34

индукционная плита, кофе машина и кофемолка Simoneli, оригинальная посуда из Австрии. Большая, яркая и многоцветовая рекламная вывеска. По оборудованию есть все для профессиональной работы! Хорошая локация: рядом офисные здания. Сдаю в связи переездом заграницу (Пробовали контролировать удаленно, передавали в доверительное управление). Рассмотрю партнерские условия или сдам в долгосрочную аренду. Вложений не требует, новая кофейня 55 посадочных мест. Есть несколько вариантов аренды: 1) 600 000 тг в месяц, 2) 900 000 тг в месяц, 3) 1 500 000 тг в месяц."

Планируемый ассортимент блюд:

1. Салаты – 9 видов
2. Закуски – 6 видов
	3. Суши, роллы
3. Первые блюда – 5 видов
4. Горячие мясные блюда – 6 видов
5. Гарниры к мясу – 5 видов
6. Десерты – 18 видов;
	7. Напитки – более 40 видов.	Таблица 3
	Преимущества	Недостатки
	Особая атмосфера
Оригинальная культура заведения		Еще не сформированный имидж
Качественные блюда и напитки		Отсутствие постоянных клиентов
Кроссбукинг		Отсутствие налаженных связей с
Возможность заявить о себе		поставщиками
Возможность культурного обмена		Отсутствие соответствующего
	Возможность устраивать выездные косплей - вечеринки	оформления
	Наличие всех разрешений
	Возможности	Угрозы
	Расширение ассортимента
Выстраивание связей с новыми инвесторами		Потенциальная опасность появления
Выбор наиболее выгодных поставщиков		конкурентов
Постоянные клиенты		Неприятие подобной культуры в обществе
	Организация косплей фестивалей

Пошаговый план открытия кафе:

оформление документов на предпринимательскую деятельность - ИП (для целей налогообложения была выбрана упрощенная система специального налогового режима статья 683 НК РК);

заключить договор аренды помещения;

произвести оформление интерьера;

заказать вывеску;

заключить договор аренды игровых автоматов;

произвести подбор персонала;

заключить договора на поставку сырья и расходных материалов;

разместить информацию в соц сетях.

Финансовый план

1) Единовременные затраты:

Услуги дизайнера по интерьеру 150 000 тг

Материалы для придания интерьеру специфического оттенка 600 000 тг

Вывеска и табличка 370 000 тг

Открытие предприятия (планируется в форме ИП) -15 000 тг

Костюмы - на первый месяц клуб косплей Алматы предоставят за символическую плату 30 000

тг

Итого единовременных затрат : 1 165 000 тг Непредвиденные расходы: 335 000 тг

Средний чек на человека 13 273 тг , расчеты в приложении 3. Средняя проходимость - 30 ч/д 1 выходной - санитарный день - последнее число месяца.

1. Ежемесячные расходы, идущие на вычеты :

141

Аренда функционирующего кафе, со всеми разрешениями на осуществление деятельности 1 500 000 тг (пренумерандо)

Продукты на первую неделю 1 150 000 тг (1 150 000 х 4 в месяц) = 4.600.000 тг

Моющие средства 3 000 тг

Аренда аттракционов "Город Сказки" 250 000 тг

Коммунальные услуги ( включая Wi-Fi) 40 000 тг

ГСМ - 14 000 тг

Заработная плата работникам (6 человек из них по совместительству) -

1 192 500 тг (без процентов официантам)

ГСМ - 13 230 тг

Проценты по кредиту 160 000 тг

Проценты от обслуживания официантам 395 970 тг

Налоги ( социальный и соц. отчисления-11% от ФОТ)- расчет: ФОТ - фонд оплаты труда 2 000 000 х 11 = 220 000 тг

Выручка 13273 х 30ч/д х 30 дней = 11 945 700 тг

Доход до налогообложения 3 557 000 тг (выручка - сумма всех расходов, идущих на вычеты) КПН= 20% от дохода от основной деятельности = 3 557 000 х 20% = 711 400 тг

ЧП = 3 557 000 - 711 400 = 2 845 600 тг

Итого чистая прибыль в месяц- 2 845 600 тг

При получении ежемесячного чистого дохода: 2 845 600 тг - полная окупаемость проекта возможна уже через месяц продуктивной деятельности единовременные расходы 1 165 000 тг - которые могут быть покрыты из полученной прибыли, что позволит сразу расширять ассортимент блюд, поднимать заработную плату работникам, заказывать свои костюмы и сценарии. На перечисленные мероприятия планируется тратить 60% прибыли (1 707 360). В этом случае аккумулируемые средства через год составят:

(2 845 600 - 1 707 360) х 12 = 13 658 880 тг Конкуренция и сложная экономическая ситуация приводит к закрытию недостаточно эффективных

ресторанов и кафе. При этом, по крайней мере в крупных городах, заведения могут рассчитывать на привлечение дополнительных клиентов с помощью интернета. Этого добиться с помощью размещения информации в соцсетях:

1)Instagram с привлекательными фото еды - любой, кто хоть раз открывал Instagram, знает, что одним из самых востребованных типов контента там является еда — люди любят публиковать красивые фото того, что они готовят или заказывают в ресторане/кафе. Для этих действий есть соответствующие хештеги, используя которые, заведение может продвигать фото собственных блюд — нужно пригласить профессионального фотографа, который превратит шедевры вкуса еще и в привлекательные картинки. Интересный момент: руководства по созданию красивых фото для Instagram даже публикуются в интернет-СМИ . А поскольку изюминка проекта даже не в еде, а в особенном обслуживании и интересном, необычном времяпровождении, использовании средств для онлайн-резервирования и управления рестораном повышает эффективность рекламы.

