Математика в экономике, сборник задач
.pdf4.35. ò |
3 - 2ctg2 xdx . |
4.36. òtg2 xdx . |
|
|
|
|||||
|
cos2 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4.37. ò |
dx |
|
|
|
æ |
x |
|
x ö |
2 |
|
cos2x + sin |
2 |
. |
4.38. òçsin |
|
- cos |
|
÷ |
dx . |
||
2 |
|
|||||||||
|
|
x |
è |
|
2 ø |
|
Рассмотрим подробнее ситуацию, когда интеграл сводится к таблично- му посредством введения вспомогательной, зависимой от x , переменной ин- тегрирования. Этот приём иногда называют подведением функции под знак дифференциала, он является частным случаем метода замены переменной. Ключевым моментом является тождественное преобразование подынтеграль- ного выражения с выделением дифференциала новой переменной интегриро- вания. После освоения приёма введение явно обозначения для новой пере- менной необязательно.
Пример 4.2. Найти интегралы сведением к табличным :
1) ò(3x + 5)10 dx; |
2) |
òsin 2xdx; |
|
|
3) òesin x ×cos xdx; |
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
(ln x)3 dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x7 dx |
6) ò |
dx |
|
. |
|
|||||||||
4) ò |
|
|
|
; |
|
|
|
5) |
ò |
|
|
|
|
|
|
; |
|
|
|
|
|
|||||||
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
1+ cos2 |
x |
|
|||||||||||||||||
|
|
1- x16 |
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
Решение. 1) Учитывая, что (3x + 5)′ = 3 , положим u = (3x + 5), |
du = 3dx , |
|||||||||||||||||||||||
преобразуем интеграл к табличному следующим образом: |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
ò(3x + 5)10 dx = |
1 ò(3x + 5)10 |
×3dx = 1 ò(3x + 5)10 d(3x + 5)|u=3x+5 = |
1 |
òu10 du = |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
(3x + 5)11 |
|
3 |
|
|
3 |
3 |
|
|
|
|||||||||||||
|
u11 |
+ C = = |
|
+ C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
33 |
|
33 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
2) По аналогии с предыдущим примером имеем |
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
òsin 2xdx = |
1 |
òsin 2x × 2dx = |
|
1 |
òsin 2x × d(2x)|u=2 x = |
1 |
òsinudu = - |
cosu |
+ C = |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
cos2x |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
||||||||
- |
+ C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3) Учитывая, что d(sin x) = cos xdx, |
кратко решение запишем в виде |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
òesin x |
|
×cos xdx = òesin x × d(sin x) = esin x |
+ C . |
|
|
|
(ln x)3 dx
4) ò x
5) ò x7 dx
1- x16
3 |
|
dx |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
(ln x)4 |
|
|
|||||||
= ò(ln x) |
× |
|
|
|
= ò(ln x) d(ln x) = |
|
|
+ C . |
||||||||||||
x |
4 |
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
d(x8 ) |
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
8x7 dx |
|
|
= |
1 |
ò |
|
|
= |
1 |
arcsin x8 |
+ C . |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
8 |
|||||||||
|
|
|
|
2 |
|
2 |
||||||||||||||
|
|
|
1- (x8 ) |
|
|
|
|
1- (x8 ) |
|
|
|
|
|
|
6) ò |
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
= ò |
dx |
|
= ò |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= ò |
d (tgx) |
= |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(2 + tg 2 x) |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
1+ cos2 |
x |
2cos2 x + sin2 |
x |
cos2 x × |
2 + tg 2 x |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
æ tgx ö |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
= |
2 |
arctg |
+ C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
ç |
|
|
|
|
|
|
÷ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
2 ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
Найти интегралы: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
4.39. òsin3xdx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4.40. òcos5xdx . |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4.41. |
ò |
|
|
|
|
|
dx |
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
4.42. |
ò |
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
cos |
2 |
5x |
|
|
|
|
|
|
|
|
sin |
2 |
|
7x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
4.43. |
òe2x dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4.44. |
ò |
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
+16x |
2 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
4.45. |
òsin(2x + 3)dx . |
|
4.46. |
òcos(4x - 5)dx. |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4.47. |
ò(6x + 5)4 dx . |
|
|
4.48. ò(2 - 3x)3dx. |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4.49. |
ò |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4.50. |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
dx. |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
3 + xdx . |
|
|
|
3 - 7x |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4.51. ò x2 |
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
4.52. ò x3(1 - 2x4 )3dx . |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x3 + 5 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4.53. ò xex2 dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4.54. ò x2 |
|
× e− x3 +1 × dx . |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4.55. |
ò |
|
|
|
|
x2 |
|
|
dx. |
|
|
|
|
4.56. |
ò |
|
|
