Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
!!!!! шпоры по новым правілам!!!!!!!.doc
Скачиваний:
18
Добавлен:
09.09.2019
Размер:
270.34 Кб
Скачать

3.Перадача акання і якання на пісьме.

Аканне:

О,э ў ненац.становішчы чаргуюцца з а:стрэхі – страха, шэры  – шарэць.

Не падпарадкоўваюцца праілу словы са спалуч. ро,ло: кроў-крыві

Ва ўлас.іменах са слав.асн. і даўно зап.словах з неслав.моў у ненац. складах э-падпарадк. агульным правілам аканя: Беразіно,Чарапавец

Пасля шып., р,д,т,ц:жэрдка,жэмчуг

У запазыч.словах у фіналіях –эль,-эр пад нац.: гатэ́ль, мільярдэ́р.не пад нац.у гэтых жа фіналіях-а: шніцаль,лідар

Ва ўласных імёнах фіналіі –эль,-эр нязменна: Ла́ндэр, О́дэр, Пі́тэр, Юпі́тэр.

Яканне:

Е,ё у 1-ым складзе перад нац.=я:землі-зямля

У інш.ненац.складах-е:цецярук

Я ў 1-ым складзе перад нац. ва ўлас.іменах,геаграфіч.назвах са славянскай асн.і ў даўно запазыч.:Бялынічы,каляндар

Е-заўседы ў 1-ым складзе перад нац.пасля г,к,х:герой

Не,без

Пры напісанні не,без разам-яны становяцца прыстаўкамі і падпарадк.яканню:няхай

Я нязменна ў некаторых каранях:заяц,завязь

Я ў паслянац.складах некаторых наз.і дзеясл.:роўнядзь,сеяць

4.Правапіс літар а, о, э ў складаных словах. Правапіс літар е, ё, я ў складаных словах.

Захоўваецца ў першай частцы складаных слоў: мэтанакіраваны, мэтазгодна, рэдказубы, шэравокі, арэхападобны, крэдытаздольнасць, тэлебачанне

Калі ў другой частцы склад.слова нац. на 1 складзе, то ў першай частцы замест о пішацца а: дабрадзей, скараход

Калі ў другой частцы склад.слова нац.не на першым складзе, то ў першай частцы захоў-ваецца о:вòгнетрывалы, высòкаідэйны

Слова-, што-, фота-, мота-: словаформа, словатворчасць; штодзённы, штомесяц, штогод; фотаздымак, фотакопія, фотаплёнка, фотакамера, фотавыстаўка і г.д.; але: фатаграфія і вытворныя ад яго; мотагонкі, мотакрос, мотаспорт і г.д.; але: матавоз, матацыкл і вытворныя ад іх.

О,е пішацца ў першай частцы склад.слоў, калі другая частка пачынаецца з ў (у нескладовага): марозаўстойлівы, торфаўборачны

е захоўваецца незалежна ад месца нац: сенакасілка, серпадзюб.

ё захоўваецца пры нац.не на першым складзе другой часткі і замяняецца на е, калі націск на першым складзе другой часткі: лёгкаатлетычны, лёдадрабілка, мёдаварэнне;

велік-/вялік-: калі першы — пішацца е, калі дру-гі – пішацца я: велікадушны, велікарускі, велікамучанік

е пераходзіць у я, калі нац.на першым складзе у другой частцы склад.слова: баяздольны, зернясховішча,

5.Прыстаўныя галосныя і, а.

У пачатку слова перад спалучэннямі зыч.з першай літарай м: імшара, імчаць,

У пачатку слоў перад спалучэннямі зыч. з перад р, л, калі слова з такімі спалучэннямі зычных пачынае новы сказ або стаіць пасля знака прыпынку ці слова, што заканчваецца на зычную: іржа, ілгун.

Калі слова з такім пачатковым спалучэннем зычных стаіць пасля слова, якое заканчваецца на галосную, і пасля яго няма знака прыпынку, то прыстаўная не пішацца: Азалаціла восень поле ржышчам, дрэвы лісцем, гумны снапамі

У некаторых словах можа з’яўляцца прыстаўная галосная а: імшара і амшара.

Пасля прыставак і першай часткі склад.слова, якія заканчваюцца на гал, прыстаўныя літары і і а перад р, л, м не пішуцца: заржавець, заржаць.