Возможность зарезервировать столик через интернет — очень удобно для пользователя. Не всегда у людейестьвозможностьилижеланиезвонитьвзаведение, поэтомулучшедатьвозможностьрезервации прямо на сайте. Кроме того, следует использовать систему для автоматизации процессов самого заведения — специальные приложения для официантов позволяют им быстрее принимать заказ и обслуживать больше клиентов, повару в режиме реального времени видеть, какие блюда нужно готовить, аменеджеру заласледитьзавременеможиданияблюдиоперативнореагироватьнаизменения обстановки таким образом, чтобы все гости остались довольны.

2)Обновим аккаунт в Google+ Для «физического» бизнеса крайне важно быть представленным на картах поисковых систем. Чтобы попасть на карту Google у кафе уже есть свой аккаунт в социальной сетиGoogle+ — тогдавслучае, еслипотенциальныйпосетительзабъётегоназваниевпоисковуюстроку, то справа от результатов выдачи будет показана карточка заведения с подробной информацией о нем:

3)Реклама с геотаргетингом - чаще всего люди ищут рестораны, которые находятся рядом с нужным им местом — домом, работой или, допустим, стадионом. Использование контекстной рекламы,

атакжеобъявлений в соцсетях сиспользованием географического таргетинга, помогутпривести на сайт заведения потенциальных посетителей.

4)Лидогенерация, скидки и предложения

142

Послетого, какчеловек попалнасайтзаведения(ненужноговорить, что в21 векесайтдолженбыть и, что важно, быть современным), имеет смысл превратить его из абстрактного посетителя в «лид», то есть потенциального клиента. Для этого можно предложить ему, к примеру, ввести в специальную форму свою электронную почту или телефон и получить за это промокод на скидку. После того, как посетитель дойдет до ресторана, ужевзаведении ему можно подаритьперсональную карту наскидку — она станет своеобразным cookie-файлом, который поможет отслеживать активность этого конкретного клиента и, если нужно, стимулировать его персонализированными предложениями.

5) Email-рассылки для повторных продаж - пользователям, которые оставили на сайте свой адрес электронной почты, стоит направлять персонализированные сообщения, например, о спецпредложенияхконкурсах, представлениях, новых образах,, скидках или появлении в меню новых блюд. Проведение А/Б-тестов различных текстов и шаблонов оформления писем поможет выявить варианты, приносящие наибольшую конверсию и выручку.

6) Уникальное позиционирование привлекает внимание - интернет дает практически неограниченныевозможностидляпозиционирования. Существуютразличныеметодыдлясозданиятого или иного образа заведения, например, красивые фото интерьеров, в нашем случае - мейдов за работой, позволят создать более человечный и душевный облик заведения.

Список литературы:

1.Предпринимательский Кодекс Республики Казахстан от 29 октября 2015 года № 375-V ЗРК

2.Послание Президента 2018 года "Новые возможности развития в условиях четвертой промышленной революции" (10.01.2018)

3.https://business.gov.kz/ru/

4.www.damu.kz "Вопросы реализации программы ДКБ-2020"

5.http://www.government.kz/ru/ministerstva/41-ministerstvo-selskogo-khozyajstva-respubliki-kazakhstan

6.https://sp.zakon.kz/sp/2017year/

7.Экономический анализ: Учебник / Г.В. Савицкая. - 14-e изд., перераб. и доп. - М.: НИЦ ИНФРА-М, 2013

8.Дмитрий Солдатенков Современный ресторан. Новые форматы. Издательство: Ресторанные ведомости 2016

9.В. Сирый, И. Бухаров, С. Ярков, Ф. Сокирянский Ресторанный бизнес. Управляем профессионально и эффективно. Издательство: Эксмо 2010.

ҚАЗАҚСТАНДА БҰЛТТЫ ТЕХНОЛОГИЯНЫ ДАМЫТУ

Орыншайхова Г.А.,Джамбаев Д.К., магистрлер

«Арнайы пәндер» оқутышалары,

Халықаралық бизнес және коммуникация колледжі

Өзектілігі. Қазір Қазақстанда ақпараттық технологиялардың (IT) саласы қарқынды дамып келеді. Өнеркәсіптің дамуы бірнеше жыл бойы Республиканың экономикасының тұрақты өсуімен байланысты. Бұдан басқа, Қазақстан Үкіметі өз қызметінде ақпараттық технологияларға көбірек назар аударады, қазіргі уақытта республикадағы АТ-ның ең ірі клиенттері болып табылады.

Бұлтты есептеулер - тез дамып келе жатқан ақпараттық технологиялар аймағы. «Бұлтты есептеу» термині бес жылдан ас шамасында пайда болды. Ақпараттық технологиялар рыногында қаржы секторы, өнеркәсіп, сауда, қызмет көрсету секторы, телекоммуникация және әрине, ғылым мен білім берудің түрлі тұтынушылар санаттарына бұлтты қызметтерді ұсынуға мүмкіндік беретін кешенді шешімдер ұсынылуда.

Оқу үрдісінде бұлтты технологияларды қолданудың келесі артықшылықтары:

-Экономикалық (көптеген оқу орындарының басты артықшылығы – үнемділік болып табылады). Бұл, мысалы, электрондық пошта қызметтері сыртқы провайдерлер тарапынан ақысыз болған кезде байқалады. Осы қызметтерге арналған жабдық басқа мақсаттар үшін пайдаланылуы немесе жойылуы мүмкін. Ғимараттар босайды, бұл оқу аудиторияларының жетіспеушілігін жиі сезінетін жағдайларда өзекті болып табылады;

-Техникалық (аппараттық қамтамасыз етуге қойылатын ең төменгі талаптар – міндетті шарттың бірі Интернет желісінің болуы болып табылады);

-Технологиялық (ең жоғары деңгейдегі бұлтты қызметтердің қолданылуы өте оңай немесе ең аз қолдауды қажет етеді);

-Дидактика (қауіпсіз қосылымды қамтамасыз ететін онлайн-құралдар мен қызметтердің кең спектрі және оқытушылар мен студенттер арасындағы ынтымақтастық мүмкіндігі).

