18. Колебания уровней рек и факторы, влияющие на них. Водомерные посты. Первичная обработка наблюдений за уровнем воды (практический вопрос).

Розныя геаграфічныя фактары, якія дзейнічаюць у межах рачных басейнаў, маюць магчымасць уплываць на рачны сцёк і змяняць яго. Сярод іх найбольш важнымі фактарамі з’яўляюцца: марфаметрычныя паказчыкі вадазбору, рэльеф, карст, лясістасць, балоцістасць, зарэгуляванасць сцёку і іншыя.

Марфаметрычныя паказчыкі вадазбору. Устаноўлена, што уплыў мясцовых фактараў на сцёк значна большы на малых вадазборах і нават могуць перавышаць занальныя кліматычныя фактары.

Рэльеф вадазбору. Непасрэдны ўплыў рэльефу на сцёк абмяжоўваецца павялічэннем альбо паніжэннем хуткасці сцякання вады з паверхні басейну ў залежнасці ад нахілу і ступені разчлянення ярамі, лагчынамі, западзінамі.

Карст. У залежнасці ад характару вадаабмену паміж падземнымі і паверхневымі водамі ўплыў карста на сцёк розны.

Лясистасць. Уплыў леса на сцёк галоўным праяўляецца праз уздзеянне на вадапранікальнасць глебаў. Карнявая сістэма разрыхляе глебу і павялічвае яе порыстасць і вадапранікальнасць.

Прыродная і штучная зарэгуляванасць. Азёры і вадасховішчы рэгулюць сцёк, больш рўнамерна размяркоўваюць яго па порам года. У паўнаводдзе і і паводкі вада паступае ў вадаёмы і размяркоўваецца раўнамерна па іх паверхні.

Балоцістасць. Уплыў балот на сцёк вызначаецца геаграфічнымі ўмовамі і велічынёй выпарэння з балот і незабалочаных зямель. У раёнах лішкавага і дастатковага увільгатнення, дзе судносіны паміж выпарэннем забалочаных і незабалочаных участкаў невялікая, балоты не памяншаюць гадавы сцёк.

Посты деляться на простые (речные и свайные) самопищущие и дистанционные. Реечные на реках с малыми колебаниями. Свайный – при наличии поймы, вбиваются колышки.

Наблюдения на постах производятся два раза в сутки – в 8 и 20ч, при половодьях чаще. + фиксируется температура воды и воздуха, наблюдения за ветром, атмосферными осадками, волнением, водной растительностью и ледовыми явлениями. + зимой измерения толщины льда и снега на льду.

Результаты в таблице «ежедневные наблюдения» По наблюдениям строятся графики колебаний уровня воды.

19. Внутригодовые и многолетние колебания уровней рек; характерные уровни годовые и типовые графики.

Наглядно передаются значения уровня воды через графики, которые строятся по средним (усреднённым) за некий период. На которых условными знаками показываются ледовые явления.

Для характеристики выбирают типичные фазы (половодье, паводки, низкие зимние и летние уровни)

20. Повторяемость и продолжительность стояния уровней рек; кривые частоты * обеспеченности.

Кривые частоты (повторяемости) показывают количество дней или лет, в данном уровне

Кривые обеспеченности (продолжительности) показывают количество дней или лет, на протяжении которых наблюдались уровни выше или равные ему.

21. Скорость течения воды и её распределение по вертикали и живому сечению.

Зависимость средней скорости течения в живом сечении река от уклона, шероховатости русла и его формы выражается формулой Шези: v = с √R I

с – коэфициент шерох. русла, R – гидравлиский радиус. I- уклон.

Сопротивление движению воды, связанное с трением о дно и берег, уменьшает скорость течения. Поэтому в живом сечении русла правельной формы скорость течения от середины потока к берегам и от поверхности ко дну уменьшается. Распределение скоростей по вертикали изображается в виде эпюры скоростей.

Наибольшая скорость течения на вертикали - 0,2, средняя на 0,6 глубины от поверхности воды. Снижение скорости у дна и у поверхности изза воздуха. + трение у поверхности о лёд.