2 Тапсырма.
Академик В.Н.Сукачев ұсынған биогеоценоздың «соқыр» моделінің сызбасы. Бастапқы моделін жасақтау үшін бос ұяшықтарға төменде берілген биогеоценоз компоненттерін толтырыңыздар. Ұсынылған түсініктердің бағыныштылығын дәлелдеңіздер:
- атмосфера;
- өсімдіктер жамылғысы;
- топырақ қабаты;
- гидрологиялық жағдайлар;
- экотоп (қосымша, биогеоценоздың өлі компоненттері);
- биоценоз;
- тау жыныстары;
- жануарлар әлемі (зооценоз);
- саңырауқұлақтар (микоценоз);
- микроағзалар(микробиоценоз);
3 тапсырма.Кестені толтырыңыздар:
«Экожүйе компоненттері»
|
Органикалық емес заттар |
Органикалық заттар |
Климат |
Продуценттер |
Консументтер |
Редуценттер |
|
|
|
|
|
|
|
4 тапсырма.Табиғаттағы көміртегі айналымын төмендегі тік бұрышты бос көздерге берілген компоненттер бойынша толтырыңыздар: атмосфераның көмір қышқыл газы, өсімдіктер, өсімдіктекті жануарлар, адамның отынды қолдануы,бактериялар мен саңырауқұлақтар, шөгінді карбонатты жыныстар,жыртқыштар, вулкандардың әсері.
Табиғаттағы көміртегі айналымы
5 тапсырма. Құрлық және су экожүйелеріне кесте түрінде сипаттама беріңіздер:
|
Экожүйелердің аталуы |
Географиялық орны |
Климаты |
Өсімдіктер дүниесі |
Жануарлар дүниесі |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 тапсырма. Орман биоценозының қоректік торы пайда болатындай етіп, төмендегі бос тік бұрыштарға жануарлардың аттарын жазыңыздар.
Пайдаланылған әдебиеттер
Негізгі әдебиеттер:
1.Р.С. Оразбаева «Экология негіздері», Астана-2003
2.Г.С.Оспанова «Экология», Алматы-2002
3.Бейсенова Ә.Б. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Оқу құралы. Алматы, 2004.
5.Оспанова Г., Бозшатаева. Экология. Оқу құралы. Алматы, 2000.
Қосымша әдебиеттер:
1.Жамалбеков Е.Ү., Білдебаева Р.М. Жалпы топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы, «қазақ университеті», 2000.
2.Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды. Алма-Ата, «Ана тілі», 1991.
3.Байтулин И.О. Экология Казахстана. Алматы, 2003.
4.Николайкин Н.И. и др. Экология М.: Дрофа, 2003.
5.Шилов И. А. Экология. М.: Высшая школа, 1997.
7.Бродский А.К. Краткий курс экологии. СПб.: Изд-во С-Петербургского университета, 2000.
Практикалық сабақ 7 Тақырыбы Биосфера және оның тұрақтылығы
Мақсаты: Студенттерге биосфера туралы түсінік беру.
1 тапсырма Бақылау сұрақтарына жауап беріңіздер
1.Биосфера деген не және Жердің басқа қабаттары: ядро, мантия, жер қабығы, педосфера, литосфера, атмосфера, гидросфера?
2. В.И.Вернадский тірі заттар деп нені түсінді және тірі заттардың негізгі қасиеттері.
3. Биосфераның негізгі құрылымдық бірліктерін атаңыздар.
4. Жер биосферасын құрайтын заттардың негізгі типтері.
5. Биосфераның шекаралары.
6. Биосфера және космос. Күн сәулесінің энергиясының таралуы.
7. Тірі заттардың негізгі биогеохимиялық функциялары.
8. Биосфераның энергетикасы.
9. Биосферадағы биохимиялық циклдер және зат айналымы. (көміртегі, азот, фосфор, күкірт, оттегі, су айналымы.)
10. Биосфераның эволюциясы. Ағылшын ғалымы Б.Коммонердің 4 заңы.
7. «Ноосфера» деген не, түсініктің пайда болуы.
8. Антропогенді экологиялық дағдарыстар.
2 тапсырма Тарау бойынша терминдердің глоссариін жасаңыздар.
3 тапсырма Биосфераның құрылымы және оның шекаралары. В.И.Вернадскийдің ноосфера ілімі және тұрақты даму концепциясының негізін қалаушы ретіндегі ролін талдаңыздар.
Пайдаланылған әдебиеттер
Негізгі әдебиеттер:
1.Р.С. Оразбаева «Экология негіздері», Астана-2003
2.Г.С.Оспанова «Экология», Алматы-2002
3.Бейсенова Ә.Б. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Оқу құралы. Алматы, 2004.
5.Оспанова Г., Бозшатаева. Экология. Оқу құралы. Алматы, 2000.
Қосымша әдебиеттер:
1.Жамалбеков Е.Ү., Білдебаева Р.М. Жалпы топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы, «қазақ университеті», 2000.
2.Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды. Алма-Ата, «Ана тілі», 1991.
3.Байтулин И.О. Экология Казахстана. Алматы, 2003.
4.Николайкин Н.И. и др. Экология М.: Дрофа, 2003.
5.Шилов И. А. Экология. М.: Высшая школа, 1997.
7.Бродский А.К. Краткий курс экологии. СПб.: Изд-во С-Петербургского университета, 2000.