5.Асноўныя этапы развіцця гістарычнай навукі

1.Развіцце навукі ў старажытным грамадстве характэрызуецца міфалагізацыяй гіст. ведаў, тэорыяй аб тым, што за стагоддзе развіцця чалавецтва, засталося ў мінулым. Найбольш значны ўклад у развіцце гісторыі, як навукі унеслі: Герадот(бацька гісторыі), Фукідыд.

2.Сярэднявечча Характэрызуецца правідэнцыяналізмам.(падзеі абуіоўлены не чалавекам а богам) => тыя ці шншыя працэсы выяўляліся ў межах эмперычнага падыходу, г.зн. простае апісанне педзей. Тэарэтыкам парвідэнцыяналізму быў Аўгусцін Блажэнны (354—430 г.н.э.)

3.Новы час Фармшіраванне гісторыі як навукі.(1910-Кароткая гисторыя Беларуси Ластовскі.) Характэрызуецца дэсакталізацыяй гіст працэсу (поіскі прычын у рэальнасці) Узнікла шмат тэорый і канцэпцый (марксісцкая, цывілізацыйная), Гісторыкі – К.Маркс, Гегель, Віко і інш.

4.Найноўшы час Развіццё ранейшых канцепцый.У гэты час назіраецца ўзнікненне нетрадыцыйных гістарычных канцэпцый (канцэпцыя Гумілёва аб развіцці этнаса, канцэпцыя Сарокіна) Гисторыки: Игнаценка, Касцюк, Ходзин, Каханоуски.

6. Праблема перыядызацыі гісторыі

Перыядызацыя гісторыі ўяўляе сабой храналагічна – паслядоўныя этапы развіцця чалавечага грамадства, яна заснавана на вылучэнні тых ці іншых крэтэрыяў зыходзячы з якіх адбываецца падзел на перыяды.

Зыходзячы з Марксісцка-Ленінскай трактоўцы вызначаюць:

1.першабытне грамадства

2.феадальнае грамадства

3.капіталістычнае грамадства

4.сацыялістычнае грамадства

У адпаведнасці з агульнагістарычнай перыядызацыяй гісторыя першабытнага грамадства прайшла наступныя стадыі станаўлення і развіцця:

1) першабытны чалавечы статак, або праабшчына;

2) ранняяродавая абшчына;

3) позняя родавая абшчына;

4) разлажэнне першабытнага грамадства і пачатак утварэння класаў.

Акрамя агульнагістарычнай шырока распаўсюджана археалагічная перыядызацыя. У адпаведнасці з тым, які матэрыял выкарыстоўвалі старажытныя людзі, ранняя гісторыя чалавецтва падзяляецца на наступныя перыяды.

1. Каменны век. Гэта самая старажытная эпоха ў развіцці чалавецтва. Каменны век пачаўся 3—2,5 млн гадоў назад і закончыўся 2,5—1,8 тыс. гадоў да н.э. У сваю чаргу каменны век падзяляецца на шэраг этапаў: а) палеаліт.; б) мезаліт ;в)неаліт

2. Бронзавы век. На тэрыторыі Беларусі бронзавы век пачаўся на мяжы 3-га — 2-га тыс. да н.э.

3.Жалезны век - характарызуецца з'яўленнем і шырокім распаўсюджваннем металургіі жалеза і вырабаў з яго прылад працы і зброі. На тэрыторыі Беларусі жалезны век прыпадае на VII -VI ст. да н.э. — VIII ст. н.э.

Таксама існуюць перыядызацыі, заснаваныя на цывілізацыйным падыходзе. У дадзеным выпадку яны ў асноўным маюць лакальны характар.

1)Народы без ідэі развіцця, якія засталіся на ўзроўні першабытнага грамадства (Афрыка).

2)Народы Усходу.

3)Народы Заходне-еўрапейскай культуры з ідэяй непарыунага прагрэсіўнага развіцця.

7. Першабытнае чалавечае грамадства ў перыяд палеаліту і мезаліту

Першабытная эпоха чалавецтва ахоплівае вялікі прамежак часу ад узнікнення чалавецтва да станаўлення класавых грамадстваў у IV тысячагодцзі да нашай эры. Каменны (ад 2,5-2 млн. гадоў таму да IV стагоддзя да нэ).век падзяляецца на палеаліт, мезаліт і неаліт.Дзяленне на этапы і перыяды адбываецца зыходзячы з адрозненняў у матэрыяле і тэхніцы вырабу прылад працы. Дапаўняе каменны век бронзавы век (з III стагоддзя да нашай эры да пачатка I ст. да нэ). Жалезны век ахоплівае перыяд з пачатка I ст. н.э. па сярэдзіну I ст. нашай эры.

Прарадзіма чалавецтва хутчэй за ўсё знаходзіцца ў Заходняй Афрыцы. Иснуюць розныя тэорыі.

1. Тэорыя Дарвина. Гэта канцэпцыя была пашырана ў сярэдзіне XIX стагоддзя.

2. Тэорыя Энгельса, які не адмаўляў натуральнага адбору, але асноўным фактарам лічыў пацоўную дзейнасць.

3. Тэалагічная канцэпцыя-чалавек з'явіўся ў выніку дзейнасці вышыйшых сілаў

Развіццё чалавечага грамадства ў паліяліце характарызуецца:

1.фармаванне чалавека сучаснага тыпу (homo sapiens);

2.пераважнай дзейнасцю з'яўлялася загоннае паляванне;

3.дапаможным заняткам выступала збіральніцтва;

4.у гэты час адбываецца адкрыццё полымя;

5.фарміраванне радаплемянной арганізацыі чалавечага грамадства.

Развіццё чалавечага грамадства ў мезаліце характарызуецца:

1.вынаходніцтва лука і стрэлаў, што дазволіла пашырыць кала аб'ектаў палявання;

2.драбленне абшчыннай арганізацыі ў сувязі з усталяваннем больш спрыяльных кліматычных умоў, якія дазвалялі без наяўнасці вялікага калектыву знаходзіць сабе харчаванне;

3.адбываецца рассяленне чалавека з поўдня на поўнач.

У перыяд позняга палеаліту (35—10 тыс. г. назад) на тэрыторыі Беларусі з'явіўся чалавек сучаснага фізічнага тыпу — краманьёнец. Гэта была эпоха росквіту родавага ладу (матрыярхат). Многія вучоныя звязваюць палеалітычныя малюнкі з магічнымі абрадамі, у якіх ужо прысутнічалі пачаткі першых рэлігійных вераванняў — анімізму (вера ў духаў і душы), татэмізму і фетышызму.

Першыя стаянки: Бердыж, Юрывичы.