«Бұлт - бұл утопия емес, Қазақстандағы ең жақын болашақ, - деп мәлімдеді Қазақстан Республикасындағы Microsoft маркетинг жөніндегі директоры Тибор Колеях. Бұлт, мысалы, электр

143

сияқты әдеттегі қызмет болады. Сіздің еліңіз экономикалық өсу қарқыны бойынша аймақтың көшбасшысы болып табылады және Microsoft Қазақстандағы IT-секторды дамыту үшін өте үлкен әлеуетті көреді»

Бүгін бұлтты есептеулер болашақтан елес болуды тоқтаты. Бұлтты технологиялардың салыстырмалы жаңалығына қарамастан (бірінші жоба 1999 жылы іске асырылды), әртүрлі елдер мен деңгейдегі оқу орындарының білім беру процесінде оларды қолдану тәжірибесі жинақталған. Бұл технологияларды пайдалануға кейбір шетелдік білім беру мекемелері көшеді. Литвада Каунас технологиялықуниверситеті(Kaunas University of Technology) соңғыүшжылішіндеMicrosoft Live@edu

ұсынатын бұлтты сервистерді пайдаланады. АҚШ-та бүтін Штаттар бұлтты технологияларды пайдалануға көшеді. Сонымен, Хофстра университетінде (Hofstra University) Google Apps ұсынатын бұлтты сервистерді пайдаланады. Сондай-ақ университетке өз студенттері мен оқытушылары үшін электрондық поштаны қолдау мүмкіндігі берілді. Білім беру саласында тарала бастаған бұлтты сервистерді пайдаланудың тағы бір нұсқасы оқытуды басқару жүйелерінің бұлтқа ауысуы болып табылады (Learning Management Systems, LMS). LMS (Blackboard, Moody және т. б.) сыртқы провайдерлеріне қолдау көрсету д.) құнды жабдықтар мен бағдарламалық қамтамасыз етуді сатып алуға және қолдауға мүмкіндік бермейтін білім беру мекемелері үшін мағынасы бар.

Бұлттық есептеулер тұжырымдамасының мәні пайдаланушыларға интернет арқылы қызметтерге, есептеу ресурстарына және қосымшаларға (операциялық жүйелер мен инфрақұрылымды қоса алғанда) қашықтан динамикалық қол жеткізуді ұсыну болып табылады. Хостинг саласының дамуы ішінен басқаруға болатын, бірақ бұл ретте неғұрлым үнемді және тиімді болатын бағдарламалық қамтамасыз ету мен цифрлық қызмет көрсетулерде пайда болған қажеттілікке байланысты болды. Бұлттық есептеулер тұжырымдамасы дәстүрлі жеткізу, басқару және қосымшаларды біріктіру жолын айтарлықтай өзгертті. Дәстүрлі тәсілмен салыстырғанда, бұлттық есептеулер ірі инфрақұрылымдарды басқаруға, бір бұлт шегіндепайдаланушылардыңәртүрлітоптарынақызметкөрсетугемүмкіндікбереді, сондай-ақ бұлттық қызмет провайдеріне толық тәуелділікті білдіреді.

Бұлттық есептеулер үшін негізгі болжам клиенттер тарапынан ресурстарды сұраудың біркелкі еместігі болып табылады. Бұл әркелкілікті тегістеу үшін темір мен middleware арасында серверді ұсыну үшін тағы бір қабат - серверлерді виртуалдандыру орналастырылады.

Middleware control-бұл бағдарламалық қамтамасыз ету, ол жабдықтың жағдайын мониторинг, жүктемені теңдестіру, тапсырманы шешу үшін ресурстарды қамтамасыз етеді. Қосымшаларды орындайтын серверлер виртуализацияланады және жүктемені теңдестіру бағдарламалық қамтамасыз ету құралдарымен және виртуалды серверлерді тарату құралдарымен жүзеге асырылады.

Ақпаратты жинау, жүйелеу, сақтау, іздеу, өңдеу және ұсыну сияқты қызмет түрлерін оңтайландыруды қамтамасыз ете отырып, бұлтты технологиялар жалпы оқу маңызы бар және барлық оқу пәндерін оқу кезінде қолданылуы мүмкін. Оқу процесіне бұлтты технологияларды енгізудің үлкен құндылығы - білім беру мекемелерінің оқу жоспарларын өзгертпей, олардың көмегімен оқу уақытын арттыруға болады.

Мұндай жүйені құрудың өзектілігі, ең алдымен, тестілеуді іске асырудың жаңа тәсілінен тұрады. Жергілікті, сондай-ақ бөлінген білімді автоматтандырылған бақылаудың қазіргі заманғы жүйелерінің негізгі массасы пайдаланушының жеке қолданыстағы электрондық ресурсына тест енгізуге мүмкіндік бермейді, текқанатестілердіжасаужәнередакциялау, тестілеудіөткізупроцесінбасқаруфункцияларын автоматтандыруды қамтамасыз етеді.

Негізінен техникалық және технологиялық сипатқа ие және олардың дидактикалық мүмкіндіктері мен артықшылықтарына әсер етпейтін бұлтты технологиялардың кейбір кемшіліктерін атап өтуге болады. Мұндай кемшіліктерге жергілікті аналогтармен салыстырғанда бағдарламалық қамтамасыз етудің функционалдық мүмкіндіктерін пайдалануды шектеуді, бұлтты сервистердің отандық провайдерлерінің болмауы (Amazon, Goggle, Saleforce және т.б. АҚШ-та шоғырланған), отандық және халықаралық стандарттардың болмауы, сондай-ақ бұлтты технологияларды қолданудың заңнамалық базасының болмауы жатқызуға болады.

Бұлттық есептеулердің таралуына бірқатар объективті факторлар кедергі келтіреді. Дәстүрлі түрде сенімсіз отандық білім беру мекемелерінің көпшілігі нақты, мүмкіндігінше жеке жабдықтармен, бағдарламалық қамтамасыз етумен және кез келген уақытта сақталатын және қол жетімді деректермен жұмыс істеуді қалайтын виртуалды қуаттарды жалға алуға жатады.

