Практикум_по_математике(2семестр)
.pdf
|
|
x3 |
x2 |
|
|
|
|
|
x2 |
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
74. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ln |
|
|
|
|
|
|
|
|
c . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
3 |
|
2 |
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
75. |
ln |
|
x 1 |
|
ln |
x2 |
2x 2 arctg x 1 c . |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
76. |
2ln |
|
|
|
x 2 |
|
ln x2 4x 8 |
|
5 |
arctg |
x 2 |
c . |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
2 |
2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
77. |
2ln |
|
x 1 |
|
|
1 |
ln x2 |
2x 10 |
|
2 |
arctg |
x 1 |
c . |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
3 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
3 |
|
3 |
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
78.* |
|
x |
|
arctg x |
|
|
|
|
c . |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
2 |
2 |
1 x2 |
|
|
|
|
|
|
79.*
80.*
81.*
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
ln |
|
x2 |
x |
2 1 |
|
1 |
|
|
arctg |
x2 1 |
c |
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
x2 |
x |
2 1 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||
4 2 |
|
2 2 |
|
|
x 2 |
|
1 |
|
arctg x ln |
|
||
|
|
||||
|
|
|
|||
2 x2 1 |
|
||||
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
5x |
|
|
|
|
|
|
||
6 1 x2 3 |
|
24 1 x2 2 |
|
x c .
|
15x |
|
|
15 |
arctg x c . |
|
|
|
|||
48 1 x2 |
|
48 |
1.4.Интегрирование
выражений вида R x, k
дробно-линейных иррациональных
|
|
|
|
|
ax b |
m |
|||
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
||
cx d |
|
|||
|
|
|
|
|
В некоторых случаях интегралы от иррациональных функций удаётся рационализировать, т.е. с помощью подходящей подстановки свести к интегралам от рациональных дробей.
Рассмотрим некоторые типичные случаи.
1. R x, nxm , qx p , s xr ,... dx.
В этом случае подстановка x tk , где k HOK(n, q, s...) преобразует подынтегральное выражение в рациональную дробь.
21
2. R x, n(ax b)m , q(ax b) p , s (ax b)r dx .
Подынтегральное выражение приводится к рациональной дроби с помощью подстановки
ax b tk , где k HOK(n, q, s) .
Пример 1.9. Свести интеграл 3x 1 x 1 dx к интегралу от рационального выражения.
|
Решение. 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
k HOK (3, 2) 6, |
|
t2 t3 5t5dt. |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
x 1 |
x 1 |
|
|
x 1 t6 , |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx 6t5dt, |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
ax b |
m |
|
ax b |
r |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
3. |
R x, n |
|
|
|
|
|
, |
q |
|
|
|
|
|
|
|
|
dx. |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
cx d |
|
|
|
|
cx d |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Подстановка tk |
ax b |
, |
k HOK(n, q, s) . |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
cx d |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
Пример 1.10. Найти интеграл |
|
1 x |
|
|
dx |
. |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
1 x |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
||||||||||
|
|
Решение. |
Сделаем подстановку |
|
1 |
x |
|
|
t2 . |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
x |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Отсюда 1 |
x |
1 |
|
|
x t2 |
, т.е. x |
1 |
|
|
|
|
t2 |
|
и значит |
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
|
|
|
|
t2 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
4t |
|
dt. |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
t2 |
2 |
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Таким образом,
22
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t2 4t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
1 x |
|
|
|
dx |
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 |
t |
2 |
1 |
t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 x x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
2 |
1 |
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
t |
2 |
|
|
1 t |
2 |
1 |
t |
2 |
1 t |
2 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
||||||||||||||||||
t |
2 |
1 |
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
1 t |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
4 |
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
dt |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 arctgt |
|
|
ln |
||||||||||||||||||||||
|
t |
2 |
1 |
|
t |
2 |
1 |
t |
2 |
1 |
2 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 1 C t 1
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
x |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
2arctg |
|
1 |
|
|
x |
|
ln |
|
1 |
x |
C |
|
|
2arctg |
|
1 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
x |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
x |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
ln |
|
|
|
1 |
|
|
x |
1 |
x |
|
|
C |
|
2arctg |
1 |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
ln |
|
1 |
x |
1 |
x |
|
|
C. |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
1 |
|
|
x |
1 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
x |
|
1 |
x |
1 |
x |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
Найти интегралы. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
82. |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
83. |
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
1 |
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
84. x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
85. |
|
|
|
2 x |
|
dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
1 x dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
86. |
|
|
|
|
x |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
87.* |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 3 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
23
88.* x |
|
x 1 |
dx . |
89.* |
|
|
|
|
x 3 |
|
|
|
dx . |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
x |
2 |
|
2x |
3 |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
x 1 x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
90.* |
|
dx . 91. |
|
1 1 x |
|
dx . |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|||||||
x 1 |
|
x 1 |
x |
|
|
x |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ОТВЕТЫ
82.2 1 x 2ln 1 x c .
83.x 2x 2ln 1 x c .
84.152 3x2 x 2 1 x c .
