Третье спряжение

По третьему спряжению спрягаются все глаголы на –ać типа czytać и глагол mieć.

Для данного спряжения типично:

а) гласный основы –а, который есть во всех формах перед окончанием

б) окончание 1 лица ед. числа –m : czytam, mam

в) в 3 лице множественного числа к гласным –а ,-e прибавляется согласный j: czytają, mają, rozumieją

г) отсутствие чередований в основе. Исключение составляет глагол dać дать , у которого в 3-м лице мн. ч. появляется dz: dadzą

К третьему спряжению относятся несколько глаголов на –eć: umieć, rozumieć, śmieć.

единственное число множественное число

1. czytam mam 1. czytamy mamy

2. czytasz masz 2. czytacie macie

3. czyta ma 3. czytają mają

Упражнения: Ćwiczenia.

1. Поставьте нужные формы глаголов: Proszę podać odpowiedne formy czasowników.

Dlaczego ty nie (czytać) gazetę? Nie (ja, umieć) tańczyć. Jola dobrze (śpiewać). Często ja (słuchać) muzyki symfonicznej. Dlaczego ty (pytać) o drogę tę staruszkę? Czy ty mnie (kochać)? Dzieci (grać) na podłodze.

2. Проспрягайте: Proszę odmienić:

Biegam i skakam. Słucham muzyki i śpiewam. Spotykam z Moniką. Pływam w ciepłej wodzie. Ufam Tobie, Panie. Gram w piłkę nożną.

Четвёртое спряжение

Оно охватывает только несколько глаголов на –ес: wiedzieć, śmieć, umieć, rozumieć, jeść и их производные, то есть приставочные глаголы совершенного вида : powiedzieć, zjeść, opowiedzieć. По существу это вариант 3 спряжения.

Единственное число множественное число

1. rozumiem wiem 1. rozumiemy wiemy

2. rozumiesz wiesz 2. rozumiecie wiecie

3. rozumie wie 3. rozumieją wiedzą

Ćwiczenia:

1. Wiktor i Maciej (umieć) czytać po polsku. Czy ty (rozumieć) tę zdanie? Czego ty nie (rozumieć)? Dobrze (ja, rozumieć) co chcesz. Сo dzieci (jeść) na śniadanie? Chodź, (ja, opowiedzieć) Ci bajeczkę. Dlaczego ty nie (jeść)?

2. Uzupełnij zdania, stosując czasowniki:

a) mieć (czas teraźniejszy)

Ja ............rację, ty ........... rację, on ............ rację. Czy zatem my wszyscy ............. rację?

b) pójść (czas przeszły)

Tomek ............., Ania ............... i dziecko ................... . Chłopcy ................... i dziewczynki ...................... .

3. Dopisz formy liczby mnogiej podanych czasowników (nie zmieniaj osoby):

zacząłem ..........................................., przygotowałem ................................

zrobiłeś ............................................., opowiadałeś ......................................

wziąłem ............................................, włączyłem ........................................

powziął ............................................., przejął ..............................................

4. Proszę napisać formy czasu przeszłego:

Księżyc (świecić) .................... jasno i cienie idących (sunąc) ......................

przodem, (prześlizgiwać się) ............................ między sztachetami ogrodzień,

(ginąc) ..................... pod gałęziami drzew. Chłopcy (dojść) ............................

do sadu i dwie dwójki w milczeniu (zacząć) .............................. robotę.

(Pracować) ........................... szybko, malarskie pędzle (migać) ......................

w ich dłoniach, czasem tylko (chlapnąć) .......................... wapno, (zaszeleścić)

............................... opadający kawałek kory z bielonych pni.

5. Prosze dopisać:

Jeżeli ty tam pójdziesz….Jeżeli ty tam pójdziesz, to i ja pódę

Jeżeli ty tam zostaniesz …………..

Jeżeli ty coś zamówisz, ………………..

Jeżeli wy tam pojedziecie, ……………..

Jeżeli ty wrócisz, …………………..

Jeżeli ty wyjedziesz, ………………

Jeżeli wy wrócicie, …………………

Jeżeli ty coś weźmiesz, ………………

6. Dopisać według wzoru:

a) Jeżeli ty zabierzesz moje rzeczy…(ja zabiorę twoje)

Jeżeli wy zabierzuecie nasze rzeczy, …. (my zabierzemy wasze)

Jeżeli ty odwiedzisz moją rodzinę, ………

Jeżeli wy weźmiecie ze sobą nasze dzieci, ……….

Jeżeli wy zaniesiecie nasze rzeczy, ………..

Jeżeli ty zaniesiesz moją książkę, …………………

Jeżeli ty zadzwonisz do moich przyjaciół, ………

b) Może pan tam pójdzie? - O nie, nigdzie chodzić nie będę.

Może pan to zacznie (niczego)? Może państwo to zrobią (niczego)?

Może panowie tam pojadą (nigdzie)? Może pani to obejrze (niczego)?

Może pani to napisze (niczego)? Może państwo ją zabiorą (nikogo)?

7. Proszę wybrać odpowiedne czasowniki w potrzebnej formie:

(odnosić, popsuć się, potrafić, podpalić, boleć, zakwitnęć, władać, ziewać, zabrać się, spędzić, poświecać, rozdać, zazdrościć, przepadać)

Nikt nie ……… odpowiedzieć na to pytanie. Jan ………….. trzema językami. Wszyscy …………. Im tak pięknego samochodu. Kiedy ty wreszcie ……….. do roboty? Basia ………. Wrażenie, że Marta jest zakochana w Leszku. Jagiełłowie dużo czasu …………. dzieciom. Ewę często ………. Głowa. Wakacje chcemy ……… w Zakopanem. Nasze dzieci ……………. Za pierogami z mięsem. Szkoda, że pogoda ………………. .

Proszę postawić w odpowiedniej formie:

Ty mnie nigdy nie (zrozumieć). Hanka (pojechać) do Krakowa; a ty (wyskoczyć) na dwa dni do Zakopanego. Staszek mówi, że nigdy jej nie (zapomnieć). Powiedz, co mi (kupić) na urodziny. Słuchajcie chłopcy: jeżeli (być) grzeczni, (dostać) coś dobrego. Sądzisz, że Jagiełłowie (namówić) pana Nowaka na tę wycieczkę? Nie wychodzicie, bo (zmoknąć). Kiedy ci ludzie wreszcie (wyjść)? Babcia (zrobić) tort, a ja (upiec) ciasto z makiem. Kto (zanieść) te naczynia do kuchni? Ona może tu kiedyś (przyjechać), ale ja już do was nie (powrócić). Kto (wejść) pierwszy?

107