Бұлттытехнологиялардербесоқыту, интерактивтісабақтаржәнеұжымдықоқытуүшінмүмкіндіктер жасай отырып, оқу процесін ұйымдастырудың дәстүрлі нысандарына балама ұсынады. Бұлтты технологияларды енгізу қажетті бағдарламалық қамтамасыз етуді сатып алу шығындарын төмендетеді, білім беру процесінің сапасы мен тиімділігін арттырады. Бұлтты есептеулерді тарату білім беру

144

ортасына бұлтты сервистерді білім беру мекемесінің жүйесіне біріктіру, өзінің АТ-инфрақұрылымын қайта қарау және білім беру процесіне инновациялық технологияларды енгізу міндетін қояды.

Қазіргі қоғамдағы білім беру жүйесінің міндеттерінің бірі - әрбір адам өзінің өмір бойы оның мүдделерін, қабілеті мен қажеттіліктерін ескере отырып, білім алуға еркін және ашық қол жеткізу. Бұлттық технологиялар осы проблемаларды шешуге көмектесе алады, өйткені олар операциялық жүйелерді пайдалануға шектеулерді алып тастайды, ал негізінде Linux орнатылған кезде пайдалану– шылар кез келген қосымшалармен және қолданбалы бағдарламалармен жұмыс істей алады, тек Интернетке шығу ғана бола алады. Бұл материалдық және жұмыс ресурстарын үнемдеуге көмектеседі.

Зерттеу және талдаудың нәтижелері мынаны көрсетеді:

–Халықтың өте аз компьютерленуі және Интернетті пайдаланушылардың салыстырмалы түрде аз

саны;

–Мемлекеттік органдардағы автоматтандырылған жүйелерді енгізу кезінде төменгі және орта деңгейдегі лауазымды тұлғалардың төмен қызығушылығы;

–IT-саласында білікті мамандардың болмауы;

–Жоғары оқу орындарының IT-педагогтары арасында жеткіліксіз құзыреттілік.

Білімберупроцесінеқатысушылардыңкейбірақпараттыққызметтергеқызығушылығыжоғары, яғни білім беру процесіне бұлтты технологияларды енгізу бойынша жұмысты жүргізу орынды.

«Бұлтты» технологиясының күшті ерекшелігі – мұндай қызметтердің пайдаланушының география– сына байланысы жоқ және Интернеттегі қол жеткізу арқасында кез келген жерден пайдалануға болады. Отандық өндірушілерді қолдау және бұлтты технологияларға әлемдік нарықта лайықты ойыншы болу үшін барлық жағдайды жасау қажет.

Қолданылған әдебиттер тізімі

1.Шекербекова Ш.Т., Несипкалиев У. Возможности внедрения и использования облачных технологий в образовании // Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований. – 2015.

2.Концвр Т. «Облачные» вычисления: все как сервис. PC Week/RE. 2008.

ШЕТЕЛ ТІЛІН ОҚЫТУДА КОМПЬЮТЕРЛІК ТЕХНОЛОГИЯНЫ ҚОЛДАНУ

Г.М.Райкулова, оқытушысы 6М011900-Екі шет тілі мамандығының 2 курс магистранты

Алматы қазақ-түрік гуманитарлық технологиялық колледж

Ағылшын тілі-бүгінгі заманымыздың кілті, компьютер технологисының кілті екені белгілі. Ағылшын тілі –ұлы әдебиет тілі. Бұл тілде әлемге әйгілі Вильям Шекспир, Джоннатан Свифт, Вальтер Скот сөйлеген.

«Ақыл, қайрат, жүректі бірдей ұста, Сонда толық боласың елден бөлек. Жеке-жеке біреуі жарытпайды, Жол да жоқ жарыместі «жақсы» демек...

Біреуінің күні жоқ біреуінсіз, Ғылым сол үшеуінің жөнін білмек», –

деп ақылды тереңдетіп, шалқыта түсетін, адамның жігерін, қайратын өсіріп, жөніне жұмсауға жол көрсететін, оны тасыта түсетін, жүректі де ізгілікке, адалдыққа, адамдыққа баулитын, адам бойындағы осы үш қасиеттің басын қосып, оны үлкен әлеуметтік ізгі күшке айналдыратын осы ғылым деген қорытындыға келеді. [1,105] Абай ғылымның әлеуметтік рөлін терең талдап, қайрат, ақыл және жүрек үшеуін айтыстыра келеді де ғылымға жүгіндіреді.Ойлау негіздері, ақыл-ой мен шығармашылық қабілеттер, жаңа дағдылар сонау бала кезден қалыптасады. Қазіргі кезде жаңа білім жүйесі интернеттің пайда болуының арқасында дамығанын барлығы мойындайды. Білімалушы - белгілі бір іспен айналысатын адам. Бұл іс сабақ немесе адам қызығатын іс болуы мүмкін. Білімалушы бір істі игерумен айналысады. Олбұл істі жоғарғыдеңгейгеигергенгедейінізденушідеген атқаие болады. Ағылшынтілі сабағында жаңа ақпараттық технологияларды пайдалана отырып, оқушылардың сөздік қорын молайту, сөйлеутілініңграмматикасынқалыптастыру, дыбыстардыдұрысайту, диалогтіксөйлеудіңқалыптасуы, түсінгенін айта білу, сауатты жазуға дағдыландыру, дүниетанымын, ой-өрісін кеңейту, өмірге деген

145

көзқарасын жан-жақты дамытып,шығармашылық қабілетіне жол ашу.[2,26]Ал шетелде болмай-ақ, сол елдің тілінде сөйлей алу қабілетіне ие болу оңай емес.Сондықтан, мұғалімнің маңызды тапсырмасының бірі шет тілі сабағында жаңа технологиялардың түрлі амалдарын қолдана отырып, сөйлеудің шын ситуацияларын құру болып табылады. Шет тілін үйрету процессінде компьютер технологияларын қолдану сабақты қызықты жолмен өткізуге көмектеседі. Мысалы, анимациялық суреттер, видеокөріністер, презентациялар және т.б. әртүрлі дыбыстар арқылы көрсетіледі. Сонымен қатар, оқу процессінде оқушының белсенділігі оянады. Нәтижесінде, оқушы ақпаратты оңай әрі тез қабылдайды және оқушының ынтасы мен қызығушылығы жоғарылайды.

