Verberat, alius ventrem contundit. Diffugiunt

servi; quorum plerique conprehensi sunt,

ceteri requiruntur...Vides, quot periculis,

quot contumeliis simus obnoxii.

а)in condicione, dominationi, leonis, ratio, in regionibus, sermonem, asper, ferus, incertus, iniustus, Latinus, humanus.

б)1. Legion...Roman...in castris erant. 2. Mult...nation...legiones Roman...timebant. 3. Nam legion... magnum numerum homn....in servitium raptabant. 4. Nonnulli Romani mores bon... Germanorum laudaverunt.

в)navigare, perturbare, laudare, migrare, habitare, renovare, collocare, accusare, mutare, cogitare.

г)pulcher pulchritudo

latus, longus, amplus, magnus, aeger.

д) 1.Legionibus Romanis non multa arma erant. Multis hominibus divitiae non sunt. Hominibus et ratio et oratio est. Vobis sermo Latinus iucundus sit!

2. magna copia imaginum, copia frumenti, parva manus lictorum, magnus numerus hominum, turba mulierum, numerus magistratuum, multitudo beneficiorum.

LECTIO –29

1. Aestas propter aestum interdum molesta est.

2. Aestate multi homines Romam vitabant.

3. Servitus cunctis ingrata est.

4. Itaque servitutem non probamus.

1. Могутні в Римі.

Romani erant aut patricii aut plebei. Aetate antiqua patricii soli summam imperii tenebant. Postea autem multitudo impetravit, ut etiam plebeiis esset aditus ad rem publicam. Tamen ordo senatorius primum locum dignitatis in civitate habebat. Auctoritate, non potestate senatores rem publicam administrabant; magistratus potestatem habebant. Tanta erant senatorum auctoritas, ut magistratus senatus consultis plerumque parerent. Livius demonstant, quanta dignitas ordinis senatorii fuerit; de impetu Gallorum haec fere narrat:

Post calamitatem exercitus iuventus Romana in Capitolium properavit, ut se servaret; senatores autem, quia senectute fessi erant et de dalute desperabant, domi manebant; ante domos suas sedebant. Subito Galli appropinquaverunt. Primo viros praetextatos propter gravitatem et dignitatem velut simulacra summa religione spectaverunt. Cum autem unus ex Gallis os Papirii senatoris permulceret, Papirius Gallum scipione verberavit. Statim Gallis senatores necaverunt.

Sallustius virtutem maiorem laudat: Templa

Deorum pietate, domos suas gloria decorabant;

Neque quicquam victis praeter iniuriae licentiam

raptabant.

а)1. Imperator Augustus post longa bella (civitas) otium et salutem dedit. 2. (Dignitas et auctoritas) civitatem administravit. 3. Romanos (calamitas) belli liberavit. 4. Multi (virtus et dignitas) Augusti laudaverunt. 5. (Aetas) Augusti Vergilius poeta (pietas et virtus) Romanorum antiquorum celebravit.

б)virtutis Roman..., cum iuvntut..., pi..., de senectut...., futur..., propter salut..., public..., in servitute miser... .

в)Patricii soli summam imperii habebant -

г)1. Senatores soli domi manebant. 2. Amici nostri puerum solum servaverunt. 3. Amicus diu aeger in lecto erat. 4. Laeti pueri in silvam properant.

д)1. Aestate in Graeciam navigabimus. Multas horas in aequore erimus. 2. Die festo amicos expecto, hora certa aderunt. Nonnullos dies cum amicis ero. 3. Autumno rustici in agris laborare debent. Multos dies frumentum in horrea (Scheunen) portant.

є)1. Ordo senatorius, cum primum locum dignitatis haberet, plebeios a re publica arcebat. 2. Iuventus Romana, quia calamitatem timebat, in Capitolium properavit. 3. Senatores, quamquam impetum Gallorum videbant, tamen domi manebant.

ж)Ordo senatorius primum locum dignitatis in civitate tenebat.

LECTIO –30

1. Saepe hospes meus e Graecia in Italiam navigat.

2. Heri hospitem in portu expectavi.

3. Hospes nautis magnam mercedem dedit.

4. Domi hospes quieti se dedit; quies iucunda erat.

1. Ось такий донощик!

In multis regionibus equites et pedites Romani pugnabant. Labores militum duri erant; raro viris licebat quieti se dare. Milites erant custodes boni imperii. Alia Plautus poeta de virtute militum Graecorum narravit:

MILES (ad ministros): Curate, utsplendor armorum tam clarus sit quam solis radii. Ubi comes meus est?