|
|
|
6x5 |
|
|
|
|
|
|
|
dx. |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
x |
3 |
+ |
5 |
|
|
|
|
2 |
|
× x |
6 |
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
4.57. |
ò |
|
|
|
|
2 × x2 |
|
|
|
|
|
dx. |
|
4.58. |
ò |
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
dx . |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
5 |
|
4x3 - |
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 x2 + 1 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
4.59. |
ò |
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
dx . |
|
4.60. |
ò |
|
|
x3 |
|
|
|
|
dx . |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
1 - 4x |
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
4.61. òsin5 x × cos xdx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
4.62. ò (cos3 |
x + 1) × sin x ×dx . |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4.63. |
ò |
|
|
|
|
sin x |
|
|
|
dx. |
|
4.64. |
ò |
|
|
|
|
cos |
x |
|
|
|
|
|
|
dx. |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
cos x + 2 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin |
|
|
x |
+1 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
4.65. |
ò |
|
4 × cos x |
dx |
|
|
|
4.66. |
ò |
|
|
sin x |
|
dx |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sin |
5 |
x |
|
|
|
|
|
cos |
3 |
|
x |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4.67. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4.68. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
òtgxdx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ò ctgx dx. |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4.69. ò |
tg 2 xdx |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4.70. ò |
1 + сtgx |
|
× dx . |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
cos |
2 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin |
2 |
|
x |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
4.71. |
ò |
|
|
|
|
|
cos2x |
|
|
|
|
|
dx |
|
4.72. |
ò |
1+ sin 2x |
|
dx |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sin x × cos x |
|
|
|
|
|
|
sin |
2 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112
4.73. |
ò |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 × dx |
|
|
|
|
|
|
. |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
2 + tgx × cos |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|||||||||||||||||||||||||||
4.75. ò |
|
|
|
|
|
ex |
|
dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
1 + ex |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
4.77. ò |
|
|
e |
|
2x−1 |
|
|
|
dx . |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
2x - |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
4.79. |
ò |
|
|
e |
arctgx |
|
|
dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
1 + x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
|
+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
4.81. |
ò |
|
x |
dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
4.83. |
ò |
ln x |
× dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
4.85. |
ò |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
x ×(ln x + 2) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
4.87. ò arctgx2 dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
1+ x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
× dx |
. |
||||||||||||||||||||
4.89. ò |
|
|
|
|
arcsin x + 2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
1 - x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
4.91. ò |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
(x + 9) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
4.93. ò |
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 + 1 |
|
|
|
dx . |
|
|
|
||||||||||||||||||||||
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
x3 + 3x +1 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
4.95. |
ò |
|
|
2x + arctg 2 x |
|
dx. |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
1+ x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
4.97. ò arctg |
|
|
|
|
|
|
|
x |
× |
|
|
dx |
|
|
. |
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(1+ x) |
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
4.99. |
ò |
|
|
|
|
|
|
sin 4x |
|
|
dx . |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
cos4 2x + |
4 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
4.74. |
ò |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
dx. |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
2 - 3sin |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
e2 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
4.76. ò |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.dx. |
|
|
|
|
||||||||||||||||||
1 |
- 3e |
2 x |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
4.78. ò |
e |
|
|
|
dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
4.80. |
ò |
|
|
e−ctgx |
|
|
×dx . |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
sin |
2 |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
tgx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
4.82. |
ò |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
dx . |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
cos |
2 |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
