- •1. Прадмет і задачы гістарычнай навукі. Месца гісторыі Беларусі ў еўрапейскай і сусветнай гісторыі.
- •2. Асноўныя крыніцы па гісторыі Беларусі. Этапы развіцця айчыннай гістарыяграфіі.
- •3. Фармацыйны і цывілізацыйны падыходы да вывучэння гісторыі. Перыядызацыя гісторыі Беларусі.
- •Першабытнае грамадства на тэрыторыі Беларусі ў каменным веку.
- •Першабытнае грамадства на тэрыторыі Беларусі ў бронзавым і раннім жалезным веках.
- •6. Славянізацыя тэрыторыі Беларусі. Станаўленне ўсходнеславянскай дзяржаўнасці. Кіеўская Русь.
- •7. Дзяржавы-княствы на тэрыторыи Беларууси (IX- 1пал. XIII).
- •8. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх зямель у IX – першай палове XIII ст.
- •9. Усталяванне хрысціянства на беларускіх землях. Развіццё культуры ў іх – першай палове хііі ст.
- •10. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага: перадумовы і канцэпцыі.
- •12. Эвалюцыя палітычнай сістэмы Вялікага княства Літоўскага (другая палова хііі – першая палова XVI ст.). Прававая сістэма вкл.
- •13. Знешняя палітыка Вялікага княства Літоўскага (другая палова хііі – першая палова XVI ст.).
- •14. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх зямель ў складзе Вялікага княства Літоўскага (другая палова хііі – першая палова XVI ст.). Магдэбургскае права.
- •15. Культура Беларусі другой паловы хііі – першай паловы XVI ст. Уплыў ідэй Адраджэння на яе развіццё.
- •16. Фарміраванне беларускай народнасці. Паходжанне назвы “Белая Русь”.
- •17. Лівонская вайна. Утварэнне Рэчы Паспалітай і статус Вялікага княства Літоўскага у яе складзе.
- •18. Грамадска-палітычнае жыццё Вялікага княства Літоўскага у складзе Рэчы Паспалітай (другая палова хvi – XVII ст.). Казацка-сялянская вайна сярэдзіны XVII ст. На тэрыторыі Беларусі.
- •19. Рэлігійнае жыццё Вялікага княства Літоўскага (другая палова хvi – XVII ст.). Рэфармацыя і Контррэфармацыя. Утварэнне ўніяцкай царквы.
- •20. Войны на тэрыторыі Беларусі ў другой палове хvii – пачатку xviіi ст.
- •21. Сацыяльна-эканамічнае становішча Беларусі ў складзе Рэчы Паспалітай (другая палова хvi – xviiі ст.). Сацыяльныя канфлікты 40-х – 50-х гг. Xviiі ст.
- •22. Палітычны крызіс Рэчы Паспалітай у XVIII ст. Першы падзел Рэчы Паспалітай.
- •23. Грамадска-палітычнае жыццё Рэчы Паспалітай у апошняй чвэрці XVIII ст. Ліквідацыя Рэчы Паспалітай.
- •24. Культура беларускіх зямель у складзе Рэчы Паспалітай (другая палова хvi – xviiі ст.). Уплыў ідэй Асветніцтва на яе развіццё.
- •25. Змены ў становішчы Беларусі пасля далучэння яе да Расійскай імперыі (канец XVIII – пачатак XIX ст.).
- •26. Беларусь у вайне 1812 г.
- •27. Грамадска-палітычны рух у Беларусі ў першай палове XIX ст. Паўстанне 1831 г. І яго наступствы.
- •28. Асаблівасці сацыяльна-эканамічнага развіцця беларускіх зямель ва ўмовах крызісу феадалізму (першая палова хіх ст.). Рэформы п. Кісялёва.
- •29. Культурнае жыццё Беларусі ў складзе Расійскай імперыі (першая палова хіх ст.).
- •30. Адмена прыгоннага права. Буржуазныя рэформы 1860-х гг. – 1870 гг. І асаблівасці іх правядзення ў Беларусі.
- •31. Развіццё капіталістычных адносін у эканоміцы Беларусі ў 60-я гг. Хіх – пачатку хх ст. Сталыпінская аграрная рэформа.
- •32. Паўстанне 1863 – 1864 гг. На тэрыторыі Беларусі і яго вынікі.
- •33. Культура Беларусі ў 60 – 90-я гг. Хіх ст. Фарміраванне беларускай нацыі.
- •34. Першыя палітычныя арганізацыі ў Беларусі (канец хіх – пачатак хх ст.).
- •35. Рэвалюцыя 1905-1907 гг. У Беларусі і яе вынікі.
- •36. Становішча Беларусі ў гады Першай сусветнай вайны (1914 – люты 1917 г.).