COMES: Stat iuxta militem clarum. Mars dubitat suas virtutes cum tuis comparare. Nam legiones difflavisti spiritu velut ventus folia.

MILES: Hoc nihil est.

COMES: Nihil, hercle, est. Alia narrabo: Elephanto in India pedem dextrum pugno perfregisti.

MILES: Non bene pulsavi.

COMES: Quis virtutem tuam ignorat? Si operam dares, per os elephanti transmineret bracchium tuum.

MILES: Cur hoc narras? Nihil est.

COMES: Nihil, hercle, est. Iterum alia narrabo: tantam multitudinem militum necavisti uno die, ut campus sanguine abundaret.

MILES: Quanta erat hominum summa?

COMES: Septem milia.

MILES: Bene rationem tenes. - Memoria comitis mei laude et mercede digna est. Donec tantas fabulas narrabis, dabo tibi dignam mercedem.

а)ferus, fidus, summus, fessus, patricius, superbus, - comes, laude, leoni, peditis, ordinis, cum milite.

Humanus, gratus, iustus, Latinus, sinister, integer, pulcher – hospiti, mercedis, os, pede, quietem, sanquine, sermonem.

б)laudare, pes, dignus, virtus, dominatio, incertus, miles, servitus, spes, oratio, equus, pius, laus, servus, dignitas, domare, vir, certare, serva, dominus, militia, orator, domus, eques, pietas, certus, sperare, domina, pedes, orare, desperare.

в)1. Mirum est, quanto spiritu milites Caesari imperatori paruerint. 2. Cum Caesar regiones Galliae Germaniaeque oppugnaret, labores militum duri erant. 3. Interdum milites imperatorem orabant, ut sibi (ihnen) otium et quietem daret. 4. Terror timorque animos Romanorum impleverunt, cum milites Romani copias Germanorum spectarent. 5. Exclamabant: “Imploremus deos! Utinam dei nos servent!” 6. Caesar autem milites monuit, ne ignavi essent: “Nisi ignavi essetis, Germanos superare possemus.” 7. Diligentia sua milites e rebus adversis servavit. Tum milites: “Grati simus imperatori!”.

г)diu, die; malus, salus; solem, solum; aestas, aetas; latus, laetus; necare, secare: odium, otium; domorum, donorum; manus, mones; negare, necare; pietas, poetas; festus, fessus; impetrare, imperare; liberi, libri; regio, legio; locus, lacus; opera, onera; latus, laetus; cura, curia; arma, ara; manes, manus; pes, spes; tectum, tecum; placare, pacare;

д) Ridere licet:

TRIBUNUS: Quid facit miles ante pugnam?

MILES: Tremit.

TRIBUNUS: Ohh!!

MILES: Cupiditate pugnae.

DENTO: Cur imperatorem clarum sub arbore humaverunt?

RUFUS: Ignoro, cur virum clarum sub arbore humaverint.

NASO: Non mirum: quod mortuus est!

LECTIO –31

1. Populus optat, ut pax aeterna sit!

2. Consul condiciones pacis nuntiat.

3. Reges boni semper pacem desiderabant.

4. Regis boni erat leges bonas dare.

1. Судовий процес у стародавньому Римі.

Cannutius (accusator)

Oppianicus (reus)

Scamander

Habitus

Prima luce magna multitudo hominum in forum properat. Iam iudices in subselliis sedent. Subito unus ex senibus: “Ecce Cannutius, rex causarum!” Tum Cannutius magna voce Oppianicum accusat:

“Nunc demonstrabo, iudices, quomodo Oppianicus Habito, viro aegro, per Scamandrum libertum necem parare temptaverit.

Erat mala valetudine Habitus. Itaque adhibebat medicum non ignotum. Medici autem servum Scamander precibus et pecunia incitabat, ut habito venenum daret. Servus callidus et, ut res ipsa demonstrat, integer sermonem Scamandri ad peciem non repudiavit, re vera autem insidias domino suo nuntiavit, dominus Habito paucisque senatoribus. Proximo die senatores Scamandrum captaverunt; in manibus Scamandri pecunia erat. Quis ignorat, quid Scmander in animo habuerit? Praeterea satis liquet, quis facti auctor fuerit: Oppianicus. Pareatis legibus, iudices! Damnetis reos!”