||||||||||||||||
4.84. |
ò |
|
|
|
|
1+ ln 2x |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
4.86. |
ò |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
xln |
2 |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
4.88. ò |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
||||||||||
|
arccos5 x × |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
1- x2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||
4.90. ò |
|
(arcctgx - 7)100 |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1+ x |
2 |
|
|
|
|
|
dx . |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
4.92. ò |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
||||||||
|
x ×ln x ×ln ln x |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
4.94. |
ò |
x3 + x |
dx . |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
4 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
1 + x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
4.96. |
ò |
|
|
arcsin x + x |
|
× dx |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
1 - x |
|
2 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
4.98. ò |
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
dx . |
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
16 - ex |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1+ xdx . |
||||||||||||||||||||||
4.100. ò |
1 |
|
|
|
|
|
|
× ln |
||||||||||||||||||||||||||
1 - x2 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 - x |
113
4.2. Метод подстановки или замены переменной
Пусть функция |
f (x) интегрируема на промежутке |
X , а функция |
x = ϕ(t) определена и дифференцируема на промежутке T |
и множество её |
|
значений совпадает с X , тогда верно равенство |
(4.1) |
|
|
¢ |
|
ò f (x)× dx |x=ϕ (t )= ò f (ϕ(t))×ϕ (t)dt . |
|
|
Равенство (4.1) |
называют формулой замены переменной в неопреде- |
лённом интеграле. После вычисления неопределённого интеграла при помо- щи замены переменной необходимо вернуться к исходной переменной.
Формулу (4.1) часто используют "в обратном направлении":
ò f (ϕ(t))×ϕ¢(t)dt = ò f (x)dx , где x = ϕ(t),
или, в других обозначениях,
ò f (g(x))×g¢(x)dx = ò f (t)dt , где t = g(x).
Пример 4.3. Найти: ò xx - 5dx.
Решение. Обозначим |
t = |
|
|
|
|
, отсюда x − 5 = t 2 , |
x = t2 |
+ 5, dx = 2tdt . |
||||||||||||||
|
x - 5 |
|||||||||||||||||||||
Осуществляя замену переменных, получим |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
ò x |
|
|
dx |x |
|
|
5 = ò(t 2 + 5)×t × 2tdt = 2ò(t4 |
+ 5t2 )dt = 2 |
t5 |
+10 |
t3 |
|
+ C = |
||||||||||
|
x - 5 |
t 2 |
+ |
|||||||||||||||||||
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
3 |
|
|
|||||||
|
5 |
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
2 (x - 5)3 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
(x - 5) |
|
+10 (x - 5) |
|
|
|
(3x +10)+ C . |
|
|
|
|
|||||||||||
= 2 |
2 |
2 |
+ C = |
|
|
|
|
|||||||||||||||
5 |
|
|
|
15 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4.101. Применяя указанные подстановки, найти интегралы:
1) |
ò |
|
x3 × dx |
|
|
|
, |
t = x −1; |
|
|
|
|
|
|
|
2) ò x3 (1- 5x2 )10dx, t = 1- 5x2 ; |
||||||||||||||||
|
(x -1)12 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
3) |
ò |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
, |
t = |
|
; |
|
|
|
|
|
|
4) ò |
|
|
dx |
|
, t = 1 . |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 + ex |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
3 + ex |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x × x2 - 2x -1 |
x |
||||||||||
|
|
|
|
|
4.102. Применяя подходящие подстановки, найти интегралы: |
|||||||||||||||||||||||||||
1) ò x |
(5x -1)19dx ; |
2) |
ò |
x + 2 |
× dx; |
|
|
3) ò |
|
x ×dx |
; |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(3 - x)7 |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x +1 |
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
x2 × dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6) ò |
|
|
x5 × dx |
|
; |
||||||
4) ò |
|
, |
|
|
|
|
|
5) |
|
ò x3 × 1- x2 dx ; |
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(2 + x2 )3 |
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
2 - x |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
ò |
|
e2xdx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ò |
e3xdx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
7) |
|
|
|
x |
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
8) |
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
e |
|
-1 |
|
|
|
|
|
|
|
2 + e |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
114
4.3. Метод интегрирования по частям
Пусть функции |
u(x) и v(x) определены и дифференцируемы, а функ- |
|
ция v(x)×u′(x) интегрируема на промежутке |
X . Тогда на этом промежутке |
|
интегрируема функция |
u(x)×v′(x), причём справедлива формула |
|
òu(x)×v (x)dx = u(x)×v(x)- òv(x)×u (x)dx . |
(4.2) |
|
¢ |
¢ |
Формулу (4.2) называют формулой интегрирования по частям в неоп-
ределённом интеграле. Её можно переписать в виде:
òu ×dv = u ×v - òv ×du . |
(4.3) |
В формулах (4.2) |
и (4.3) функция v(x)- любая из первообразных |
для v′(x). |
|
Метод интегрирования по частям применяется, в частности, в следую- щих случаях.
