3.3 Маркетингтік жетілдіру жолдары

Қорытындыға келер болсақ туристік тауарлар тек қана бар құралдармен шектелмеуі керек, нерыққа қатысушылар әрекеттерін бағыттау қажет, таңдалған және өңделген стратегияларды құрамдастыру қажет. Бүгінгі күнде ҚР туризм және спорт министрлігі Қазақстан туризмін дамыту стратегиясын әлем нарығына шығаруды қолға алуда. Бұл стратегия туристік имиджді қалыптастыруда әртүрлі шарттарды енгізеді: ұлттық брендтермен логотиптерді дайындау, жарнамалық роликтер мен видеофильмдерді түсіру, оларды әлем телеарналарынан көрсету. Әлі де болашақта істелінетін жұмыстар өте көп, бірақ қазіргі көрсеткіштерде жаман емес.

Ұлттық турөнімнің маркетингін және дамуын қамтамасыз ету үшін Қазақстан белгілі халықаралық туристік көрмелерге белсенді қатысып келеді және осындай іс-шаралардың республикада жыл сайын өткізілуін ұйымдастырады.

Елді әлемдік туристік нарыққа дамыту мақсатында Қазақстан Республикасының тартымды туристік имиджін қалыптастыру жөніндегі іс-шараларды одан әрі жүзеге асыру қажет.

Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті елу елдің қатарына кіру стратегиясын іске асыру және Қазақстанды туризм елі ретінде алға жылжыту шеңберінде мынадай шаралар қабылдау қажет:

- туризмнің экономикалық көрсеткіштері өсімін қамтамасыз етудің жаңа бағыттарын қалыптастыру және оны кең ауқымды мемлекеттік қолдауды жүзеге асыру;

- халықаралық маңызы бар «белсенді» туристік жобалар әзірлеу және оны іске асыру;

- көлік инфрақұрылымын және туристік қызмет көрсетулер нарығын дамыту;

- халықаралық экономикалық ұйымдар мен одақтарға қатысу арқылы елдің туризм саласындағы жаһандық экономикаға енуі;

- елдің еуразиялық тарихи даму факторын және қазақстандық қоғамның көпұлтты, көп конфессиялы және мультимәдени сипатын, оның құндылықтарын, дәстүрлерін, асханасын, өнерін, Қазақстан халықтары ассамблеясын, республиканың мәдени және ғылыми күштерін тарта отырып, белсенді пайдалану;

- дүниежүзілік туристік ұйым, ЮНЕСКО (Білім беру, ғылым және мәдениет мәселелері жөніндегі Біріккен Ұлттар Ұйымы), БҰҰДБ (Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму бағдарламасы), Дүниежүзілік Банк, Азия Даму Банкі, Ислам Даму Банкі сияқты халықаралық ұйымдарды және отандық даму институттарын тарта отырып, Қазақстанды әйгілендіру және шетелдік жұртшылық өкілдерін оның әкімшілік және мәдени-тарихи орталықтарымен таныстырудың пәрменді тетігін әзірлеу;

- Қазақстан Республикасындағы туризмнің мамандандырылған түрлерін дамыту жоспарын әзірлеу;

- “Атамекен” этномемориалдық кешені секілді өңірлік деңгейде тақырыптық парктер салу мәселесін пысықтау;

- туристік қызмет көрсетулердің ішкі және сыртқы нарығында қазақстандық турөнімді тиімді жарнамалық-ақпараттық қамтамасыз ету.

Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті елу елдің қатарына кіру стратегиясын іске асыру және Қазақстанды туризм елі ретінде алға жылжыту шеңберінде мынадай шаралар қабылдау қажет:

- туризмнің экономикалық көрсеткіштері өсімін қамтамасыз етудің жаңа бағыттарын қалыптастыру және оны кең ауқымды мемлекеттік қолдауды жүзеге асыру;

- халықаралық маңызы бар «белсенді» туристік жобалар әзірлеу және оны іске асыру;

- көлік инфрақұрылымын және туристік қызмет көрсетулер нарығын дамыту;

- халықаралық экономикалық ұйымдар мен одақтарға қатысу арқылы елдің туризм саласындағы жаһандық экономикаға енуі;