а) luci, lacu, loci, legi, ludi; regem, regum, rerum, reum, legum; iudicem (2), iudicum; necem (2), neci, nece, noce, neque, neca, nega; voces (3), vocis, vocas.

б)1. Tarquinius (rex) populum vexbat. 2. Quia Tarquinius (iudex iniustus) erat, populus (rex impius) accusavit. 3. Sed rex (prima lux) Cpitolium expugnare paravit. 4.Consules autem (tam bonus) erant, ut periculum arcerent et (otium) renovarent. 5. Tum populus (consul) paruit, consules autem (lex) paruerunt. 6. (Multae leges) populus Romanus (aetas antiqua) dedit. 7. Vox populi (summa lex) fuit. 8. Postea autem iniuria (magistratus) et (senatores) tanta rat, ut plebeios (res publica) prohiberent.

в)stas, exerces, probas.

г)dubitavit, coercebunt, violatis, cares, nocebit, ero, toleravisti, estis, prohibuimus, circumstabitis, iuvat, fuerunt, increpas, egeo, vulnerabimus, pulsant, arcui, vetatis, domas, delebo.

д)species, gratia, fortuna, litterae, caelum, aestus, cultus, ratio, copiae, imperium, consilium.

є)NECESSITAS DAT LEGEM.

INTER ARMA SILENT LEGES.

NULLA POENA SINE LEGE.

TESTIS UNUS TESTIS NULLUS.

VOX POPULI VOX DEI.

SALUS POPULI SUPREMA LEX ESTO.

LECTIO –32

1. Senatores servum laudaverunt, quod Scamandri sermonem

domino suo nuntiverat.

2. Cum servus fidem praestitisset, dominus servum praemio donavit.

1. Судовий процес у стародавньому Римі.

Spei plenus ad forum properaveram. Numquam timueram, ne iudices reos damnarent. Cun autem Cannutius cuncta tela accusationis in Oppianicum iactaret et de hominis vita et moribus narraret, maximas in curas incidi. Ignorabam, quid responderem. Cum Cannutius peroravisset, respondere dubitavi. Denique pugnavi, summo studio certavi, ad cuncta remedia confugi, ne homines inter se narrarent: “Reo misero patronus defuerat.” Sed cuncta argumenta accusator mihi extorquebat e manibus. Cum rogavissem, quantae inimicitiae Scamandro cum Habito fuissent et essent, “Cum Scamandro”, inquit Cannutius, “nullae fuerunt, sed Oppianicus Habito inimicus fuit atque est.” Deinde ego: “Nullum fructum Scamander ex Habiti nece habuisset.” Cannutius autem, cum verba mea probvisset, explicavit: “Immo uxor Oppianici, Habiti mater, divitias Habiti habuisset!”

Tandem iudices docui: “Scamander nihil aliud nisi remedium sibi parare in animo habuit.” Statim Cannutius rogavit, cur solus, cur cum pecunia, cur in locum tam obscurum properavisset. Denique senatores in testimonium vocavit: Scamandrum, ut narrabant, non solum cum pecunia, sed etiam cum veneno captaverant. Iudices Oppianicum et Scamandrum damnaverunt.

а)damnaverant, abundaverant, compleveram, dederas, continuerat, demonstraveramus, fueratis, habueram; si tacuisses, cum abstinuissemus, fuissetis, domuisses, praefuisses, restitissent,vigilavissem, si studuissent, adiuvissent.

б)1. Lego extra castra erat; subito Germani castra oppugnaverunt. 2. Legionarii per multos dies pugnaverant; tum otium desideraverunt. 3. Imperator exercitum laudavit; nam copiae impetum diu prohibuerant. 4. Senatores victorem honoribus oneraverunt; imperator Germanos superaverat.

в)Iudicem laudarem, si reum damnaret.

Iudicem laudavissem, si reum damnavisset.

г)1. Romani Gallos (timere ), nisi imperator copias (monere) et de iniuria gallorum (docere). 2. Milits oppidum (delere), nisi imperator copias (retinere). 3. Cum legiones oppidum (expugnare), feminae deos deasque imploraverunt. 4. Homines iudicem non (laudare), nisi iustus (esse).

д)nulla poena sine lege ....in dubio pro reo.

є)HOMO HOMINI DEUS HOMO HOMINI LUPUS.

HOMO HOMINI RES SACRA ESSE DEBET.

HONORES MUTANT MORES.

