Акадэмія кіравання пры прэзіденце рэспублікі беларусь
ІНСТЫТУТ КІРАЎНІЦКІХ КАДРАЎ
Факультэт кіравання
Кафедра тэорыі і гісторыі дзяржавы і права
Спецыяльнасць «Дзяржаўнае кіраванне і права»
Рэферат
па дысцыпліне «Гісторыя дзяржавы і права Беларусі»
на тэму “Інстытут пакарання ў крымінальным праве ВКЛ”
Падрыхтавала
Студэнтка 1 курса ДКП - 3 К.І. Калініна
Праверыла
Старэйшы выкладчык С.М. Шабуневіч
Мінск, 2012
Змест
Уводзiны……………………………………………………………….............3
1. ПАНЯЦЦЕ ПАКАРАННЯ………….…………………………………….…...4
2. МЭТЫ ПАКАРАННЯ У КРЫМІНАЛЬНЫМ ПРАВЕ ВКЛ………………..6
3. ВІДЫ ПАКАРАННЯ У КРЫМІНАЛЬНЫМ ПРАВЕ ВКЛ………..………..8
ЗАКЛЮЧЭННЕ……………………………………………………..………..….14
Спіс выкарыстанЫХ крыніц…..……………………………...………..17
Уводзіны
Вывучэнне гістарычнага развіцця інстытута пакарання мае выключна важнае значэнне для аналізу узройня прававой сістэмы любой краіны на азначаным адрэзку яе існавання. Выяуленне ўмоў, якія выклікалі прымяненне пэўнага віда пакарання, мае значэнне і для сучаснага заканадаўца, так як гэта дазволіць пазбегнуть розных памылак.
Веды аб паняцці, умовах прызначэння і вызвалення ад пакарання дазволяць вызначыць асноўныя віды злачынстваў, якія здзяйсняліся ў той ці іншы час.
На сённяшні дзень выбранная тэма з,яўляецца вельмі важнай для вывучэння. Прадметам даннай работы служыць інстытут пакарання у Вялікім княстве Літоўскім.
Мэта работы – вывучэнне і аналіз заканадаўства ВКЛ ў галіне крымінальнага права ў рамках пытання аб прызначэнні наказання.
Пры рэалізацыі даннай мэты неабходна было выканаць некалькі задач:
Прааналізаваць тэарэтычны і прававы матэрыял, звязаны з паняццем пакарання.
Вызначыць асноўныя формы пакарання.
Вызначыць суб,екты ў адносінах да якіх прызначіся пэўныя формы пакарання.
Прааналізаваць магчымасць вызвалення ад пакарання.
Перш за ўсё, пры вывучэнні азначаннай тэмы важнае значэнне мелі крыніцы заканадаўства ВКЛ(Статуты 1529, 1566, 1588 гадоў). Таксама пры напісанні работы выкарыстоўваліся працы беларускіх гісторыкаў: Доўнар, Юхо.
Пры падрыхтоўцы работы выкарыстоўваліся агульныя метады- аналіз, параўнанне, а таксама прыватны метад- метад тлумачэння парва.
1. Паняцце пакарання
Пакаранне сёння – гэта мера асобага прымусу, якая прымяняецца ад імя дзяржавы да асобы, вінаватай у здзяйсненні злачынства. На пачатку свайго развіцця, пакаранне мела сваёй мэтай выключна помсту за злачынства.
У ходзе гістарычнага развіцця вобласць прымянення каральных мер звужвалася з-за таго, што шэраг катэгорый асоб, якія раней адказвалі за свае ўчынкі, пазбаўляліся адказнасці. Самі ж меры каральнай дзейнасці грамадства трацілі свой рэзка каральны характар, бо на злачынца пачынаюць глядзець як на да пэўнай ступені хворага чалавека. Менавіта таму пакаранне пачынае пераўтварацца з прылады помсты ў прыладу выпраўлення [2, с. 81].
Значны ўплыў на развіцце інстытута пакарання аказвала хрысціанская царква і рэлігія. У Статуце ВКЛ 1588 года ўвесь час сустракаюцца успаміны нра Бога і хрысціянскую рэлігію, святую справядлівасць пры назначэнні пакарання. Са старажытных часоў праводзілася думка аб боскай падставе пакарання, аб тым, што гаспадар дзяржавы пастаўлены самім Богам на кару злым людзям і на міласць добрым.
У сувязі з тым, што пакаранне злачынцаў выклікана патрабаваннем устанаўлення святой справядлівасці і неабходна для грамадскай карысці, яно з'яўляецца прамым абавязкам дзяржавы. Дзяржава не можа цярпець злачынцаў. У артыкулах Статутаў увесь час адзначаеца, што пакаранне павінна спасцігнуць злачынца менавіта дзеля «покою посполитого», «абы небезпечность не множилась», «абы злость ся в паньствах наших християнских не множила» і г. д.
Аналізуючы нормы і палажэнні Статутаў, Г. В. Дземчанка вылучае наступныя рысы, якія характарызуюць паняцце пакарання ў Вялікім княстве Літоўасім XVI ст.:
1) пакаранне — гэта «вина», «покута», якімі загладжваецца здзяй-сненне злачынства і таму яно прычыняе злачынцу пакуты;
2) вобласць прымянення пакарання вызначаецца паняццем злачынства, прычым пануе пункт гледжання крыўды;
3) органам, які вызначае пакаранне, з'яўляецца не толькі суд, але ў некаторых вьпадках і сам пацярпеўшы, які замяняе па ўзгадненні са злачынцам пэўнае пакаранне;
4) пакаранне, маючы мэтай прыватнае задавальненне, з'яўляецца для пацярпеўшага «нагородой», характар якой яно часткова захоувае нават пры пераўтварэнні маёмаснай адказнасці ў персональную («а за навязку маеть висети») [1, с. 105].
З цягам часу грамадская правасвядомасць пачынае схіляцца да тага, што злачынства — гэга «шкода земская», і сістэма рознага роду матэрыяльных кампенсацый пачынае разбурацца, і ёи на змену прыходзіць новая сістэма публічна-крымінальных і застрашваючых пакаранняў. Гэты працэс і знайшоў адлюстраванне ва ўсіх Статутах ВКЛ.
Аналізуючы шматлікія крымінальна-прававыя нормы Статутаў можна зрабіць вывад, што санкцыя закона складваецца з трох частак: спачатку вызначаецца асабістае пакаранне парушальніку нормы, потым назначаема род і памер грашовых штрафаў і, нарэшце, указваецца на неабходнасць адплаты за шкоду і страты, якія былі прычынены злачынствам. Норм аб неабходнасці грамадзянскага задавальнення пацярпеўшага мы не знаходзім.