- •37. Лютаўская буржуазна-дэмакратычная рэвалюцыя і Беларусь. Беларускі нацыянальны рух (вясна – восень 1917 г.).
- •38. Культура Беларусі ў пачатку хх ст. “Нашаніўскі” перыяд у развіцці культуры.
- •39. Кастрычніцкая рэвалюцыя 1917 г. І ўстанаўленне Савецкай улады ў Беларусі. Брэсцкі мір.
- •40. Беларускі нацыянальны рух пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі. Абвяшчэнне бнр.
- •41. Стварэнне беларускай савецкай дзяржаўнасці (1918 – 1920 гг.).
- •42. Савецка-польская вайна 1919-1920гг. І яе вынікі
- •43. Сацыяльна-эканамічныя пераўтварэнні на савецкай тэрыторыі Беларусі ў
- •44. Утварэнне ссср і ўваходжанне бсср у яе склад. Узбуйненне тэрыторыі бсср.
- •45. Фарміраванне камандна-адміністрацыйнай сістэмы ў 1920 – 1930-я гг. Палітычныя рэпрэсіі ў бсср.
- •Індустрыялізацыя і калектывізацыя бсср (2 пал 1920-х – 1930-я гг.).
- •47. Палітыка беларусізацыі. Дасягненні і супярэчнасці развіцця культуры ў бсср
- •48. Грамадска-палітычнае і культурнае жыццё Заходняй Беларусі ў складзе
- •49. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Заходняй Беларусі ў 1921 – 1939 гг.
- •50. Абвастрэнне супярэчнасцей паміж вядучымі краінамі свету і пачатак Другой
- •51. Пачатак Вялікай Айчыннай вайны. Абарончыя баі на тэрыторыі Беларусі ўлетку 1941 г.
- •52. Нямецка-фашысцкі акупацыйны рэжым на тэрыторыі Беларусі.
- •53. Партызанскі і падпольны рух на тэрыторыі Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны.
- •54. Вызваленне тэрыторыі Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.
- •55. Уклад беларускага народа ў Перамогу ў Вялікай Айчыннай вайне. Страты бсср у Другой сусветнай вайне.
- •56. Беларусь на міжнароднай арэне ў другой палове 1940-х – 1980-я гг.
- •57. Асноўныя тэндэнцыі развіцця эканомікі бсср у 1946 – 1985 гг.
- •58. Грамадска-паліт. Жыццё беларусаў (1945-1985гг.)
- •59. Культура бсср ў другой палове 1940-х – 1980-я гг.: дасягненні і супярэчнасці
- •60. Бсср у перыяд перабудовы (1985 – 1991-ы гг.).
- •61. Распад ссср. Абвяшчэнне суверэннай Рэспублікі Беларусь. Грамадска-
- •Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ва ўмовах правядзення рыначных рэформ (1991 – 2007 гг.): праблемы, шляхі іх вырашэння, вынікі.
- •63. Знешняя палітыка Беларусі на сучасным этапе (1991-ы г. – пачатак ххі ст.).
- •64. Змены ў духоўным і культурным жыцці Рэспублікі Беларусь на сучасным этапе (1991-ы г. – пачатак ххі ст.).
3. Фармацыйны і цывілізацыйны падыходы да вывучэння гісторыі. Перыядызацыя гісторыі Беларусі.
Сучаснае грамадазнаўства выкарыстоўвае дзве метадалагічныя канцэпцыі, якія тлумацаць развіццё сусветнай гісторыі. Першая канцэпцыя была распрацавана К.Марксам, Ф.Энгельсам і У.Леніным. Яна атрымала назву тэорыі фармацыйнага развіцця грамадства. Сутнасць гэтай тэорыі заключаецца ў наступным: у сусветнай гісторыі чалавецтва прайшло наступныя фармацыі - першабытнаабшчынную, рабаўладальніцкую, феадальную, капіталістычную і часткова камуністычную ў перыяд існавання сістэмы сацыялізму. У аснову гэтай перыядызацыі К.Маркс паклаў спосаб вытворчасці матэрыяльных багаццяў, які выкарыстоўваўся грамадствам на працягу цэлай гістарычнай эпохі.
Другая канцэпцыя была распрацавана такімі даследчыкамі з ліку гісторыкаў, філосафаў і сацыёлагаў, як М.Вебер, О.Шпенглер, К.Ясперс, А.Тойнбі, М.Данілеўскі, М.Кандрацьеў, П.Сарокін і інш. Гэтыя даследчыкі XІX- XX стст. у галіне грамадазнаўства даказвалі, што гісторыя грамадства звязана найперш з развіццём рэлігіі, культуры, духоўнасці; з індывідуальнасцю і непаўторнасцю чалавечай асобы, такімі нематэрыяльнымі паняццямі як «дух народа» ў той ці іншы гістарычны перыяд. Такі падыход да тлумачэння гісторыі атрымаў назву цывілізацыйнага. Паняцце «цывілізацыя» звязана з паняццем «грамадзянскі». У эпоху антычнасці гэтае паняцце з’явілася у філасофіі Арыстоцеля і працах філосафаў-стоікаў, якія падзялілі прыроду чалавека на два пачаткі: натуральны і грамадзянскі.