1) Для вычисления интегралов вида
ò n |
ò n |
(x)× cos(ax + b)dx , |
ò |
n |
(x)×sin(ax + b)dx , |
P (x)×eax+bdx, |
P |
|
P |
||
здесь n N , |
a,b -действительные числа, |
Pn (x) − многочлен степени n |
|||
относительно переменной |
x . В качестве функции u(x) следует взять поли- |
ном Pn (x). Если n > 1, то интеграл òv ×du будет принадлежать к тому же ти-
пу, что и исходный, но в нём степень многочлена будет на единицу меньше. Выбирая этот многочлен в качестве u(x), применим формулу интегрирования по частям вновь и т. д. до тех пор, пока не получим табличный интеграл. В ходе вычисления перечисленных интегралов формула интегрирования по час- тям применяется число раз, равное степени многочлена.
2)Если подынтегральное выражение содержит логарифмическую или одну из обратных тригонометрических функций (за исключением табличных интегралов и интегралов, которые легко находятся при помощи замены пере- менных), в качестве u(x) следует выбрать указанные функции.
3)Для вычисления интегралов вида
òeax ×sinbxdx, |
òeax ×cosbxdx , òsin(ln x)dx, |
òcos(ln x)dx, |
здесь a,b − действительные числа. Выбор u и |
dv в первых двух инте- |
гралах произволен, в двух последних - очевиден. При вычислении каждого из
перечисленных интегралов метод интегрирования по частям применяется дважды, в результате получается выражение, содержащее исходный интеграл.
Следует приравнять интеграл найденному выражению и из составленного уравнения найти интеграл (см. пр. 4.3.4)).
Пример 4.3. Найти интегралы: 1) ò x ×cosxdx;
115
2) òarctgx× dx; |
|
|
|
|
|
|
|
|
3) |
ò(x2 +1)×e2xdx; |
4) òe3x × cos(2x +1)dx. |
|||||||||||||||||||||||
Решение. 1) Положим u = x , |
dv = cos xdx , тогда |
du = dx , |
v = sin x . По |
|||||||||||||||||||||||||||||||
формуле интегрирования по частям получим |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
ò x × cosxdx = x ×sin x - òsin xdx = xsin x + cosx + C . |
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
2) Положим |
u = arctgx, |
dv = dx , тогда du = |
|
|
|
, v = x . По формуле |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
интегрирования по частям получим |
|
|
|
|
|
|
|
1+ x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
d(1+ x2 ) |
|
|
|
|
|
ln(1+ x2 )+ C . |
|||||||||||||||||||||||
òarctgxdx = x × arctgx- ò |
|
|
x |
|
dx = |
|
x × arctgx- |
1 |
ò |
|
= x × arctgx- |
1 |
||||||||||||||||||||||
1 |
+ x |
2 |
|
2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
1+ x |
|
2 |
|
|
1 |
|
|
||||||||||||||
3) Положим |
u = x2 +1, |
|
|
dv = e2 x dx , |
тогда du = 2xdx , v = |
|
e2 x . |
При- |
||||||||||||||||||||||||||
2 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
меним формулу интегрирования по частям: |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
ò(x2 +1)e2x dx= |
1 |
(x2 +1)e2x |
- ò xe2x dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
К последнему интегралу вновь применим формулу (4.3), полагая |
u = x , |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
dv = e2 x dx . Тогда du = dx , |
|
v = |
1 |
e2 x , следовательно, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
ò xe2x dx = |
xe2 x - |
òe2 x dx = |
xe2 x - |
e |
2x = |
(2x -1)e2 x . |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
4 |
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Витоге
ò(x2 +1)e2x dx = 12 (x2 +1)e2x − 14 (2x −1)e2x + C = 14 (2x2 − 2x + 3)e2x + C .