- елдің еуразиялық тарихи даму факторын және қазақстандық қоғамның көпұлтты, көп конфессиялы және мультимәдени сипатын, оның құндылықтарын, дәстүрлерін, асханасын, өнерін, Қазақстан халықтары ассамблеясын, республиканың мәдени және ғылыми күштерін тарта отырып, белсенді пайдалану;

- дүниежүзілік туристік ұйым, ЮНЕСКО (Білім беру, ғылым және мәдениет мәселелері жөніндегі Біріккен Ұлттар Ұйымы), БҰҰДБ (Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму бағдарламасы), Дүниежүзілік Банк, Азия Даму Банкі, Ислам Даму Банкі сияқты халықаралық ұйымдарды және отандық даму институттарын тарта отырып, Қазақстанды әйгілендіру және шетелдік жұртшылық өкілдерін оның әкімшілік және мәдени-тарихи орталықтарымен таныстырудың пәрменді тетігін әзірлеу;

- Қазақстан Республикасындағы туризмнің мамандандырылған түрлерін дамыту жоспарын әзірлеу;

- “Атамекен” этномемориалдық кешені секілді өңірлік деңгейде тақырыптық парктер салу мәселесін пысықтау;

- туристік қызмет көрсетулердің ішкі және сыртқы нарығында қазақстандық турөнімді тиімді жарнамалық-ақпараттық қамтамасыз ету.

ҚОРЫТЫНДЫ

«Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында» Қазақстан Республикасының теңдесі жоқ табиғи және мәдени әлеуетіне негізделген қазіргі заманғы туристік индустрия туризмнің, туристік қызмет көрсетулердің халықаралық сауда жүйесіне оралымды кірігуінің табиғи жүйе жасаушы факторы, неғұрлым серпінді дамушы және өзінің капитал сыйымдылығына қарамастан, салынған капиталға қайтарымы жөніннен тиімді салалардың бірі болып табылатындығы жөнінде айтылған.

Қорытындыға келер болсақ туристік тауарлар тек қана бар құралдармен шектелмеуі керек, нерыққа қатысушылар әрекеттерін бағыттау қажет, таңдалған және өңделген стратегияларды құрамдастыру қажет. Бүгінгі күнде ҚР туризм және спорт министрлігі Қазақстан туризмін дамыту стратегиясын әлем нарығына шығаруды қолға алуда. Бұл стратегия туристік имиджді қалыптастыруда әртүрлі шарттарды енгізеді: ұлттық брендтермен логотиптерді дайындау, жарнамалық роликтер мен видеофильмдерді түсіру, оларды әлем телеарналарынан көрсету. Әлі де болашақта істелінетін жұмыстар өте көп, бірақ қазіргі көрсеткіштерде жаман емес.

Туризм 1950 жылдан бастап тез қарқында дамыды. Бұл кезеңде, сатушылар нарығын жасау үшін, туристік қызметтерге деген сұраныс көбінесе қолжетімділік мүмкіншіліктерінен асып кету беталысын алған. Және бұл жағдай нарыққа бейімделген қатынастарға үйрену үшін және сату техникаларын жылжыту үшін қолайсыз болды.

Туризм индустриясы көптеген шағын және орта кәсіпорындармен сипатталады. Олар қазіргі кезде қажетті маркетингтік құралдары, «ноу-хау», немесе тәжірибесі және жұмыстарды атқаруға жұмысшыларды жалдайтын қаражаты жоқ. Олар тек қана жарнама, өткізуді және нарықты зерттеу мен өнім жетілдіру әрекеттерін жасайды. Бұл қызмет көрсетудің көптеген салаларында қолданады. Бәсекенің күшеюі және клиенттердің талаптарының көбеюі туристік ұйымдардың көпшілігі маркетингті қолдануына алып келеді, яғни бәсекелік күресте жетістікті қамтамасыз ету және сыртқы орта өзгерістеріне бейімделуі үшін стратегиялық маркетингтік жоспар құрды.

Тарихи тұрғыдан алып қарасақ өндірістік концепциялар бірінші пайда болды. Ол ХХ ғ. Елуінші жылдарында туристік кәсіпорындарда кеңінен қолданылды.Тура осы тұстарда туристік қызмет көрсетулерге сұраныстар өте жоғары деңгейде болды (сатушы нарығы). Сондықтан барлық іс-тәжірибелік қызмет көрсетулер нарық жеделдетілген өтімдерге ие болды, оны тұтынушылар тауып отырды, олар сұраныстарға сай болмаса да, негізінде оларда қолда бары, саны, сапасына көбінесе аз көңіл бөлініп отырды.