Ағылшын тілі сабағында жаңа ақпараттық технологияларды қолданылудың маңыздылығы төмендегілерден көрінеді:

1.Комьпьтерлік технологиялардың бар бағдарламаларын ағылышын тілінде сөйлеуге, түсінуге үйрету процессінде қолдану мүмкіндіктері;

Видеофильмдер мен мультимедиялық призентациялар арқылы диалог пен монолог түрінде сөйлеуге үйретудің жаңа нұсқаларын пайдалану;

Мультимедиакомпьютерде дыбысты, ақпаратты, тұрақты және қозғалыстағы бейнелерді біріктіріп көрсету үшін жинақталған компьютерлік технология. [3,225]

Интерактивті тақтамен презентацияны бірге қолдану білімалушылардың сабаққа деген қызығушылығын ерекше арттырады. Ағылшын тілі сабағында компьтерді, мультимедиялық және электрондық оқулықтарды және интерактивті тақтаны пайдаланғанда:

1.Лексиканы оқып үйретеді

2.Сөйлеу ырғағын

3.Диалог, монолог және рөлдік ойындар

4.Хат жазуға үйретеді 5. Грамматикалық құрылымдарды түсіндіріп, білімалушылардың есінде сақтауға көмектеседі.

«Келер ұрпақ алдында зор жауапкершілік жүгін арқалап келеміз»деген Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың сөзі ұстаз қауымына үлкен тапсырыстарды артып отыр. Еліміздің болашағы көркейіп, өркениетті елдер қатарынақосылуы, бүгінгіұрпақбейнесіменкөрінеді. Дүниежүзілікозықтәжірибегесүйеніп, жаңатипті оқыту, яғниәрбаланыңтабиғиқабілетіндамытуүшінқолайлыжағдайларжасайотырып, оныжанжақты дамыту керек. Қазіргі білім беру мазмұны жаңарып, жаңа көзқарас пайда болып, оқытудың жаңа технологиясы өмірге келді. Яғни педагогикалық технология ұғымы іс - әрекетімізге кеңінен еніп, қолданылуда.

Қорыта келгенде ағылшын тілі сабағында компьютер және т.б. жаңа ақпараттық құралдарды пайдалану заман талабы.[4,195]Жаңа замандағы –Жаңа Қазақстанымыздың дамып келе жатқан қадамындаоқупроцессінежаңаақпараттықтехнологиядардыенгізілуіде, келешектекомпьютерзаманы болды.

Компьтерлік үзіліссіз тілдік қарым-қатынас; Бірнеше тыңдау мен оқып-білген материалды қайталанудың арқасында дағдыларды машықтан–

дыруға дейін меңгертіледі; Компьтер білімалушының өзіндік жұмысын ұйымдастырады;

Оқушымен жекелей жұмысты іске асырады; Компьтер оқытудың аудио және бейне құралдардың мүмкіндіктерін табысты байланыстырады.

Қолданылған әдебиеттер:

1.Г. Исаева, Шет тілі сабағында инновациялық технологияларды қолданудың кейбір ерекшеліктері. «Жаңа тұрпатты мұғалім дайындаудың өзекті мәселелері» атты республикалық ғылыми конференцияның материалдары. 2008-200б

2.Мектептегі шет тілі, 2011ж. №33. С. Т.Мұхамбетжанова, Ж. Ә. Жартынова, Интерактивті жабдықтарменжұмыс жасау. Әдістемелік құрал.-Алматы,2008ж.-325б

3.С. Шолпанбай Білім беру жүйесінде жаңа технологияларды пайдалану заман талабы. Мектептегі шет тілі, 2010ж. №3-

269б

4.Интернет жүйелері

5.Кадырова Г. М. Шетел тілін оқытуда компьютерлік технологияны қолданудың артықшылықтары [Текст] / Г. М. Кады– рова, А. Е. Туребаева, Г. Егизбайкызы //2008 ж. 452 б.

146

ПЕДАГОКАЛЫҚ ӘДІС ТӘСІЛДЕР БІЛІМ САПАСЫН АРТТЫРУДЫҢ БАСТЫ ҚҰРАЛЫ

Саламатов Ш. Ж.,

Құқықтану пәндерінің оқытушысы

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ колледжінің

Білім беру жүйесін инновациялық технологиялармен жабдықтап, білім берудің халықаралық талаптарын меңгерудің маңызы айрықша. Білім берудің мазмұны жаңарып, жаңаша көзқарас пайда болды. Осыған орай оқытушы алдында оқытудың әдіс-тәсілдерін үнемі жаңартып отыру және технологияларды, тілдерді меңгеру, оларды тиімді қолдану міндеті тұр. Білім мазмұнының жаңаруымен қатар критериалды бағалау жүйесін енгізу және оқытудың әдіс-тәсілдері мен әртүрлі құралдарды қолданудыңтиімділігін арттыруды талапетеді. Заманауиоқыту стратегиясыныңбарлықмүмкіндіктерін қолдану үшін түрлі педагогикалық тәсілдерді құрамдастыруда әртүрлі арсеналы болу қажет. Білім беру стратегиялары барлық сыныппен, топта жүргізілетін жұмыс, жеке жұмыс және білім алушылармен кері байланыстан тұрады.