LECTIO –33

1. Sol sidus clarum est.

2. Nautae sidera clara spectant.

3. Litus asperum est.

4. Litora spera nautae vitant.

1. Договір укладено.

AULUS: Quid novi sub sole?

QUINTUS: In Capitolium propero, ut quadorum duces videam.

AULUS: Suntne in Capitolio?

QUINTUS: Rem tibi explicabo:

Germani exercitui nostro ita instabant, ut onere pugnarum valde laboraret. Itaque nostri Quados sibi muneribus conciliaverunt. Heri senatus consilium habuit: De foederis condicionibus disputavit et Quadorum regi foedus et amicitiam dedit. Nunc sacerdotis officium munusque est foedus sacrificio firmare. Properemus!

A cunctis lateribus clamor. Tempore meridiano magistratus et Quadi templo Iovis appropinquant. Tum sacerdos condiciones foederis populo nuntiat et orat: “Audi, Iuppiter! Audi tu, populus Quadorum! Si populus Romanus foedus violabit, tum tu Iuppiter, populum Romanum sic necato, ut ego hunc porcum hodie neco”. Item rex Quadorum orat.

AULUS: Foedera violare summum scelus est. Nam Iuppiter, pater generis humani, custos foederum est.

QUINTUS: (Ex imo pectore) Romani foedera semper servant.

Audi, Iuppiter; audi tu, populus Albanus. Ut illa

palam prima postrema ex illis tabulis cerave

recitata sunt sine dolo malo, illis legibus po-

pulus Romanus prior non deficiet. Si prior defexit

publico consilio dolo malo, tum tu ille Diespiter

populum Romanum sic ferito, ut ego hunc porcum

hic hodie feriam; tantoque magis ferito,

quanto magis potes pollesque.

а) senibus, sideribus, pectoris, nece, lege, generum, spiritum, sanguinem, onere, siderum, puerum, precum, foedera, foeda, lateri, scelere, sede, muneri, muri, mundi.

б)1. Munus (legiones Romanae) erat impetus barbarorum Germanorum et aliorum populorum arcere. 2. Milites (onus) pugnarum in Germania timebant. Nam (onus) pugnarum laborabant.3. Germani copiis Romanorum (insidiae) parabant; tum Romanos a (latus) oppugnabant. 4. Cum vicos expugnaverant, (multa genera bestiarum) raptabant et (domus) delebant. 5. Romani (tempus antiquum) poenis duris milites (magnum scelus) fugae prohibebant.

в)1. Prima luce in forum properamus. 2. Oppianicus tanta avaritia erat, ut senem necare temptaret. 3. Oppianicus senem veneno necare paravit. 4. Moribus suis cunctis invisus erat. 5. Senex morbo laboravit. 6. Medici fuit senem aegrum morbo liberare.

г)1. Germani exercitui nostro instabant. 2.Cuncti onere pugnae laboraverunt. 3. Nostri magnis muneribus Quados sibi conciliaverunt. 4.Foedera violare summum scelus est. 5. Ut Romani et Germani amici sint, placeat deis!

д) A cunctis lateribus clamor.

LECTIO –34

1. Plinius matrem lumen familiae nominat.

2. Sidera lumina clara caeli sunt.

3. Romani dicunt: Iuppiter res humanas regit.

1. Тріумфальна процесія до Капітолію.

Unus ex turba dicit: “Agmen appropinquat!” Iam lictores agmini viam parant. Servi praedam portant: aurum et argentum, non arma, non pecora, ut temporibus antiquis. In magnis tabulis Romani regiones, oppida, flumina Britanniae victae spectant. Brevi nomina adhuc ignota in cunctorum ore sunt. Tum longum captivorum agmen appropinquat; alii flent, alii tacent.

Subito homines gaudio exsultant, quia triumphatoris currum vident; imprimis equi albi multorum admirationem excitant. Undique clamor: “Io triumphe!” Post currum autem triumphatoris legiones incedunt. Triumphi die militibus licet carmina obscaena in imperatorem cantare. Agmen longum per forum ad Capitolium incedit, ubi triumphator Iovi Optimo maximo taurum album sacrificat; nam Iuppiter res Romanas regit. Misera autem est condicio ducum captivorum. Neque enim mos est victos in crimen vocare; sed post triumphum imperator ministris imperabit, ut duces sine iudicio necent; populum autem certaminibus et ludis delectabit.

Confectis bellis quinquies triumphavit.

Primum et excellentissimum triumphum

Egit Gallicum. Gallici triumphi die