|
|
|
|
|
|
|
4) |
Положим |
|
|
|
|
|
|
u = e3x , |
dv = cos(2x +1)dx , тогда |
du = 3e3x dx , |
|||||||||||
v = |
|
1 |
sin(2x +1). Применим формулу интегрирования по частям: |
|
||||||||||||||||||||||||
2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
òe3x × cos(2x +1)dx= |
|
e3x ×sin(2x +1)- |
òe3x ×sin(2x +1)dx . |
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
2 |
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
Для |
нахождения |
|
|
последнего |
|
|
интеграла |
положим |
u = e3x , |
||||||||||||
dv = sin(2x +1)dx , тогда |
|
|
du = 3e3x dx , |
v = - |
1 |
cos(2x +1) и, значит, |
|
|||||||||||||||||||||
|
|
2 |
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
òe3x × cos(2x +1)dx= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
1 |
|
|
|
3x |
|
|
3 |
æ |
|
1 |
|
|
|
3x |
|
|
3 |
|
|
|
3x |
|
ö |
|
|||
= |
|
|
e |
|
|
×sin(2x +1)- |
|
ç |
- |
|
|
e |
|
|
× cos(2x +1)+ |
|
|
ò |
e |
|
|
× cos(2x |
+1)dx÷ + C1 . |
|
||||
2 |
|
|
|
2 |
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ø |
|
Разрешим последнее равенство относительно искомого интеграла, по-
лучим
116
|
æ |
|
+ |
9 |
ö |
|
e |
3x |
×cos(2x |
+1)dx = |
(2sin(2x +1)+ 3cos(2x +1)) |
e |
3x |
|
+ C1 |
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
ç1 |
|
|
|
|
÷ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
или |
è |
|
|
ø ò |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e3x (2sin(2x +1)+ 3cos(2x +1))+ C |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
òe3x ×cos(2x +1)dx = |
. |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 4.4.* Показать, что для интеграла |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Jn |
= |
ò (x2 |
dx |
|
|
|
|
|
, |
|
|
n N,n > 1, |
a −постоянная, |
|
|
|
|
a ¹ 0, |
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
+ a2 )n |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
1) верна рекуррентная формула |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
æ |
|
|
|
x |
|
|
|
|
+ (2n - 3)× J |
|
ö |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
J |
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
ç |
|
|
|
|
|
|
|
|
÷; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
n |
|
|
|
|
2 |
(n -1) |
(x |
2 |
|
2 |
n−1 |
n−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
(4.4) |
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2a |
|
è |
|
+ a |
|
) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
2) n N интеграл |
Jn вычисляется в элементарных функциях. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Решение. Преобразуем интеграл Jn |
следующим образом |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
1 a2 |
+ x2 - x2 |
1 |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
1 |
|
|
|
x2 |
|
||||||||||||||||||
Jn = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
|
|
|
|
- |
|
|
|
|
|
|
|
dx = |
|
ò (x2 + a2 )n |
a2 |
|
|
ò (x2 + a2 )n |
|
a2 |
ò (x2 + a2 )n−1 |
|
a2 |
ò (x2 + a2 )n |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= a12 Jn−1 − a12 ò(x2 + a2 )n .
