12. Типы гидравлической связи подземных и речных вод.

Узаемадзеянне рачных і падземных вод найбольш поўна разгледзены ў працах Б.І.Кудзеліна і О.У.Папова. Характар узаемадзеяння паміж рачнымі і падземнымі водамі залежыць ад умоў залягання ваданоснага слоя, глыбіні ўразання рачной даліны, местазнаходжання выхаду падземных вод на паверхню адносна вышыні стаяння ўзроўня вады ў рацэ.

Пры адсутнасці гідраўлічнай сувязі ваганні ўзроўня вады падземных вод не залежаць ад ваганняў узроўня вады ў рацэ.

Адсутнасць гідраўлічнай сувязі можа быць і часовай пры даволі нізкім стаянні ўзроўня вады ў рацэ.

Гідраўлічная сувязь на раўнінных рэках назіраецца ў наступных выпадках суадносін рачных і падземных вод.

Першы варыянт

назіраецца ў тым выпадку, калі грунтовыя воды жывяць раку пры нізкім узроўнгі вады ў яе рэчышчы. У час паводкі, калі пад’ём вады ў рацэ значна перавышае ўзровень грунтовых вод, адбываецца фільтрацыя вады з ракі ў берагі. У прыбярэжнай зоне накопліваюцца вялікія запасы грунтовых вод як шляхам інфільтрацыі, так і шляхам сцёку з ракі пад напорам павадкавых вод.

Другі варыянт

Запасы грунтовых вод пастаянна папаўняюцца шляхам фільтрацыі рачных вод. Узроўні вады ў рацэ заўсёды знаходзяцца вышэй паверхні грунтовых вод.

13. Химический состав подземных вод и их минерализация. Минеральные воды и их распространение на территории снг.

Мінералные воды – такія воды, якія адрозніваюцца асобным хімічным складам ці фізічнымі уласцівасцямі

Вобласці вуглякіслых вод прыстасаваны да раёнаў малдых інтрузій (Закарпацце, Каўказ, Памір, Паўднёвы Цянь-Шань, )

Вобласці азотных вод з павышанай тэмпературай знаходзяцца шырокай паласой вакол абласцей вуглякіслых вод і звычайна прыстасаваны да тектанічных разломам і трэшчынам. Вядомыя тэрмальныя крыніцы знаходзяцца на Цянь-ўані і Алтаі.

Хларыдна-натрыевыя і хларыдна-кальцыева-натрыевыя воды знаходзяцца ў раёнах глыбокіх артэзіянскім басейнам на платформах.

Серавадародныя, азотнаметанавыя і метанавыя воды прыстасаваны да асадкавых парпод і часта звязаны з нафтавымі радовішчасмі (мацесцінскіе воды на Каўказе).

Радонавыя і жалезістыя воды знаходзяцца галоўным чынам у раёнах крышталічных і метамарфічных пародаў (Карэлія, Кольскі паўостраў, Данецкі краж, Урал і інш.).

Мінеральныя радыёактыўныя воды вядомы ў раёне Цхінвалі (Грузія), Белакурыха

Па велічыні мінералізацыі прыродныя воды падзяляюцца на прэсныя – велічыня мінералізацыі да 1 о/оо, саланаватыя – 1 – 24,7 о/оо, салёныя ці мінеральныя – (24,7 – 47,0 о/оо) і расолы (рапа, салёнасць звыш 47 о/оо). Гэтыя велічыні ўзяты невыпадкова. Так, напрыклад, пры мінералізацыі да 1 о/оо чалавек звычайна адчувае смак вады, пры салёнасці 24,7 о/оо назіраецца тэмпература найбольшай шчыльнасці і замярзання, а велічыня салёнасці 47 о/оо адпавядае максімальнай велічыні салёнасці вады Сусветнага акіяна (Чырвонае мора). Вада з салёнасцю звыш 47 о/оо адносіцца да катэгорыі расолаў.

адносяцца: карбанатны (CO3--), гідракарбанатны (HCO3--), сульфатны (SO4--), хларыдны (Cl-), і катыёны: кальцыя (Ca++), натрыя (Na++), магнія (Mg++), калія (K+) злучэнні азота, фосфара і крэмнія

14. Роль подземных вод в гидрологических и физико-географических процессах, их значение в народном хозяйстве

15. Продольные профили рек. Стадии развития рек. Гидрологический режим рек в верхнем, среднем и нижнем течении.

Паўздоўжны профіль рэчышча характэрызуецца ухілам і падзеннем. Розніца вышыні двух кропак воднай паверхні па даўжыні ракі (∆Н) называецца падзеннем. Адносіны велічыні падзення (∆Н) да даўжыні дадзенага ўчастка (l) называецца ўхілам (I) ракі:

I = ∆Н/ l = tg α.

Ухіл ракі прадстаўляе сабой безразмерную велічыню і выражаецца ў выглядзе дзесяцічнага дробу або ў праміле (‰).

Паўздоўжны профіль рэчышча ракі звычайна блізкі да паўздоўжнага профілю рачной даліны і мае хвалістую форму, якая адлюстроўвае чаргаванне глыбокіх і мелкаводных мясцін (плёсаў і перакатаў). Паўздоўжны профіль рачной даліны праходзіць некалькі стадый: юнацтва, маладосці і сталасці.

Межель – период низкой водности, питание подземными водами преобладает.

Летняя – с снегового питания до оссених паводков, а при отсутствии до зимнего периода, с которого начинается зимняя межень, длящаяся до до следующего всесеннего половодья.

Половодье – период наибольшей в году водности и связанно с ней высокого и продолжительного подъёма уровня воды, обычно с выходом на пойму, повторяющиеся ежегодно.

Паводки – коротковременные (от 2 часов до нескольких суток) резкие увеличения водности реки, сопровождающееся подъёмам уровнем воды. Вызываемая дождями или таяния льда и снега при оттепелях.