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
2 x |
|
2 |
|
|
c |
|
|
85. |
2 2 x 2 ln |
|
|
. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||
2 x |
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 3 |
|
3 x 1 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
86. |
2 x 1 |
|
|
|
|
x |
c |
. |
|||
7 |
5 |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
87.* 2arctg x 1 c .
|
|
|
|
|
x2 1 |
x 2 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
88.* |
|
|
|
|
ln |
x |
|
x2 1 |
c . |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
89.* |
|
|
|
|
|
2x 3 |
|
c . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
x2 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
c . |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
90.* |
x |
|
x2 1 ln |
x |
x2 1 |
|
||||||||||||||||||||
2 |
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
2 |
|
|
|
1 x 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
91.* |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
c . |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
3 |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1.5. Интегрирование тригонометрических выражений
24
1) универсальная тригонометрическая подстановка. Рассмотрим неопределённый интеграл
R sin x, cos x dx .
Интегралы такого вида с помощью универсальной подстановки tg 2x t
сводится к интегрированию рациональной функции. При этом используются следующие равенства:
sin x |
|
2t |
|
, cos x |
1 t2 |
, x 2arctgt |
, dx |
2dt |
|||
|
|
|
|
|
|
|
. |
||||
|
t |
2 |
1 t |
2 |
1 t |
2 |
|||||
1 |
|
|
|
|
|
|
|
В результате указанной замены переменной получим:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2t |
|
1 t |
2 |
|
2dt |
|
|
|
|
|
||||||
R sin x, cos x dx R |
|
, |
|
|
|
R1 (t)dt , |
|||||||||||||||||||||||||
|
2 |
|
|
|
|
2 |
2 |
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
t |
1 t |
|
|
|
1 t |
|
|
|
||||||||
где R1 (t) – рациональная функция переменной t. |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
Пример 1.11. Найти |
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
I. |
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
1 sin x cos x |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
Решение. Полагая tg |
x |
|
|
t, будем иметь: |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
2dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
||
I |
|
|
|
1 t2 |
|
|
|
|
|
|
|
ln |
|
1 t |
|
C ln |
1 tg |
|
C. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
2t |
|
1 t2 |
|
|
1 t |
|
|
2 |
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
1 |
t2 |
1 t2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2) универсальная тригонометрическая подстановка очень часто приводит к сложным выкладкам, поэтому используются следующие правила.
Если имеет место тождество
R sin x, cos x R sin x,cos x ,
то для приведения интеграла (1) к рациональному виду можно применить подставку tg x t. Здесь
sin x |
|
|
t |
|
, cos x |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
||
|
t2 |
|
t2 |
|||||
1 |
1 |
25
и
|
|
|
|
|
x arctg t, |
|
|
dx |
|
|
dt |
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
t2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Пример 1.12. Найти |
|
|
|
|
dx |
I. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
1 sin2 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
Решение. Полагая |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
tg x t, |
sin |
2 x |
|
|
|
t2 |
, |
|
|
dx |
|
|
|
|
|
dt |
, |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t2 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
будем иметь: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
d t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
I |
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
1 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
1 2t2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
t |
|
|
|
|
2 |
|
t |
2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
1 t2 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|||||||||||||||||||||
|
1 t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
1 |
|
|
t |
|
|
|
C |
1 |
|
arctg |
|
|
|
|
|
tg x C. |
|
||||||||||||||||||||||||
|
arctg |
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
2 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Заметим, что данный интеграл вычисляется более быстро, если предварительно числитель и знаменатель дроби разделить на cos2 x .
К указанному типу интегралов относятся интегралы вида
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sinn x cosm xdx In,m , |
|
|
|
|
|
|
(2) |
|||||||||||||
где m и n целые четные числа. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
Пример 1.13. Найти интеграл |
tg 4 x dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
Решение. 1 способ. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
tg3 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
tg4 x dx |
tg 2 x |
|
|
|
|
|
|
1 dx |
|
|
|
tg 2 x dx |
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
cos2 x |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
tg3 x |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
tg |
3 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 dx |
|
|
|
|
tg x |
x C. |
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
3 |
|
|
cos2 x |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
2 способ. Пусть tgx t, |
|
dx |
|
|
|
1 tg 2 x |
|
dx dt , dx |
|
dt |
. |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Тогда
26
tg 4 x dx |
|
t4 |
|
dt |
t4 1 1 |
dt t 2 1 dt |
|
1 |
|
dt |
|||
1 t |
2 |
2 |
1 t |
2 |
|||||||||
|
|
|
1 t |
|
|
|
|
||||||
|
1 |
t3 |
t arctgt c |
tg3 x |
tg x x C. |
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
3 |
3 |
|
|
|
|
|
3) можно также использовать формулы тригонометрии для упрощения подынтегрального выражения в (1.2), в частности, формулы понижения порядка:
sin2 x |
1 cos 2x |
, |
cos2 x |
1 cos 2x |
, |
cos x sin x |
sin 2x |
|
|
|
|
. |
|||||
2 |
|
2 |
|
2 |
||||
|
|
|
Пример 1.14. Найти интеграл cos2 3xsin4 3xdx.