Қазіргітаңдаәрұстаздыңалдынақoйыпотырғанбастыміндеттерініңбірі– оқытудыңәдіс-тәсілдерін үнемі жетiлдiрiп отыру және жаңа педагогикалық технологияларды меңгеру. Оқыту процесінде пайдаланылып отырған әртүрлі әдіс-тәсілдер мен жаңа технологиялар өз нәтижелерін беруде. Олар оқушының жеке қасиетін аша отырып, оның танымдық қабілетін қалыптастыру және білімін кеңейтуге, тереңдетуге жағдай жасап отыр. Ұстаз болу үшін ең басты мәселе – оқыту әдісін дұрыс таңдау. Жаңа педагогикалық технологиялар білім алушының жеке тұлғалық күшін арттырып, шығармашылық ойының дамуына ықпал етуі.Педагогикадағы өзін-өзі дамыту оқушылардың жан-жақты дамуы үшін де маңызды, өйткені оқушылардың бойындағы қажетті білімнің бәрін педагог қалыптастырады. Педагог өз оқушыларының бойында сұлулық сезімін дамытуы, қоғамда жүріп-тұру ережелеріне үйретуі, қабілеттерін жүзеге асыруға көмектесуі тиіс, ал өз-өзіне және өз күшіне деген сенім оқушыларды күн сайын қабылдауы тиіс саналы да салмақты шешімдерді қабылдауға итермелей алады.

Мемлекеттік білім стаңдарты деңгейінде оқыту үрдісін ұйымдастыру жаңа педагогикалық технологияны ендіруді міндеттейді. Ал жаңа педагогикалық технологияның түрі, қолдану ерекшелігі, одан туындайтын ділгір мәселелер бүгінгі таңда әлі нақтыланып белгілі бір жүйеге түспеген дүние. Қазіргі оқу орындары мен педагогикалық ұжымдар ұсынылып отырған көпнұсқалыққа байланысты өздерінің қалауына сәйкес кез келген үлгіге байланысты әдіс-тәсілдерді қолдануға болады. Бұл бағытта білім берудің әр түрлі нұсқадағы мазмұны, құрылымы, ғылымға және тәжірибеге негізделген жаңа идеялар, жаңа технологияларды талап етеді.

Жалпы қорыта айтқанда, аталған әдіс-тәсілдерді сабақта тиімді қолданысқа енгізсеңіз, баланың танымдық белсенділігін арттыруға, өз бетінше білім алуға, шығармашылығын қалыптастыруға ықпал етеді, оқушылар оқудың қызықты жеңіл өтетіндігін, ұжымда бірлесіп жұмыс жасауға үйрететіндігін, білімнің тереңдігі, әрі тиянақтылығы артатындығын баяндайды. Яғни,білім алушы өз ой-пікірін ашық еркін айтады, бір-бірін тыңдауға үйренеді ұжымда ынтымақтастық атмосферасы қалыптасады. Сондықтанбасқакез-келгенпәндеросындайәдістердіпайдаланса, тиімдіболатындығынайтуғаболады. Сондай-ақ, педагогтың өзін-өзі кемелдендіруіне байланысты алдына міндет қоюда қателеспеу үшін, педагогтың кәсіби қызметіне қойылатын стандартты талаптарды анықтауға болады:

1.Білімді болу. Бір кісі педагогты айсбергке теңеген екен. Айсбергтің ұшар басы ғана жұртқа көрінеді, ал тереңде қандай қуатты күш жатқанын білетіндер аз. Әр педагог ең алдымен жоғары білімді, дүниетанымы кең адам болуы тиіс.

2.Балаларды жақсы көру және олармен тіл табыса білу – мұғалімнің кәсіби қасиеттеріне қойылатын басты талаптардың бірі. Тек балаларға деген шынайы қатынас, олардың басына білім салып, ойлануды үйретуге деген шынайы ниет қана мұғалімге кәсіби қызметінде биік нәтижеге қол жеткізуге мүмкіндік береді.

3.Оқыту әдістемелерін меңгеру де – педагогтың ажырамас кәсіби қасиеті. Педагог ондай әдістемелерді неғұрлым жақсырақ меңгерсе, оның сабақтары да соғұрлым жемісті болмақ.

4.Сабақтың құрылымына, материалды баяндауға шығармашылық тұрғыдан қарау. Әр жаңа сабақ – баяндалатын материалды қайтадан «бастан кешіру». Ол неғұрлым қызықтырақ ұсынылса, оқушылар да оны оңайырақ игереді.

