1. Ахова г-к спадч б. Як вуч дысц.

Паняцце «ахова спадчыны» можа ўжывацца ў некалькіх значэннях:

1) як вуч. дысц, 2) як дзейнасць прыв асоб (краязн) і грам аб’ядн., 3) як частка дзярж культ палітыкі, па збераж. г-к кашт.

Раней дасцыпліна назыв. як “ахова спадчыны”, але была зменена (больш шырокае паняцце – мат кашт + немат праяўл тв чалав). Па закону 1992 г.: ГКС - сукупнасць найбольш адметных вынікаў і сведчанняў гіст, дух і культ развіцця бел народу, якая выражана у ГКК – мат і немат праяўл тв чалав, якія маюць пэўную вартасць. АГ-КС – сістэма розных мер, каб выявіць, надаць статус гкк, улік, захаванне, аднаўленне, утрыманне і выкарыст.

Па Канстыт. кожны грамадз РБ і іншыя грам, якія пражыв на тэрыт РБ абавязаны ахоўваць ГКС.

Дзейн. па ахове ГКС уключае:

1) навук-даследч раб. (пошук, каталагіз, публікацыя і інш); 2) заканад. дзейн. (прыняцце адпав законаў, актаў і інш); 3) выкананне дзеючага закан фіз і юрыд асобамі; 4) распрацоўка палажэнняў і інструкц пра парадак уліку і захав. палажэнняў і інструкцый пра парадак уліку і захавання помнікаў; 5) рэстаўрац і кансервац; 6) палярыз праз СМІ; 7) праахоўныя мерапр па захоўв гкк.

Мэта курса: знаемства студэнтаў з эвалюц і асабл заканад у сферы аг-кс, прымяненне на практыцы.

Задачы: 1) знаёмства с агульнымі праблемамі захоўвання; 2) станаўл айчыннага і замежн заканад.; 3) вызначыць існуючую сіст кірав у дадзенай сферы; 4) атрымаць веды пра механізмы кантролю за выконваннем аховы.

Дысцыпл цесна звязана з арх, гіст, дап гіст дысц, этнагр, мастацтвазнаўствам, філалог, музеязнаўствам. Цесныя сувязі маюцца і з прав дысц (канст, грам, крымін, адмін, мытным правам). Пры правядзенні рэстаўр і аднаўленчых работ важнае месцы займаюць прыродазнаўчыя дысц (хімія, фізіка і г.д.).

2. Помнік, Каштоўнасць, Спадчына: інтэрпр паняццяў у нав літ-ры і заканад.

Найбольш стараж з пераліч паняццяў з’яўл “помнік”. Большасць навукоўцаў, яшчэ да 1980-х гг. апелявалі гэтым паняццем ў спалучэнні “п гіст” ці “п культ”. Разумеліся пад помнікам асобныя важныя гіст (культ) аб’екты архіт і маст асобнай дзяржавы, дакладна класіфікав па стылях і эпохах. З канца 19 ст пад помнікам разумелі твор (рэч), які мае характ рысы пэўнай эпохі. Згодна Міжнар Венец хартыі па кансервацыі і рэстаўрацыі помнікаў 1964 г: акрамя помнікаў арх і культ уключ прадметы і забудова горада, якая з цягам часу набываюць пэўную гіст кашт.

З 1980 г. на змену паняццю “помнік” паступова пачало прыходзіць паняцце “ГКС” і “ГКК”. Складана было правесці межы паміж гэтымі паняццямі. 1994 г. праф. Юргіс Бучас паспрабаў развесці паняцці: насдедство – то, что остается от прошлого.Наследие– то, что мы берем от прошлого и используем как собств.Ценности культ наследия– то, что мы выбираем от наследия для использов и хранения на будущее.

Найбольш універс вызначэнне змяшчаецца ў арт.1 Канвенцыі аб ахове культ кашт у выпадку ўзброен канфлікту (1954 г) пад эгідай ЮНЕСКА: Культ Кашт – 1) рухом і нерух каштоўн, якія маюць вялікае значэнне для культ спадч кожнага народа; 2) будынкі для захоўв кашт (музеі, бібл, архівы, хованкі-для захав пад час ваен канфл); 3) цэнтры, у якіх маецца значная колькасць КК. Багуслаўскі на падставе аналізу міжнародна-прававых актаў

ЮНЕСКА робіць выснову, што паняцце "КК" = "КС". У апошнія гады пачынае ўжывацца паняцце “Культ набытак” (тое, што забаронена да вывазу з дзярж).

Аб’ектамі КС могуць выступаць: прырода, культ ландшафты (паркі, могілкі, гарадская забудова); помнікі (архіт і археал); артэфакты (створаныя чал і збіраем ў чал асяроддзі рэчы); дзейнасць (мова, фальклор, традыцыі, танцы, рытуалы і рэліг практыкі); людзі (жывыя (носьбіты культ)і памерлыя (вялікія дзеічы)); мясцовасці (месцы бітв).

У наш час культ каштоўн разлядаюцца як культ рэсурс, які прыносіць набытак дзяржаве, таму пытанне пра ахову ГКС застаецца надзвычай актуальным.