Решение.
cos2 3xsin4 3xdx cos3xsin 3x 2 sin2 3xdx
|
|
|
|
sin2 |
6x |
|
|
|
1 cos 6x |
|
1 |
|
|
sin2 6x sin2 6x cos 6x dx |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
1 |
|
1 cos12x |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 x |
|
sin12x |
|
1 |
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin2 |
6x cos 6x dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin3 |
6x |
C. |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
8 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8 2 |
|
24 |
|
18 |
|
|
|
4) если в интеграле (2) хотя бы одно из чисел n или m – нечетное, то от нечетной степени отделяется множитель и вводится новая переменная.
В частности, если m 2k 1, то
In,m sinn x cos2k 1 xdx sinn x cos2k cos xdxsinn x(1 sin2 x)k d (sin x) un 1 u2 du.
Полученный интеграл находится непосредственно, как интеграл от алгебраического многочлена.
27
|
Пример 1.15. Найти интеграл sin10 x cos3 xdx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
sin10 x cos3 xdx |
|
sin10 |
x 1 sin2 x d |
|
sin x |
|
|
|
sin11 x |
|
|
sin13 x |
C. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11 |
|
|
|
|
|
13 |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
Пример 1.16. Найти интеграл |
|
dx |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
sin3 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
sin x |
|
|
|
|
|
dx |
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
sin x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 cos |
2 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
1 |
|
|
1 |
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 t |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|||||||||||
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
ln |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C |
||||||||||
4 |
|
1 t |
1 t |
|
|
1 |
t |
2 |
|
|
1 t |
2 |
|
4 |
|
1 t |
1 t |
|
|
t |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
1 cos x |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
C. |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
= |
|
ln |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
4 |
1 cos x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 cos x |
|
|
|
cos x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5) неопределённые интегралы вида sin axsin bxdx, cos ax cosbdx,
sin ax cos bdx с помощью тригонометрических формул:
sin sin |
1 |
cos cos ; |
|||
|
|
||||
|
2 |
|
|
||
cos cos |
1 |
cos cos ; |
|||
|
|
|
|||
|
2 |
|
|
||
sin sin |
1 |
sin sin . |
|||
|
|
||||
|
2 |
|
|
приводятся к интегралам:
cos kxdx cos k 1k d (kx) k1 sin kx C,
sin kxdx 1k cos kx .
Пример 1.17. Найти интеграл sin 9xsin x dx .
Решение.
sin 9xsin x dx 12 cos8x cos10x dx 161 sin8x 201 sin10x C.
28
Найти интегралы.
dx
92. 4sin x 3cos x 5 .
dx
94. 5cos x 3 .
2 sin x
96. 2 cos x dx .
98. sin4 x cos2 x dx . 100. sin2 x cos2 x dx .
102. sin6 x dx .
dx
104. 3sin2 x 5cos2 x .
106. sin3 xcos x dx .
cos3 x dx
108. sin4 x .
110. sin4 x cos5 x dx. 112. sin 3xcos 6x dx
xx
114.cos 2 cos 3 dx
116.* cos x cos 2x cos 4x dx .
x
118.* tg 4 2 dx .
120.* ctg6 x dx .
dx
93. sin x .
dx
95. 1 sin x .
dx
97. 2sin x cos x 5 .
99. cos4 x dx .
101. sin5 x dx .
dx
103. 1 sin2 x .
dx
105. sin5 x cos x .
dx
107. sin xsin 2x .
sin 2x dx
109. cos7 x .
111. sin 2x cos5x dx .
113. sin 3xsin x dx .
115. sin 5xsin 4x dx .
117.* ctg3 3x dx .
119.* tg7 x dx .
29
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ОТВЕТЫ |
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
c . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
c . |
|||||||||
92. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
93. ln |
tg |
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
||||||||||||||||||||||
|
|
tg |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
tg |
|
x |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
c . |
|||||||||||||||
|
|
ln |
|
2 |
|
|
|
|
c . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
94. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
95. |
|
|
|
|
|
x |
|
|||||||||||||||||||||||
4 |
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
1 tg |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
tg |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
tg |
|
x |
|
|
|
|
|
|||||
|
ln 2 cos x |
4 |
|
|
|
arctg |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
96. |
|
|
|
|
2 |
c . |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3tg |
x |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
97. |
|
|
|
arctg |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
c . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
5 |
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
1 |
|
|
|
|
sin 4x |
|
|
|
sin |
3 |
2x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
98. |
|
|
x |
|
|
|
c . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
16 |
|
|
4 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
99.83 x 14 sin 2x 321 sin 4x c .
100.18 x 321 sin 4x c .
101.c 15 cos5 x 23 cos3 x cos x .
102.165 x 14 sin 2x 643 sin 4x 481 sin3 2x c .
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
arctg |
2tgx c . |
|
1 |
|||||
103. |
|
104. |
|
arctg |
|||||||
|
|
|
|
|
|
||||||
2 |
|
15 |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
105. c 14 ctg4 x ctg2 x ln tg x .
3tgx c
.
5
30