147

Әдіс-тәсіл түрі	Мақсаты	Тиімділігі	Қолданылуы
«Миға шабуыл»	Қандай да болмасын	Оқушыға сұрақ қою,	Жаңа сабақ бастар алдында осы
(әдіс)	ақпарат (мәлімет,	проблеманы зерттеу арқылы	әдіс бойынша сұрақ қою арқылы
	проблема, сұрақ)	ой-өрісін дамытады, ойын	жаңа сабақтың тақырыбын ашуға
	туралы бар	еркін жеткізеді. Пікірлерінің	болады.
	білгендерін жазбаша	еркін айтылуы, ешқандай
	немесе ауызша ой	сынға ұшырамау керек,
	салу.	қағазға түсіріліп, талқылау
		жұмысы болады.
«Сұраққа жетіп ал»	Оқушының өз бетінше	Өз бетінше ойлап,	Құқық бұзушылық бойынша
әдісі	жұмыс жасау	ақпаратты меңгере алады.	есепті талқылап, заң бойынша
А.Ж.Егізбаев бойынша	дағдысын	Ақпаратпен ықыласпен	мазмұнына қарай деңгейлі
	қалыптастыру, сұрақ	жұмыс жасайды. Заңмен	сұрақтар қою. 1-ші доп – сұрақ
	қою дағдыларын	жұмыс жасайды, сұрақ	қояды, 2-ші доп сол сұраққа
	дамыту.	қояды, тұжырымдайды.	жауап береді.
		Топтағы оқушылардың
		жауаптарын ықылас қойып
		тыңдайды және сұрақтар
		қояды. Таным әрекеті
		үрдісінде қарым-қатынас
		шеберлігі дамиды.
		Оқушылар оқығандары
		бойынша бір-біріне сұрақ
		қояды және талқылайды.
«Джигсо» әдісі	Берілген тақырыпты	Ынтымақта бірлікте жұмыс	Берілген тапсырма бойынша
Элиот Аронсон	топ ішінде талқылап,	жасауға, білгенін	заңдармен, кодекспен жұмыс
бойынша	әр түрлі тәсілдермен	жолдастарымен бөлісуге,	жасау арқылы оқушыларда төрт
	топтық жұмыс жасау.	тақырыпты ортаға салып	адамдық шағын топтарға бөлініп
	Басқа топтарға	талқылауға, түйінді ойды	(«бастапқы топ»), 1-ден 4-ке
	өкілдерді жіберіп, өз	саралауға жетелейді.	дейін нөмірленеді. Осыдан кейін
	жұмысы туралы топта		олардың әр-қайсысы өз нөміріне
	талқылау, идеялармен		сәйкес мәтіннің бір бөлігін ғана
	бөлісу,		оқиды. Содан кейін топтар
	ынтымақтастықты		құрамы өзгертіліп, жаңа топтар
	дамыту.		(«сарапшылар тобы») тобы
			құрылады,
			сарапшылар топтарында
			оқушылар өз нөмірлері бойынша
			жинақталады: мәтіннің № 1
			бөлігін оқыған оқушылар 1 топқа
			т.с.с. Өкілдер басқа топтарға
			барып, өз жұмыстарын
			таныстырады, топтық талқылау
			жүреді.
«INSERT» әдісі	Оқылған мәліметті	Жаңа материалмен таныса	Тапсырманы оқып, түртіп алу
	түртіп алу жүйесі	отырып, түртіп алу	жүйесі бойынша жұмыс
	бойынша таным	жүйесімен мәлімет	жасалады:W- білемін; +
	түсінігін	жинайды, саралайды,	жаңалық; — білмеймін; ?- білгім
	қалыптастыру.	бағалайды.	келеді; кесте жүйесі бойынша
			жұмыс жасайды.
«Кластер» әдісі	Идеялар мен	Тақырыптардың	Тұжырымды ойларын қарталарға
	ақпараттардың	байланыстары туралы	түсіріп, топтық жұмыс қорғалады
	арасындағы	сұрақтар құрастырып,	(постер)
	байланыстарды	оларға жауап іздейді,
	жинақтау,	идеяларды жинақтайды.
	тұжырымдау.
		148

Әдіс-тәсіл түрі	Мақсаты	Тиімділігі	Қолданылуы
«Фишбоун» әдісі	Жаңа мәліметті,	Берілген мәлімет бойынша	Постерге балықтың қаңқасы
(постерде)	идеяларды сұрақ-	өздері сұрақ қойып,	суретін салып, басына тақырып
Жапондық профессор	жауап арқылы жаза	жауабын топтық жұмыста	жазылады. Денесінің жоғарғы
Исикава бойынша	отырып, қорытынды	талқылауға, ой қорытуға	жағындағы қанаттарға идеяның
	ойларын жинақтау.	белгілі бір қорытындыға	себептері, төменгі қанаттарға
		келуге жетелейді.	идеяның салдары жазылады.
			Түйінді ой құйрығына жазылады.
			Кейін ауызша, жазбаша кері
			байланыс беруге болады.
«Үштік» әдіс	Оқушылар ойына	Оқушылардың есте сақтау	Топ бойынша тапсырманы
(Ойлан, жұптас, бөліс)	келген жауаптар	қабілеті (мұқият тыңдалым)	оқиды. Оқушылар бірнеше
	немесе идеяларды	сақталады. Өз ойын ашық	жұптан бөлінеді:бірінші оқушы
	барынша көп жазу	айта алады. Оқушылардың	оқиды немесе айтады, екінші
	арқылы, кейін өз	оқылым, айтылым,	оқушы тындайды, үшінші оқушы
	идеяларымен бөлісу.	тындалым, жазылым	түртіп алады, кейін өз пікірін
		дағдылары қалыптасады.	айтады.
SWOT — талдау	Оқушының бір мәселе	Сабақты қорытындылау	Бұл әдісті қолдану барысында
	бойынша ойлау,	барысында және кері	мәселенің жағымды, жағымсыз
	талдау, салыстыру	байланыс беруге	жақтарына сараптама беріледі,
	қабілетін дамыту. Өз	қолданылады.	мүмкіндіктері бағаланып, қауіп-
	пікірін ашық айту.		қатерлері туралы нақты дәлелдер
			келтіріледі.
«Кейс – стади» әдісі	Нақты болған немесе	Оқушылардың есте сақтау	Жұмысты жүргізу үшін бір
	ойдан шығарған	қабілеті сақталады.	жағдаят ұсынылады, оны бөліп-
	жағдаятты талдау,	Мәселелерді шешуге,	бөліп кезекпен оқиды, немесе
	болжау.	баламасын анықтауға,	айтады, қалғандары талдау
		мақсаттарын айтуға,	жасап, өз ойларын ортаға салады.
		талдауға мүмкіндік береді.
«Кинометафора» әдісі	Оқушының ой-өрісін,	Оқушының логикалық ойлау	Бір мәселе бойынша
Харизма бойынша	ойлау қабілетін	қабілеті дамиды.	бейнесюжеттен үзінді көрсету
(Н.Баринов)	дамыту.		арқылы баланың өз ойын, ой-
			пікірлерін білуге болады.
«Сұрақ ілмегі» әдісі	Оқушының ойын	Оқушы сабақтың қай бөлігін	Бұл әдісті жазбаша немесе
	ашық білдіруіне	немесе тақырыпты	ауызша өткізуге болады. Сұрақ
	дағдыландыру.	түсінбеген болмаса сабақ	қою арқылы баланың сабақты
		төңірегінде ойландырып	қалай меңгергенін немесе
		жүрген сұрақтарын ашық	меңгермеген жерлерін білуге
		айтады.	болады. Керісінше бала өз ойын
			ашық жазып іліп кетуіне болады.
			Түрткі болу, сынақтан өткізу
			немесе қайта бағыттау
			техникаларын пайдаланады.
«Эйлер шеңбері» әдісі	Тақырып бойынша	Идеялар жинақталып,	А-4 параққа, шағын постерге
А.Ж.Егизбаев бойынша	негізгі идеяларды	сараланады	Эйлер шеңбері сызылып,
	жинақтап, саралау.		кезекпен идеялар талқыланып,
			жазылады. Не?Қалай? Неге?
			Нәтиже? деген Мәселер бойынша
			идеялар сараланады.
«МИКС» жаттығуы	Идеяларды жинақтап,	Идеяларды жинақтау,	Тақтаға түйінді 9-10 тірек сөздер
А.Ж.Егизбаев бойынша	түйіндеу, кері	түйіндейді. Әр топ	жазылады. 1-ші топ – кодеспен
	байланыс жасау.	шығармашылық көзқарас	жумыс, 2-ші топ – эссе жазу, 3-ші
		білдіреді.	топ – заңмен жұмыс, 4-ші топ –
			қорытындылау, 5-ші топ – құқық
			бұзушылық бойынша есеп
			шығару, топпен орындау.
		149