У эпоху Рэнесансу італьянскія гуманісты пазначалі тэрмінам «цывілізаванасць» пераход чалавечай гісторыі ад стану варварства і дзікунства да культурна-грамадзянскага стану і дзяржаўнага жыцця.
У XІX ст. у навуцы склалася наступнае разуменне паняцця «цывілізацыя»:
1.Цывілізацыя і цывілізаванасць - гэта такое развіццё грамадства, калі «ідэя Бога» і «дух народа» складаюць адзінае цэлае. 2.Цывілізацыя - гэта гістарычная стадыя, этап у гісторыі ўсяго чалавецтва, напрыклад, традыцыйная , індустрыяльная, постіндустрыяльная цывілізацыя. 3.Цывілізацыя - гэта канкрэтна-гістарычнае, этнакультурнае ўтварэнне, ўласцівае гісторыі амаль кожнага народа і кантынента, напрыклад, антычная, егіпецкая, усходнеславянская, заходнееўрапейская, кітайская, індыйская і г.д.
Перыядызацыя гісторыі. Пры вывучэнні гісторыі яе падзя-ляюць для большай зручнасці на перыяды - адрэзкі часу, калі адбываліся гістарычныя падзеі.
Важнае значэнне надаецца крытэрыям - адзнакам, на асно-ве якіх робіцца перыядызацыя. Адны гісторыкі кіруюцца са-цыяльна-эканамічнымі крытэрыямі, іншыя шукаюць іх у галіне палітыкі ці ў сферы духоўнага жыцця або культуры.
Існуюць перыядызацыі сусветная і лакальныя, якія суадно-сяцца з сусветнай, як адзінае з усеагульным.
Першабытнае грамадства на тэрыторыі Беларусі ў каменным веку.
Человек выделился из животного мира ок 3 млн лет назад (Африка). На территории современной Белорусси первые люди появились – 100-40 тыс лет до н.э. В соответствии с эволюцией орудий труда историю первобытного общества принято делить:
Каменный век(100-40 тыс до н э -3 тыс лет до н э): 1) палеолит (100-40 тыс до н э- 10 тыс лет до н.э.), 2) мезолит (10-5 тыс до н.э.), 3) неолит (4-3 тыс лет до н.э.).Бронзовый век(2 тыс до н э-нач I тыс до н э); Железный век(нач I тыс до н э-сер I тыс.н.э.).
КАМЕННЫ ВЕК — самая старажытная эпоха ў развіцці чалавецтва (першабытнаабшчынны лад), на працягу якой асноўныя прылады працы вырабляліся з каменю (крэменю), з’явіліся мастацтва, рэлігія. Адрозніваюць старажытны каменны век — палеаліт, сярэдні — мезаліт, новы — неаліт. На тэрыторыі Беларусі каменны век пачаўся 100—35 тыс. гадоў назад і скончыўся 5 тыс. гадоў назад.
Каменный век:
Палеолит-первое проникновение человека, климат очень холодный, население- неандертальцы(каменное оружие, примитивная речь, огонь, прямохождение). Осваивали наш край по берегам рек. В эпоху позднего палеолита- кроманьонцы (кремниевые орудия труда, жилища из костей и шкур, зачатки искусства, религии)
На нашей территории 2 самые древние стоянки: Юревичи (останки 20 мамонтов, кремн. орудия, костры) и Бердыш (Чечерский район- орудия труда ок 600). В это время существует уже родовое общество. Осн промышл. коллективом былараннеродовая община. Сущ родовая собственность на охотничьи участки и т.д.Только орудия в личной собственности. Существовал матриархат. Территория покрылась ледником, потепление, повторное заселение.
мезолит- полное заселение терр. Б., ок 120 стоянок известно, важное открытие лук и стрелы, приручение животных, рыбалка, характерна родовая организация (у всех одинак орудия труда, одежда, жилище). В свою очередь община объединялась в племена.
неолит- климат теплее, 27-36 тыс чел, глиняная посуда, появляется ткачество. Распространенные формы хоз-вования: земледелие и животноводство-росла независимость от природы. Т.о. начался постепенный переход от присвоения к произв-ву.
Появлялись кремниевые шахты, в некот поселениях материнский род приобел постоянные формы