- •Літаратура для падрыхтоўкі Асноўная
- •Дадатковая
- •Матэрыялы для выканання заданняў Пытанне №1
- •Пытанне №2
- •Пытанне №3 асноўныя функцыі мовы
- •Пытанне №4 як у мове адлюстроўваюцца асаблівасці жыцця, светаўспрымання, псіхалогіі народа
- •Пытанне №5 як грамадства ўплывае на мову
- •Пытанне №6
- •Дзяржаўная мова.
- •Пытанне №7.
- •1.Месца беларускай мовы ў сусветнай моўнай сям’і
- •2. Праславянскі перыяд
- •3. Фарміраванне мовы беларускай народнасці
- •4. Беларуская мова часоў Вялікага княства Літоўскага
- •5. Новая беларуская літаратурная мова
- •Пытанне №8
- •Пытанне №9
- •Беларуска-руская моўная інтэрферэнцыя
- •IV. Марфалагічная інтэрферэнцыя – несупадзенні ў формах часцін мовы (род, лік, канчаткі назоўнікаў, формы параўнальнай ступені прыметнікаў, канчаткі дзеясловаў і г.Д.).
- •Заданні
- •1. Перакладзіце наступныя словы на беларускую мову, растлумачце адрозненні ў іх фанетычным афармленні.
- •6. Перакладзіце наступныя словазлучэнні на беларускую мову. Растлумачце выбар канчаткаў.
- •7. Перакладзіце сказы на рускую мову. Звярніце ўвагу на адрозненні пры ўтварэнні форм параўнальнай ступені прыметнікаў і прыслоўяў.
- •8. Выберыце і запішыце правільны варыянт ужывання займеннікаў у беларускім і рускім маўленні. Абгрунтуйце свой выбар.
- •10. Знайдзіце памылкі ва ўжыванні дзеепрыметнікаў, растлумачце іх сутнасць і выпраўце.
- •12. Перакладзіце на беларускую мову:
- •Што такое трасянка?
- •14. Прачытайце наступны тэкст. На якой мове размаўляе герой? а як ён сам лічыць? Прааналізуйце і выпраўце памылкі.
Што такое трасянка?
Тэрмін “трасянка” пайшоў ад назвы корму для рагатай жывёлы. Калі ў гаспадара не хапае добрага сена, ён дадае салому, старанна растрасаючы яе. Карова не заўважае падману і з’ядае трасянку. (Ва ўкраінскай лінгвістыцы ў аналагічным сэнсе выкарыстоўваецца тэрмін “суржык”. Першапачаткова гэта слова мела значэнне “мешаніна з жыта, пшаніцы, ячменю і аўса, а таксама мука з гэтага зерня вельмі нізкага гатунку”.
Трасянка – сродак камунікацыі гарадскога насельніцтва Беларусі, русіфікаваны варыянт беларускай мовы.
Ад літаратурнай мовы трасянку адрознівае поўная адсутнасць норм: беларуска-рускае маўленне не падпарадкоўаваецца строгім правілам і ўяўляе з сябе механічнае змяшэнне розных моўных элементаў. Акрамя таго, трасянка характарызуецца малой прадказальнасцю. З’яўленне тых ці іншых слоў у вялікай ступені залежыць ад канкрэтных умоў камунікацыі.
Большасць лінгвістаў лічыць, што ў аснове трасянкі ляжыць руская лексіка і беларуская фанетыка, г.зн. рускія словы вымаўляюцца па законах беларускага маўлення. Параўнайце: трас.плошчадзь – рус. площадь – бел. плошча; трас. заработаў – рус. заработал – бел. зарабіў; трас. сціхатварэнне – рус. стихотворение – бел. верш.
Трасянка як лінгвістычная і сацыяльная з’ява ўзнікае ў сітуацыі двухмоўя. Засваенне норм рускай і беларускай літаратурных моў патрабуе пэўных намаганняў . Значна лягчэй з пункту гледжання неадукаванага чалавека выкарыстоўваць своеасабліва моўны “гібрыд”. Часцей за ўсё трасянка ўзнікае ў выніку засваення рускай мовы людзьмі, якія былі выхаваны ў вясковым асяроддзі і апынуліся ў горадзе ў сувязі з перасяленнем, павышэннем грамадскага статусу і г.д.
14. Прачытайце наступны тэкст. На якой мове размаўляе герой? а як ён сам лічыць? Прааналізуйце і выпраўце памылкі.
Рашыў я пайсці ахраннікам у адну фірму, а міня туды не ўзялі. Гаварат:”У цібя рэч няправільная. Ты нам будзіш кліентаў адпугіваць”. Как будта я дурань і не панімаю, што ім нада ўзятку сунуць, тады і на работу прымуць. А гавару я нармальна, у нас у мікрараёне ўсе так гаварат. Мы как у Мінск пераехалі, так я па-гарадскому правільна і загаварыў…”
Жадаю карыснай і прыемнай падрыхтоўкі! Поспехаў вам! Да сустрэчы!
1