Әдіс-тәсіл түрі	Мақсаты	Тиімділігі	Қолданылуы
«Инновациялық» әдісі	жаңалықтарды	Идеялар талқыланады,	Жаңа технологияны қолдану
	қалыптастыру,	жинақталады	кезеңдері:
	қолдану, жүзеге асыру		I кезең — оқып үйрену; II кезең
			— меңгеру; III кезең — өмірге
			ендіру;
			IV кезең — дамыту.

5. Баланың әр жасына лайық психологияны білу. Бұл педагогтың негізгі білімдерінің бірі, ол оқушылардың көптеген қылықтарының себептерін анықтауға көмектеседі.

Жоғарыда аталған талаптардың барлығы педагогтың кәсіби қызметі үшін айрықша маңызды екенің есте сақтауымыз керек.

Осыданкейінғанажан-жақтыдамыған, болашағыайқын, бағдарыанық, бәсекегеқабілеттірухани бай тұлға қалыптастыра алатынымызға сеніміміз мол.

ЗАМАН ТАЛАБЫНА САЙ ОҚЫТУ ҮЛГІСІ

М.Н. Хамитова

қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің оқытушысы

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ колледжінің

Қазіргі таңда заманның талабына сай, қоғамның сұранысына жауап беретін оқытудың жаңа технологияларын қалыптастыру, дамыту ісі өзекті. Солардың біріне біз осы шағын зерттеу жұмысымызда тоқталып өтпекпіз. Сондай жаңа заманның талабына жауап беретін оқытудың түрі – конструктивті оқыту. Заманауи оқыту технологиялары білім алушылардың танымдық қызметін ғана емес, өз бетінше әрекетін белсендендіруге мүмкіндік береді. Сондай-ақ білім алушылардың орындаушылық қабілетін ғана емес, өз бетінше жұмыс істеу және проблеманы шеше білуге дайындау. Қазіргі оқыту технологиялары өз бетінше білім алуға жәрдемдеседі.

Қазіргі таңда білім берудің 4 үлгісі бар.

●дәстүрлі үлгі – білімнің (мәдени құндылықтардың) берілуі;

●дамытатын білім беру үлгісі – тұлғаны дамыту;

●рационалды білім беру үлгісі – әлеуметтік ортада өмір сүруге көмектесетін білімнің (мәдени құндылықтардың) берілуі;

●білім беру үдерісін кіріктіре және мобильдендіре алатын үлгі – конструктивті оқыту жүйесі.

Енді Н.П. Шаталованың сипаттауы бойынша дәстүрлі оқыту мен конструктивті оқытудың айырмашылығын кесте арқылы беріп көрейік.

Оқытудың конструктивтік үлгісі Л.С. Выготский, Ж. Пиаже, Н. Шаталова, Ф. Бунятова, П.Я. Гальперин, А. Әлімов сияқты зерттеушілердің еңбектерінен бастау алып, зерделенеді. М. Монтессори бойынша конструктивті оқыту (1992 ж.).

Дидактикалық дайындалған ортада баланың өзін-өзі дамытатын педагогикалық жүйе, онда кезкелген практикалық әрекет, теория, үлгі дамушы адам туралы тек іргелі білімдер негізінде құрылады.

М. Монтессоридің конструктивті оқытудың негізгі әдістемелік-дидактикалық ерекшеліктері:

–«зейіннің поляризациялану құбылысы» есепке алынады, ол баланың өзін-өзі еркін жетілуіне және арнайы жабдықталған ортада оның жұмысын ұйымдастыру тәсілі;

–баланың сенситивті (сезімтал) кезеңдерінің өсуін ескеру (сенситивті фаза кезінде кездейсоқ оқу үдерісі ұсынылады, яғни ортаның өзі өмірлік қажетті тәжірибені игеруге ықпал етеді: биологиялық жетілуде бір жағынан орта арқылы, ал екінші жағынан санаға үздіксіз әрекеттің баруынан жүзеге асады);

–баланы қоршаған кеңістігінің үнемі рационалды болуын қамтамасыз ету. «дүниедегі тәртіпсіздік баланы шексіз мұңайтады»,- дейді М.Монтессори.

–баланыңнормализацияланукезіндебағытталғанәрекеткееркіндігінқамтамасызету(нормализация баланың қандай да бір әрекетке шоғырлану барысында пайда болады, сол себепті де барлық заттар баланың жанды қызығушылығын тудырып, өз орнымен қолданылуы керек);

–«кездейсоқ құрал арқылы оқыту идеясын» ұстану, «... бала оқып жатқанын байқай оқыса, тез үйренеді, балаға жаттау үшін ұсынылатын әрбір дидактикалық материалдың 2 мақсаты бар:

150