21. Асн.Прынцыпы бел.Арфаграфii

1.фанет.прынцып – напiсанне лiтар(арфаграм)супадае з iх лiт.вымауленнем. Паводле прынцыпа формул. Правiла акання, якання, дзекання, цекання, прыстаукi без, прыстау.гукi. Ад фанет.арфаграм неабходн а адрознiваць напiс, дзе усе фанемы у моцнай пазiцыi-апорнае напiсанне. (Прыкл. кораНЬ, Брытво, паЛЬцы)

2.марфалагiчны – незалежна ад вымаул.нязменна захоув.графiчнае адз-ва фанем (прыкл, рэЗаць-рэЗка,рэЗчык). Паводле прынцыпа грунтуецца правiла напiс. Зв/гл,св/шып, прыст. На –б, -д, часцiцы не, прыназ без.

3.традыцыйны –грунт. На традыцыях. Выключ.з правiл (прык, дзевяты, дзесяты, семнаццаць)

4.дыферынцыйны – выкар.для адрознення слоу або iх форм, якiя супад. У вымауленнi. Правiлы ужыв.вял.лiтары (танк-Танк, мiр –Мiр)Канчаткi геаграф. назвау i iмен(прыкл, пад Барасавам, з Барысавым)

5.словаутв.- граматычны – напiсанне склад. Прыметнiкау i наз (вагон-рэстаран, цемна-зялены)

6.лексiка-семантычны – адрозн.слоу ад словазлучэн. (светла афарбованы, вельмi шаноуны)

22. «Бел.Граматыка Тарашкевiча 1918г. Рэформа правапiсу 1933»

Сiстэматызавау i упарадкавау арфаграф.нормы, замацавау:1-аканне, яканне;2-дзеканне, цеканне;3-зацвярдз.шыпячы i р;4-фанет падаужэнне;5-напiс iншам. Слоу(*напic адной лiтары замест падвоен-каса, масса;*мяккi л – Лендан;*адсутн. дзеканне/цеканне – студэнт, аптэка)

На падставе Лесiк «Практычн.граматыка 1922г», «Бел.мова. Правапic 1923»

Дыскусii аб правапiсе – 1926-,1930 -акадэм.канферэнцыя па рэформе правапiсу. 1933 – СНК БССР прымае праект навой камiсii «Аб зменах i упрашчэннях бел.правапiсу». Шмат адмянiлi.

Па Тарашкевiчу: бяз нас, зь iмi, ня так, радасьцi, дзьверы, мэлодыя, лезунг.

24. Азнач.Слов як асн. Адз-кi мовы. Лекс. I грамат.Значэннi слова.

Слова- фанет.i граматычна аформлен.адз-ка мовы, якая мае пэуны сэнс i аднолькава разумеецца калектывам людзей, аб`яднаны у этнас.

Сталыя прыкметы слова:1-фанет.i грамм.афармленне;2-наяунасць аднаго нацiску;3-гук непранiкальнасць;4-узнауляльнасць як гатоунай мадэлi;5-устойлiвасць;6-iзалаванасць.

Выконвае намiнацыйную функцыю(самаст.словы,а не служб), можа адначас. даваць ацэнку.

Лекс.знач.слова –сэнсавае семантычнае напаун, якое гiст замацавалася за пэуным гукавым комплексам i з`яуляецца аб`ектыунай рэчаiснасцю.

Грамат.значэнне – абстрактныя значэннi, што выяул.у прыналежн.слова да пэунага класса i выраж.iх фармальнымi сродкамi(канчаткамi, суфiксамi,нацiскам)

Паводле самаутв.структуры:1-вытворн(кор,канчатак+прыст,постфiкс,суф);2-невытв (кор,канчат)

Паводле лекс.спалучальнасцi:1-свабодныя (маюць найбольшую магчымасць, адносна шырока уступаюць у сувязi з iнш.словамi);2- несвабод (абмежаваны сваей спалучальнасцi, вылуч.две группы:сiнтакс.абумоулiн. у пэуным кантэксце перанос.сэнсу, фразеал.звязаную рэалiз. У устойлiв. Словазлучэн.

54.Словаутваральныя тыпы, маделi, гнезды

Словаутарвальны тып – схема пабудовы слоу пэунай часцiны мовы. Усе вытворныя словы аднаго тыпу маюць агульнае словаутвар. значэнне,носьбiтом якога з`яуляецца формант.(Прыкл. бярознЯК, вiшнЯК, дубнЯК,лiпнЯК→няк супадаюць аднародн.дрэу)

Тыпы:1.прадуктыуны – з`яуляецца узорам для утварэння новых слоу(апавядальнiк, выхавальнiк. збiральнiк)2.непрадукцыйны – не выкар. для новых слоу(багацей, кашчэй)

Словаутваральныя гнезды – супольнасць словаутваральных лонцужкоу, якiя маюць адно зыходнае слова(Прыкл.касiць – касец, касьба,выкасiць –выкошваць – выкошванне, пакасiць –пакос,скасiць –cкошваць –скошванне,касiлка)

Словаутвар.мадэль –адзiнкi нiжэйшага парадку, якiя аб`ядновываюць вытворныя з пункту гледжання некаторыя прыватн. асаблiв. словаутвар. Сл. Мадэль улiчвае кантрэтн., асаблiвае утвар. пэунага слова цi группы слоу у межах аднаго словаутвар. тыпу.

У межах аднаго тыпу можа i неможа адбывацца чаргаванне(Прыкл.Волга – волжскi,але Лейпцыг - лейпцыгскi) У адных выпадках есць iнтэрфiкс, а др.не (прыкл.Кiрав-а-град, але Ленiнград)