Xxіі страфа

Казаў, што б “лепшы на пагосце

Схаўтурылі б мае там косці,

Дарма чым з Троі пакруціўся

І валачобнічаць пусціўся.

Ён з гора піпку запаліў,

Ў балону галаву спусціў…

Аж глядзь у мора – і сказіўся,

Запеў “Ізбранную”, заксціўся:

“Глядзіце, братцы, вунь сяло!”

Тут ўсіх за жываты ўзяло.

Усе дзесяць радкоў, аб’яднаных намі ў ХХІІІ страфу, маюць сумежную рыфмоўку. Аўтарская адычная страфа трансфармаваная ў час вуснага бытавання твора.

Xxііі страфа

Як раз на бераг прывалілі,

За плот чаўнок свой прыкруцілі;

Па шклянцы выпілі сівухі,

Паелі нашча саладухі,

Камоў паелі і глазухі;

Пайшлі у горад пагуляць.

Бягуць, як батракі з прыгона,

А ім ў варотах тык – Дзідона,

І стала так на іх брахаць:

XXІІI страфа складаецца з дзевяці радкоў: ад першага чатырохрадкоўя засталіся толькі два (магчыма, адсутнічае апісанне прышвартоўвання траянцаў да Карфагену), а з трох наступных – адзін лішні (“паелі нашча саладухі” ці “камоў паелі і глазухі” – апошняга няма ў “віцебскай” рэдакцыі). Затое апошняе чатырохрадкоўе з належнай рыфмоўкай (deed) захавалася цалкам (у “віцебскай рэдакцыі” адсутнічае апошні радок).

Xxіv страфа

“Глядзі, які ж то абадраны.

Ці смоль вы з Шчучча везіцё?

Ай духанскія вы цыганы,

Курэй з падклецця крадзіцё.

Чаго сюды вас прыкруціла?

Я й так дзесяцкага прыбіла,

Што ён распраўшчыны не знае

І без рашпорту ўсіх пускае”.

Як валасні закапашылісь,

Пластом траянцы павалілісь,

Сачэнь Дзідоне падняслі,

Таку гаворку зацяглі:

У ХХІV страфу намі ўключана дванаццаць радкоў. Паводле рыфмоўкі, прынятай у адычнай страфе, не павінна было б выклікаць сумненняў першае чатырохрадкоўе. Але насцярожваюць ажно дзве “смаленскія” дэталі: “Шчутча” і “Духанскія-духаўшчынскія цыганы”. Тым больш, што другі, трэці і чацвёрты радкі не зусім стасуюцца з першым “Глядзі, які ж то абадранцы”. Магчыма, у аўтарскім тэксце ў першым чатырохрадкоўі былі наступныя радкі:

Чаго сюды вас прыкруціла,

<…>

Я й так дзесяцкага прыбіла.

У сваёй “прамове” Дыдона адразу мусіла ставіць пытанне перад траянцамі, а не даваць ім характарыстыку. Магчыма, “геаграфічныя падказкі” ў беларускім тэксце з’явіліся пад уплывам “Энеіды” І. Катлярэўскага:

Відкіль такі се гольтіпаки?

Чи рибу з Дону везете?

Чи, може, виходці-бурлаки?

Куди, прочане, ви йдете?

Апошнія шэсць радкоў, мажліва, мелі наступны выгляд:

Што ён распраўшчыны не знае

І без рашпорту ўсіх пускае”.

Як валасні закапашылісь,

Сачэнь Дзідоне падняслі,

Пластом траянцы павалілісь,

Таку гаворку зацяглі:

Траянцы спачатку “закапашылісь”, пасля “сачэнь <…> падняслі” і, нарэшце, “павалілісь”, каб адказаць Дыдоне.

XXV страфа

“Мы ўсе з Траянскага прыходу,

Сударскі перад тым былі;

Но ў восень прошлага мы году

Ад грэкаў ў мора уцяклі.

Эней канторшчыкам у нас,

Рашпорты дзержыць Апанас,

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Глазеты ж, барыня, ты маеш,

Спраглі як Трою, пра то знаеш,

То нечага табе казаць.

У ХХV страфе, зусім магчыма, адсутнічае сёмы радок. Прызнаўшы гэта, мы маем падставы казаць пра яшчэ адну, амаль цалкам захаваную адычную страфу ў беларускай “Энеідзе”.