Туристік фирмалар негізінде бірдей заттарды ұсынып отырады, өтімі жағынан проблемалар болған емес. Нәтижесінде тұтынушы нарығындағы ұсынылған заттармен тұтынуға міндетті болды. Туристік фирмалардың барлық назары өндірудің ішкі мүмкіндіктерімен тығыз байланысты болды, өйткені олар нарықты өз қызметтерімен қанағаттандырғысы келді. Туристік маркетинг туристік қызмет көрсетуді стимуляциялау үшін пайдаланылып отырды.

Қазіргі кезде туризм индустриясы халықаралық экономиканың жетекші саласының бірі болып табылады. Соңғы 20жылда әлемде шетел туристерінің келу санының мөлшері жылдан жылға – 5,1%-ға, валюталық түсімдер – 14%-ға өсті. Халықаралық туристік ұйым мәліметтеріне сәйкес 1995 жыл әлемде туристік келуден 5674 миллион тіркелген, ал халықаралық туризмнен түскен түсім 372 миллиард долларды құрады. Жоғары дамыған елдерде, АҚШ-та, саяхат және туризм, автомобиль, ауыл шаруашылығы немесе химиялық өнімдерді экспорттау мен салыстырғанда шетел валютасының көп бөлігін құраған. Жалпылама 1950 жылдан 1995 жыл кезеңінде туризмнен түскен валюта көлемі 144 есе өсті. Туризм сферасына әлемдік жалпы ішкі өнімнің – 6%-ын, әлемдік инвестицияның – 7%-ын, әлемдік тұтыну шығындарының -11%-ын, салық түсімдерінің - 5%-ын құраған.

Қазіргі жағдайда Қазақстанның әлемдік туристік қауымдастыққа өз орнын алудың мүмкіндігі туып отыр. Бұл мақсатқа жету үшін мемлекет маркетинг шараларын өз деңгейінде жүргізу керек. Қазақстан өзінің туристік өнімімен халықаралық нарыққа шыққанына көп уақыт болған жоқ. Сол себептен, қазақстандық туристік өнімі өзінің өмір сүру шеңберінде енгізу кезеңінде тұр. Бұл кезеңде маркетинг шараларын өте белсенді түрде қолдану керек, дәлірек айтсақ туристік өніміміз жайлы әлеуетті туристерді ақпараттандыру деңгейін көтеру керек, яғни Қазақстан туризмі үшін өте қолайлы жер деген ойды тұтынушылар санасында жайғастырып, туристік өнімнің имиджін құруымыз қажет. Қазіргі таңда аталған шаралар ҚР Үкіметі тарапынан белсенді түрде жүзеге асып жатыр.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Азар В.И. Экономика и организация туризма. – Москва, 1993-367с.

2. Александрова А.Ю. Международный туризм. – Москва: Аспект – Пресс, 2001-325с.

3. Алиева Ж.Н. Туризмология негіздері. – Алматы, 2004

4. Артемова Е.Н. Молодежный сегмент туристского рынка как объект маркетинговых исследований// Маркетинг в Росии и за рубежом. -2004.- №4. с.37-49

5. Бейжанова А.Т. Туризмдегі маркетингтің ерекшелігі//ҚазҰУ хабаршысы, Экономика сериясы. -2002.-№4.-52-54бет

6. Гуляев В.Г. Организация туристской деятельности. – Москва, 1996-267с.

7. Дурович А.П. Копанев А.С. Маркетинг в туризме.- Мн: «Экономпресс» 2004-334с.

8. Жантаева А. Особенности маркетинговых коммуникаций в туристкой отрасли Казахстана//Маркетинг товаров и услуг.-2007.-№6.-с7-8

9. Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына жолдауы (2004 жыл)

10. Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына жолдауы (2005 жыл)

11. Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың 2007 – 2011 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы

12. Қазақстан Республикасының туризмі: стаистикалық жинақ 2005 жыл. Алматы, 2005

13. Қазақстан Республикасының туризмі: статистикалық жинақ 2006 жыл. Алматы, 2006

14. Қарағанды облысы статистика басқармасы 2007 жыл. 100бет

15. Менеджмент туризма: Туризм и отраслевые системы. – Москва: Финансы и статистика, 2001-395с.

34