К последнему интегралу применим метод интегрирования по частям,
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
xdx |
|
|
|
|
1 d(x2 + a2 ) |
|
|
|
||||||||
полагая |
|
|
|
|
u = x , |
|
|
|
|
|
|
|
dv = |
|
|
|
= |
|
|
|
|
. |
|
Тогда |
du= dx, |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(x2 + a2 )n |
2 |
(x2 + a2 )n |
|
||||||||||||||||||||||||||
v = |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
и, следовательно, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
2(1- n) |
|
(x2 + a2 )n−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
æ |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
dx |
|
ö |
|
||||||
Jn |
= |
Jn−1 - |
1 |
ç |
|
|
|
|
|
|
× |
|
|
|
- |
|
|
|
|
|
|
ò |
|
|
÷. |
|
|||||||||||||||
2 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n 1 |
2(1- n) |
(x2 |
|
|
n 1 |
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
a èç 2(1- n) |
|
(x2 + a2 ) − |
|
|
+ a2 ) − |
ø÷ |
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
Отсюда получаем |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
æ |
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
+ (2n - 3)× J |
|
ö |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
J |
|
= |
|
|
|
|
ç |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
÷ , |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
n |
|
2 |
(n - |
|
|
(x |
2 |
|
|
|
|
2 n−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
2a |
ç |
|
+ a |
|
|
|
|
|
|
|
n−1 ÷ |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
1)è |
|
|
) |
|
|
|
|
|
|
|
|
ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
что и требовалось показать. 2) При n = 1 имеем
117
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
æ x |
ö |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
dç |
|
|
÷ |
|
|
1 |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
J1 = |
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
è a |
ø |
|
= |
arctg |
|
+ C, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ò x2 + a2 |
|
a ò |
|
æ x ö2 |
|
|
|
a |
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ç |
|
|
÷ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
т.е. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
è a ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
J1 = |
arctg |
+ C . |
|
|
|
|
|
|
(4.5) |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
Зная J1 , можно последовательно при помощи рекуррентной формулы |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(4.4 ) вычислить J2 , |
J3 и т.д. |
Т. о., используя формулы |
(4.4), (4.5), можно |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
вычислить интеграл |
Jn n N в элементарных функциях. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
4.103. Применяя формулу интегрирования по частям, найти интегралы: |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1) ò x ×sin xdx ; |
|
|
|
|
2) ò(2x +1)× cos xdx; |
3) |
ò(x + 3)× exdx; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4) ò x × 3x dx; |
|
|
|
|
5) òln xdx ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6) |
òlog5 xdx ; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
7) òarcsin xdx; |
|
|
|
|
8) ò x × arcctgxdx , |
|
|
|
|
|
9) |
ò x2 × cos xdx; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
10) |
ò x2 × sin xdx; |
|
11) |
ò(x2 + x)× 2x dx ; |
12) ò x2 × exdx ; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
13) |
ò(x +1)× sin 2xdx; |
|
14) |
ò x × cos6xdx ; |
|
|
|
|
|
15) ò (x +1)cos(5x - 7)dx ; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
16) |
ò(2 - 3x)× sin(5x + 1)dx ; |
17) |
ò x × e−x dx ; |
|
|
|
|
|
18) ò x × e7x dx; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
19) |
ò(4 - 3x)× e3x dx ; |
|
20) |
ò(5x + 3)× e2xdx ; |
21) ò x ×ln xdx ; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
22) |
ò (x2 - x +1)ln xdx ; |
23) |
òln(4x2 +1)dx |
|
|
|
|
|
24) òln(x2 + 4)× dx |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
25) |
òln2 xdx ; |
|
|
|
26) |
ò lnx2 x dx; |
|
|
|
|
|
27) ò ln3 |
xx dx ; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
28) |
ò ln |
2 x |
dx; |
|
|
|
|
òln(x + |
|
|
|
|
|
|
)dx ; |
30) òln( |
|
|
|
|
|
+ |
|
)dx |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
29) |
|
|
|
1+ x2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
1- x |
1+ x |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
3 x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
31) |
òarctg |
|
|
|
|
|
|
|
|
dx; |
|
32) |
ò arctg |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx ; |
33) ò |
arcsin |
|
|
|
x |
|
dx ; |
||||||||||||||||||||||||||||
|
4x -1 |
|
|
|
|
|
5x -1 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
||||||||
|
ò |
arctg |
|
|
|
|
|
|
|
|
dx ; |
|
|
ò arcsin x dx ; |
|
|
|
|
|
