28.Формы інфармацыйна-бібліяграфічнага забеспячэння карыстальнікаў нт і мк.

У НТ і МК інф забеспяч спецыялістаў ажыццяўл навукова-тэхніч б-кі прадпрыемстваў, б-кі навукова-даслед устаноў, ВНУ, інфармац, патэнтна-ліцэнзійныя аддзелы і службы стандартыз.Агульным для іх з’яўл аказанне інф паслуг карыст, задавальненне патрэбнасці ў інфа, дазвол доступу для яе атрымання. Ва ўмовах маркетынгу інф забеспяч станов разнавідн інф сэрвісу. Для сучаснага этапа аказання iнф паслуг спецыялiстам НТiМК характэрны тэндэнцыi: iнтэлектуалiзацыя, ускладненне запытаў карыст, якiя звяз з iх мiжгалiновай дзейнасццю, вырашэннем iнавац. праблем; пастаяннае павялiчэнне аб’ёму патока iнф пры знiжэннi яе рэцэптурнасцi; хуткiя тэмпы старэння iнф, страта яе актуальнасцi; пашырэнне тэматыч межаў прафесiйных iнфа патрэбнасцей, неабходнасць выкарыстання ведаў i прафесiйнага вопыту з iншых сфер дзейнасцi. У сувязi з развiццём iнф асяроддзя з’явiлася on-line абслуг, ў межах якога адбываецца аб’яднанне бiб/гр, поўнатэкставага i iншых вiдаў пошуку, вынiкам якога з’яўл прадстаўленне не iнф аб дакум, а самiх тэкстаў дакументаў. Усе гэтыя змены сведчаць, што змяняюцца як iнфа патрэбнасцi, так i iфа асяроддзе, што прыводзiць да павышэння патрабаванняў карыст да якасцi iнфа прадуктаў i паслуг. Iнфа рынак патрабуе ад iнф спецыялiста-бiблiёграфа пашырэння кругагляда, здольнасцi да ассацыятыўнага мыслення, арыентацыi ва усiх разнастайных iнфа рэсурсах, умення ўдакладняць невызначаныя iнфа запыты, арганiзацыi iнфа ўзаемадзеяння памiж спец-мi i цэнтрамi-генератарамi БД, прадастаўлення рэлевантных iнфа паслуг.

Усе гэтыя змены прывялi да удакладнення вiдаў паслуг, неабходных спецыялiстам НТiМК. Выдзеляюць наступ вiды iнфа паслуг: дакументныя (прадстаўленне паўнатэкставай iнф, ЭДД); даведачныя (on-line абслугоўванне, прадстаўленне фактаграфiчный iнф.); навiнныя (ВРІ, дыферэнцыраванае абслуг. кiраўнiцтва, дзень iнфа, падрыхтоўка дайджэстаў); арыентуючыя (ажыццяўленне iнф пошуку, правядзенне семiнараў, падрыхтоўка пуцяводных даведнiкаў па iнф рэсурсах, правядзенне экскурсiй па iнфармац установе); даследчыцкiя (падрыхтоўка аналiтычных даведак, правядзенне патэнтных даследаванняў, аппанiраванне НДР i ВКР, маркетынгавыя даследаваннi). Ва умовах эканамiч канкурэнцыi пашыраецца кола карыст НТІ (навуковыя супрацоўнiкi, канструктары, праекцiроўшчыкi, вытворцы тавараў i паслуг, уладальнiкi аб’ектаў прамысловай уласнасцi, прадпрымальнiкi, дызайнеры i iншыя). Пры гэтым павышаецца роля выкарыстання новых тэхналогiй як фактара эканамiч развiцця, улiку правоў на iнтэлект. ўласнасць. Усе адбыўшыеся змены неабходна ўлiчваць пры планаваннi асартымента iнф паслуг. Даведачныя электронныя паслугi распаўсюджв. ў электронным асяроддзi: напр., даведачнае абслуг праз е-mail карыстальнiка, на сайтах буйных б-к iснуюць раздзелы «Запытай ў…», праз якiя магчыма атрымаць неабходную карыстальнiку даведку. Навукова-тэхнiчныя б-кi прадпрыемстваў оказваюць даведачыя паслугi праз фармiраванне дас’е фiрм, якое прадстаўлена звескамi аб дзейнасцi органiзацый-канкурэнтаў розных краiн свету. У дас’е уключаецца iнфа тэхнiка-эканамiчнага хар-ру аб выпускаемай прадукцыi, iнф аб атрыманых патэнтах на iнтэлект. ўласнасць фiрмы, аб размяшчэннi вытворчасцi ў iншых краiнах i прадпрыемствах, аб стварэннi сумесных прадпрыемстваў.

Навiнныя iнф паслугi, акрамя традыцыйных, такiх, як ВРІ, дыферэнцыраванае абслуг карыст-ў, правядзенне дней iнфармацыi уключаюць i падрыхтоўку дайджэстаў па найбольш цiкавых для пэўнай катэгорыi карыстальнiкаў матэрыялах, апублiкаваных ў перыядыч выд, у т.л. i электронных. Да навiнных форм прадстаўлення iнф паслуг адносiцца таксама прэс-клiппiнг– паслуга, якая ажыццяўляецца на падставе манiторынгу прэсы. Iнфа прадукт у выглядзе тэматычнай падборкi матэрыялаў з перыядыч выд-ў, у т.л. i электронных, дастаўляецца у пастаянным рэжыме на е-mail карыстальнiка. Арыентуючыя паслугi аказваюцца навукова-тэхнiчнымi б-мi праз пастаяннае навучанне карыст-ў працы з электр рэсурсамi шляхам стварэння Интэрнэт класаў, стварэннем кансультацыйных раздзелаў на сайтах б-к, а таксама стварэннем Iнфа цэнтра (на базе РНТБ), у межах якога у пастаянным рэжыме адбываецца кансультаванне карыстальнiкаў па методыцы iнф пошуку, iнфа рэсурах розных краiн i б-к. Таксама на сайтах галiновых б-к размяшчаюцца спасылкi на рэсурсы Интэрнэт, звязаныя з профiлем б-кi, што дазваляе ажыццяўляць навiгацыю па галiновых рэсурсах усёй сеткi Интэрнет. Даследчыцкiя паслугi таксама маюць попыт ў карыстальнiкаў спец б-к. Да iх адносяцца розныя формы прадстаўлення аналiтычных паслуг, напр., т.я. падрыхтоўка аналiтычных табл. супастаўлення, даведак па канъюнктуры рынка. Найбольш распаўсюдж. з’яўляюцца: падрыхтоўка iнф карт (б-кi чыгуначнага транспарта), правядзенне патэнтных даследванняў сумесна са спецыялiстамi прадпрыемстваў, патэнтна-iнфармац апанiраванне НДР i ВКР.