Xxvі страфа

О вартыкульная Дзідона!

Ты нас у крэпасць запішы,

Ў нядзелю роб сабе два згоны –

Мы робіць будзем дадушы!

І ўсяку паншчыну смякаем:

У бровара сядзець як, знаем,

Загнеткі, суднікі рабіць,

На бочкі абручы набіць;

Піліп наш лепіць гарлачы,

Пракоп жа ступы, таўкачы.

У ХХVІ страфу – скарга траянцаў на сваю долю Дыдоне – мы аб’ядналі 10 радкоў. Першыя шэсць адпавядаюць рыфмоўцы адычнае страфы, а вось апошняе чатырохрадкоўе “сапсаванае”. Праўда, яно паддаецца рэканструкцыі: у захаваным тэксце радкі “Піліп наш лепіць гарлачы, // Пракоп жа ступы, таўкачы” выклікае здзіўленне: як можна ляпіць ступы і таўкачы? Відавочна, радкі можна пераставіць:

І ўсяку паншчыну смякаем:

У бровара сядзець як, знаем;

Пракоп жа ступы, таўкачы,

Загнеткі, суднікі рабіць,

На бочкі абручы набіць;

Піліп наш лепіць гарлачы.

Такім чынам, атрымліваецца яшчэ адна адычная страфа.

Xxvіі страфа

А Саўка зелле ўсяка знае,

Дзяцём ён вогнік адклікае,

Хупаў бабамі варажыць

І шкурапею адхадзіць.

Глядзі, як мы парасшарпалісь,

Аж сорам свеціцца наскрозь,

Ўсе лапці розна растапталісь,

Рубахі чорныя, як вось.

Калі ўжо ласка твая будзець, –

Вялі нам баньку пратапіць!

Адзёжу трэба нам папрудзіць,

От так кішаць, няможна жыць”.

ХХVІІ страфу (у нас – дванаццаць радкоў) рэканструяваць дастаткова складана. Але, думаецца, што першыя чатыры радкі маглі ўзнікнуць пазней пад уплывам украінскае “Энеіды”. Так, у ІІ частцы твора І. Катлярэўскага адзін з траянцаў быў

... знахур ворожіть.

Умів і трасцю одшептаты,

І кров хрыстьяньску замовляты.

Апрача таго, ведзьма Сівіла сцвярджае, што яна: “На світі всячіну я знаю”. А ў пекле ведзьмам не дазваляецца, каб “Не ворожылы б на бобах”. Сумнеўна, каб чарадзейскія (знахарскія) заняткі таксама ўваходзілі ў “паншчыну”. Зрэшты, гэтае чатырохрадкоўе магло быць часткаю яшчэ аднае страфы. Наступныя два чатырохрадкоўі захаваліся з перакрыжаванаю рыфмоўкаю. Магчыма, што першае з іх – пачатак адычнае страфы, а другое можна рэканструяваць як яе апошняе чатырохрадкоўе:

Адзёжу трэба нам папрудзіць,

От так кішаць, няможна жыць, –

Вялі нам баньку пратапіць,

Калі ўжо ласка твая будзець.

Пяты і шосты радкі ў страфе адсутнічаюць.

Xxvіiі страфа

Дзідона румзала і выла,

Цякло, як з лівара, з вачэй;

Маністы дзёргала, круціла,

А сэрца – тых-тых-тых у ей!

Яна ўжо чула пра Энея,

Што з гулька ў яго і шэя,

Што волас ў галаве скруціўся,

Што нос казюлькай раздваіўся,

То шупіла, які тут смак.

І вось кляўшыла яна як:

У ХХVIІI страфе толькі апошняе чатырохрадкоўе патрабуе пэўнае рэканструкцыі:

То шупіла, які тут смак:

Што волас ў галаве скруціўся,

Што нос казюлькай раздваіўся, –

І вось кляўшыла яна як.

Xxіx страфа

“Калі б Эней ваш схамянуўся…

Да сам ка мне бы падвярнуўся,

Усячыны б тагды дастаў”.

Ён – шмык, як слоўна з неба спаў!

Ад ХХIХ страфы захавалася адно чатырохрадкоўе. Аднак, нават калі ўлічыць, што выказаныя ўслых мроі Дыдоны пра Энея, пра яе жаданне ўбачыць яго, дастаткова лаканічныя, выяўлены лапідарна, то пра сустрэчу герояў у беларускім тэксце аповед адсутнічае. У І. Катлярэўскага чытаем:

Потім, з Дідоною обнявшись,

Поцілувались гарно в смак;

За рученьки біленькі взявшись,

Балакали то сяк, то так.

Пішли к Дідоні до господи

Через великі переходи.

Нешта падобнае магло быць і ў беларускай “Энеідзе”.