36) ò arccos x dx ; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
34) |
|
|
x |
|
35) |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 + x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1- x |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
xsin x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ò x ×sin |
2 |
|
|
xdx ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|||||||||||||||||||||||||||||||
37) |
ò |
|
|
|
dx ; |
|
|
|
38) |
|
|
|
|
|
|
|
|
39) ò |
|
dx ; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
cos3 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin2 x |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
40) |
ò |
|
|
|
|
|
dx; |
|
|
|
41) |
ò x3 × e−x |
dx ; |
|
|
|
|
|
42) ò e |
x |
dx ; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
cos |
2 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
43) |
ò |
|
x arccos x |
dx ; |
|
44) |
òarcsin2 |
|
|
xdx ; |
|
|
|
|
|
45) òcos(ln x)dx ; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
1- x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
118
46) òsin(ln 2x)dx ; |
|
|
47) òex × sin xdx ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
48) òex × cos xdx; |
||||||||||||||||||||
49) òe2x × cos3xdx |
; |
|
|
|
|
|
æ |
π ö |
|
|
; |
|
|
51) 16) |
ò |
eax ×sin bxdx ) |
||||||||||||||||
|
50) òe3x × sinç2x - |
|
÷dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
4 ø |
|
|
|
|
|
|
( a,b−параметры); |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lnsin x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
52)*ò |
|
a |
2 |
- x |
2 |
dx |
( a > 0 -параметр); 53)* ò |
dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
sin |
2 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
4.104. Используя метод интегрирования по частям, получить рекур- |
||||||||||||||||||||||||||||||
рентные формулы для вычисления интегралов (здесь |
n Î N ): |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
1) |
Jn |
= ò xneaxdx , |
( a − параметр, |
|
a ¹ 0); |
2) |
Jn |
= òlnn xdx ; |
|
|
||||||||||||||||||||||
3) |
Jn |
= òsinn xdx , |
n > 2; |
|
|
|
|
|
|
4) |
Jn |
= òcosn xdx , |
|
n > 2; |
||||||||||||||||||
5) |
Jn |
= |
|
|
|
dx |
|
|
|
, |
n > 2; |
|
|
|
|
|
|
6) Jn |
= |
|
|
dx |
|
|
, |
n > 2. |
||||||
ò sinn |
x |
|
|
|
|
|
|
ò cosn |
x |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
4.105. Используя рекуррентные формулы, полученные при решении |
||||||||||||||||||||||||||||||
предыдущего примера, найти интегралы: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
1) |
ò x5e− x dx; |
|
|
|
|
2) òln4 xdx ; |
|
|
3) |
|
òsin3 xdx ; |
|
|
|
||||||||||||||||||
4) |
òcos4 xdx ; |
|
|
|
|
5) |
ò |
|
dx |
|
; |
|
|
6) |
|
ò |
|
dx |
|
. |
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin |
4 |
x |
|
|
|
cos |
5 |
x |
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4.4.Интегрирование рациональных функций
1.Определение рациональной функции. Способы разложения ра-
циональных дробей. Рациональными называют функции, представимые в ви-
де отношения |
|
Pm (x) |
, |
|
где |
Pm(x) |
и |
|
Qn (x)− многочлены степеней m и n со- |
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Qn (x) |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
P (x) = a |
|
|
|
|
|
||||
ответственно |
относительно переменной |
x : |
0 |
+ a × x + ... + a |
m |
× xm , |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
m |
|
|
1 |
|
||
Q (x) = b |
+ b × x + ... + b |
× xn , |
здесь |
a |
0 |
, a ,..., a |
m |
, |
b ,b ,...b |
n |
− |
действительные |
|||||||||||||||||||
n |
0 |
|
|
1 |
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
0 1 |
|
|
|
|
|
|||||||
числа, коэффициенты многочленов, |
m , n − целые неотрицательные. |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
При n = 0 рациональную функцию |
P (x) |
(в этом случае - многочлен) на- |
|||||||||||||||||||||||||||||
m |
|
||||||||||||||||||||||||||||||
Q (x) |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
зывают целой; при m < n -- правильной дробью, при m ³ n − |
|
неправильной ра- |
|||||||||||||||||||||||||||||
циональной дробью. |
|
|
|
|
|
|
|
|
Pm |
(x) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Если рациональная дробь |
|
|
является неправильной, в ней можно |
||||||||||||||||||||||||||||
Q |
(x) |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
выделить целую часть, т. е. преобразовать к виду |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
P |
(x) |
|
(x)+ |
Rm |
1 |
(x) |
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
m |
|
|
= W |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(4.6) |
|||||
|
Qn (x) |
Qn (x) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
119
где W (x)−многочлен - целая часть неправильной дроби; Rm1((x)) - правильная
Qn x
рациональная дробь: m 1< n .
