1.5 Полимерлердің - полиэлектролиттердің негізгі қасиеттерінің бірі -сипаттамалық тұтқырлығы мен молекулалық массасының арасындағы байланыс

Lg [ ] = lgK + lgM (27)

Полиэлектролиттің молекулалық массасын білу нәтижесінде макромолекуланың өлшемі мен пішінін және оның құрылымы түзілуінің концентрацияға, ортаның сутектік көрсеткішіне байланыстылығын анықтауға болады [52].

Полиэлектролиттің сулы ерітінділерінде физика - химиялық қасиеттерін зерттеу кезінде кеңінен таралған әдістердің бірі полимер ерітінділердің тұтқырлығын (η) аныктау болып табылады.

Суда еритін полимер ерітіндісінің тұтқырлығы макромолекуланың ерітіндідегі мөлшеріне, табиғаты мен температураға байланысты. Суда еритін полимерлер үлгілерінде макромолекулалық шумақ ісініп тұтқырлық артады. Сондықтан тұтқырлықтың сапасымен санын анықтауға болады. Жылжу кернеуі мен жылдамдық градиентінің арасындағы тура пропорционалдык коэффиценті тұтқырлық (η) деп атайды. Ерітіндінің тұтқырлығын әдетте капиллярлы вискозиметрдің көмегімен анықтайды. Суда еритін полимерлер үлгілерінің бағдарланбаған макромолекулалар кернеудің бағытына қарай бағдарланып өзгереді, мұндай тұтқырлықты құрылымдық тұтқырлық (η_құр) деп атайды. Басқа сөзбен айтқанда ерітіндінің ағуына келтіретін косалқы, не басқа себептерден туатын қосымша тұтқырлықты айтады.

Полимер ерітіндісінің тұтқырлығы полимердің молекулалық массасын анықтауға мүмкіндік береді. Молекулалык массаны аныктауға әдетте суда еритін полимер ерітінділер пайдаланылады.Полимер макромолекулаларының мөлшері өте үлкен болғандықтан алынатын концентрация да өте аз болу керек. Полимердің молекулалық массасы неғұрлым көп болса және құрамында әсерлесуге бейімді полюсті топтары болатын болса, концентрацияның (С) шегі де төмендейді [53].

Суда еритін полимерлер ерітіндісінің тұтқырлығын өлшегенде тұтқырлықтың абсолют шамасын емес, салыстырмалы шамасын аныктайды.

Сaлыстырмалы тұтқырлық деп полимер ерітіндісінің тұтқырлығының η_ер-ді таза еріткіштің тұтқырлығына η_ер-ш қатынасын айтады:

η_сал=η_ер-ді /η_ер-ш = крτ/кр₀τ₀ (28)

Сұйытылған ерітінді үшін ерітіндінің тығыздықтың еріткіштің тығыздығына тең деуге болады р=р_о, сонда,

η_сал =τ/τ_о (29)

Меншікті тұтқырлық η_менш полимер ерітіндісі мен еріткіш тұтқырлықтарының айырымының таза еріткіштің тұтқырлығына қатынасы:

η_менш=η-η_о/η_о (30)

Меншікті тұтқырлықтың концентрацияға қатынасын келтірілген тұтқырлық ƞ_кел дейді.

η_кел=η_менш/С (31)

Келтірілген тұтқырлықтың концентрацияға тәуелділігінен шығатын кесінді (η_менш /С) _с=О =[η] сипаттамалық тұтқырлық деп аталады. Оның шамасы концентрацияға тәуелсіз [54].

Салыстырмалы тұткырлық деп полимер ерітіндісінің тұтқырлығынын η_{ер̵ ді} таза еріткіштің тұтқырлығына η_ер-ш қатынасын айтады:

η_ер-де К ρ τ

η_сал = ------- = --------- (32)

η_ер-ш К ρ_оτ_о

Сипаттамалық тұткырлықтың мәнін, яғни шексіз сұйылту кезіндегі ерітінді тұтқырлығын табуға болады. Бұл кезде макромолекулаларды бір - бірінен тұйықталған, жекешеленген түрде қарастыруға болады.

[η] = lim (η_менш. / С)

С→0 (33)

Сипаттамалық тұткырлық пен молекулалық массасы арасында

Марко - Хаувинг Кум теңдеуімен өрнектелетін тәуелділік болады:

η = КМ^а (34)

Мұнда К - полимер мен еріткіштің температурасы және

табиғатына тәуелді болатын тұрақтылық.

α ерітіндідегі молекулалар конформациясын сипаттайтын

көрсеткіш.