36. Устья рек; дельты и эстуарии, условия их образования. Особенности гидрологического режима на устьевом участке реки и на устьевом взморье.

Устье - место впадения реки в другую реку, озеро, водохранилище или море.

Основными типами устьев являются: нормальные устья, эстуарии и дельты.

Дельта - форма устья реки; низменность в низовьях крупных рек, впадающих в мелководные участки моря или озера, образованная речными отложениями. Обычно дельта образуется на мелководных участках моря или озера при впадении реки, несущей большое количество наносов. С течением времени дельта растет в сторону моря.

Дельта прорезана сетью рукавов и протоков, на которые делится главное русло. Обычно дельты имеют в плане треугольную или веерообразную форму.

Эстуарий - однорукавное воронкообразное устье реки, расширяющееся в сторону моря. Эстуарий образуется, когда приносимые рекой наносы уносятся приливно-отливными течениями, а прилегающая часть моря достаточно глубока, так что накопления наносов не происходит.

Взморье раньше устья.

37. Происхождение котловин озёр. Классификация озёр по происхождению.

--Тектонические (области тектонических преобразований) – трещины, сбросы, грабены (Каспий, Байкал)

-- Вулканические (кратеры потухших вулканов) (В Японии и на Камчатке)

--Ледниковые

- эрозионные (озёра в котловинах выпаханных ледником)

- аккумулятивные (среди моренных отложений)

-- Гидрогенные ( эрозионная деятельность речных и морских вод)

-- Просадочные (карстовые и термокарстовые)

-- Эоловые озёра (между дюнами)

-- Вторичные ( на месте засохших озёр и болот)

-- Искусственные (озёра из за платин)

1. Тектонические (самые большие) — в прогибах (мульдах), например Аральское море, в сбросах (Байкал, Танганьика), вулканические (Кроноцкое озеро).

2. Экзогенные (самые многочисленные) — старицы, лиманы, подпрудные обвалами или пересыпями, ледниковые, термокарстовые, карстовые, просадочные и другие.

3. Искусственные — водохранилища, пруды.

38. Основные морфометрические характеристики озёр, бати графические и объёмные кривые озера и их практическое применение.

Даўжыня возера (L, км) – самая кароткая адлегласць паміж двумя найбольш аддаленымі кропкамі берагавой лініі, вызначаная па яго паверхні па сярэдняй лініі не выходзячы за межы акваторыі. Шырыня возера (В, км) – сярэдняя шырыня (В_ср, км) – суадносіны паміж плошчай і даўжынёй возера (f₀). Максімальная шырыня (В_мак) – найбольшая адлегласць паміж берагамі перпендыкулярна даўжыні возера. Даўжыня берагавой лініі (l, км) – даўжыня нулявой ізабаты (па ўрэзу). Для раўнінных вадасховішчаў вызначаецца па праваму і леавму берагам і агульная даўжыня. Звілістасць (зрэзаннасць, ці развіццё) берагавой лініі (К_з) вызначаецца як адносіны даўжыні берагавой лініі (l, км) да даўжыні акружнасці круга (l₁, км), які мае плошчу. Роўную плошчы возера: К_з = l/ l₁.

Плошча паверхні (люстэрка) возера (f₀) і яго плошчы, абмежаваныя адпаведнымі ізабатамі (l₁, l₂,… l_n), вызначаюцца па батыметрычнай карце, км². Плошча літаралі і прафундалі возера вызначаецца ў км² і %. Глыбіня максімальная вызначаецца шляхам прамераў у час здымкі возера ў палявых умовах, сярэдняя – дзяленнем аб’ёма (V, км³, млн м³) возера на яго плошчу (f₀).

Аб’ём вады ў возеры вызначаецца як для ўсяго возера, так і для асобных слаёў, якія заключаны паміж пласкасцямі адпаведных ізабат. Яго можна вызначыць графічна па батыграфічнай крывой і аналітычным метадам. Аналітычным метадам паслядоўна вызначаецца аб’ём слаёў (V₁, V₂, …, V_n) паміж адпаведнымі пласкасцямі ізабат (f₀, f₂, …, f_n), якія прыпаўноўваюцца да правільных геаметрычных фігур цел па формулам: прызмы (сярэдняга арыфметрычнага):

V = h (h₁ + h₂) / 2

і усеченага конуса:

V = h/3 (f₁ + f₂ + √ f₀ f₂),

дзе h – сячэнне ізабат.

Пры вызначэнні аб’ёма, які заключаны паміж плошчай апошняй ізабаты і максімальнай глыбінёй (∆V) карыстаюцца формулай^

∆V = h/3 f_n (h_max - h _n),

дзе h_max – максімальная глыбіня возеря ў м, h _n – глыбіня, абмежаваная апошняй ізабатай у м, f_n – плошча, абмежаваная апошняй ізабатай, м². Агульны аб’ём вызначаецца шляхам паслядоўнага сумавання аб’ёмаў слаёў.

Залежнасць плошчы люстэрка і аб’ёма возера ад гыбіні (адзнакі ўзроўня) графічна адлюстроўвае батыграфічная і аб’ёмная крывые. Па вертыкалі адкладваецца глыбіня ці адзнака ўзроўня возера, па гарызанталі – плошчы абмежаваныя ізабатамі і аб’ёмы, якія размяшчаюцца пад пласкасцямі ізабат па ўбыванню.

Батыграфічная і аб’ёмная крывые адлюстроўваюць форму азёрнай катлавіны. С другога боку, па батыграфічнай крывой шляхам планіметрыравання плошчы памж крывой і васямі каардынат можна вызначыць аб’ём вадаёма. Батыграфічная і аб’ёмная крывые будуются на адным рысунку і маюць агульную шкалу глыбіняў. Для разліку колькасці цяпла, растовораных у вадзе хімічных элементаў, завіслых наносаў у вадаёме карыстаюцца аб’ёмнай крывой. Плошча паміж восямі каардынат і крывой размеркавання разлічваемага элемента па глыбіні прадстаўляюць у маштабе агульную колькасць дадзенага элемента ў вадаёме. Аналагічна праводзіцца і разлік для кожнага слоя вады.