Любой многочлен с действительными коэффициентами Qn (x) разлага-
ется единственным образом на произведение вещественных множителей сле- дующего вида:
|
|
|
Qn (x) = α ×(x - a)k ×...× (x - b)l × (x2 + cx + d )s ×...×(x2 |
+ px + q)r , |
|
|
|
(4.7) |
|||||||||||||||||||||||||||
где α − вещественное число, |
равное коэффициенту при старшей степени x |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
многочлена Qn (x), a,...,b - вещественные корни многочлена кратности |
k,...,l |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
соответственно, |
квадратные |
|
трёхчлены (x2 + cx + d ),...,(x2 + px + q) |
не имеют |
|||||||||||||||||||||||||||||||
действительных корней (т. е. |
c2 - 4d < 0,..., |
p2 - 4q < 0) , каждый из них соот- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
ветствует паре комплексно сопряжённых корней многочлена Qn (x) |
кратности |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
s,...,r |
соответственно, |
|
числа |
k,...,l , s,...,r − |
натуральные, |
причём |
||||||||||||||||||||||||||||
k +...+l + 2(s +... +r) = n . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
P (x) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
Если дробь |
|
m |
- правильная, тогда с учётом |
|
(4.7 ) имеет место ра- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
Qn (x) |
||||||||||||||||||||||||||||||||
венство |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
Pm |
(x) |
A1 |
|
|
|
|
|
A2 |
|
|
|
Ak |
|
|
B1 |
B2 |
|
|
|
Bl |
|
|
||||||||||||
|
|
|
= |
|
|
|
+ |
|
+...+ |
|
|
+... |
+ |
|
|
+ |
|
+...+ |
|
+ |
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
Qn |
(x) |
(x - a) |
(x - a)2 |
(x - a)k |
(x - b) |
(x - b)2 |
(x - b)l |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
C1 x + D1 |
|
|
„2 x + D2 |
|
|
|
|
Сs x + Ds |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
(x2 + cx + d ) |
+ |
|
|
|
+...+ |
|
|
+...+ |
|
|
|
|
|
|
|
(4.8) |
||||||||||||||||||
|
(x2 + cx + d )2 |
|
(x2 + cx + d)s |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
M1 x + N1 |
|
|
M 2 x + N2 |
|
|
|
|
M r x + Nr |
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
(x2 |
+ px + q) |
+ |
|
|
+...+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
(x2 + px + q)2 |
|
(x2 + px + q)r |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
где |
A1 ,A2 ,...,Ak ,..., B1 , B2 ,..., Bl , C1 , D1 , |
|
C2 , D2 ,..., |
Cs , Ds ,..., |
M1 , N1 , |
M 2 , N 2 ,..., |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
M r , N r - некоторые действительные числа, коэффициенты разложения |
(4.8). |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
Дроби, |
|
|
входящие в правую часть равенства |
(4.8) |
|
называются про- |
стейшими, а само равенство (4.8) называется разложением правильной ра- циональной дроби на простейшие.
В частном случае, когда все n корней a1 ,...,an многочлена Qn (x) явля-
ются разными действительными, тогда
Qn (x) = α ×(x - a1 )×...×(x - an )
и
Pm |
(x) |
= |
A1 |
|
+...+ |
An |
|
|
. |
Q |
(x) |
(x - a |
) |
(x - a |
n |
) |
|||
n |
|
1 |
|
|
|
|
|
120