Заключэнне

Агляд у адным вучэбным дапаможніку беларуска-

літоўскіх летапісаў і польскіх хронік прадыктаваны патрэбамі

крыніцазнаўчага і гістарыяграфічнага вывучэння гэтых важных

з пункту гледжання беларускай гісторыі наратыўных крыніц.

Як паказвае шматгадовы вопыт іх даследавання, немагчыма ана-

лізаваць тыя часткі хронік Длугаша, Вапоўскага, Кромэра,

Стрыйкоўскага і інш., якія датычацца гісторыі Вялікага кня-

ства Літоўскага, без ведання беларуска-літоўскіх летапісаў і

хронік. У той жа час у змесце другога і трэцяга летапісных зво-

даў, у “Хроніцы Літоўскай і Жмойцкай” адчуваецца вялікі

ўплыў польскіх хронік, якія, пачынаючы з ХVI ст., у рукапіс-

ным альбо друкаваным выглядзе распаўсюджваліся на тэрыто-

рыі Беларусі, Літвы і Украіны. Кніжнікі таго часу шырока вы-

карыстоўвалі іх у сваіх гістарычна-літаратурных творах. Ма-

цей Стрыйкоўскі ўпершыню ў канцы ХVI ст. стварыў абсалютна

новую для Вялікага княства гісторыю, заснаваную між іншым

на творах ананімных аўтараў усходнеславянскіх летапісаў і

142

хронік. Ён жа з’яўляецца стваральнікам новай гістарыяграфі-

чнай канцэпцыі ВКЛ пасля ўваходжання яго ў склад федэра-

тыўнай дзяржавы Рэчы Паспалітай. Абвінавачванні яго ў свя-

домай фальсіфікацыі падзей мінулага не маюць падстаў, калі

правесці супастаўленне ягонай хронікі з паведамленнямі

крыніц, якімі ён карыстаўся падчас напісання сваіх твораў.

Затое на падставе хронікі М.Стрыйкоўскага можна рэканстру-

яваць некаторыя загінуўшыя помнікі гісторыі і культуры ста-

ражытнай Беларусі. Ён у сваю чаргу шырока карыстаўся тво-

рамі М.Мяхоўскага, М.Кромэра, Б.Вапоўскага і інш., якія пе-

рад ім звярталіся да гісторыі Вялікага княства Літоўскага.

А.Віюк-Каяловіч, які ў ХVII ст., пераклаўшы на лацін-

скую мову хроніку Стрыйкоўскага, зрабіў яе даступнай шы-

рокаму чытачу ў Еўропе, працягваў традыцыі гістарыяграфіі

ВКЛ у новых гістарычных умовах. У гэты перыяд канчат-

кова заняпала агульнадзяржаўнае летапісанне, затое шырока

распаўсю-дзіліся на беларускіх землях гістарычныя творы

заходняга, у тым ліку польскага паходжання. Яны ўжо і

вызначалі навуковы і культурны ўзровень тагачаснага гра-

мадства.

143

Рэкамендаваная літаратура

1. Герберштейн С. Записки о Московии. – М.: Изд-во Московского

университета, 1988. – 430 с.

2. Дусбург П. Хроника Прусской земли. – М., 1996.

3. Меховский М. Трактат о двух Сарматиях / Пер. С.А.Аннинского. –

Л., 1936.

4. Повесть временных лет / Под ред. В.П.Андриановой-Перетц. – М.,

Л.: Изд-во АН СССР, 1950. – Ч. 1-2. Ч_______. 1. – Текст и перевод.

Подготовка текста Лихачева Д.С. – 405 с. Ч. 2. – Приложения. Статьи

и комментарии Лихачева Д.С. – 554 с.

5. Полное собрание русских летописей. – Т. 32 (Хроники: Литовская и

Жмойтская, и Быховца. Летописи: Баркулабовская, Аверки и

Панцирного). – М.: Наука, 1975. – 234 с.

6. Полное собрание русских летописей. – Т. 1 (Лаврентьевская

летопись). – М., 1962.

7. Полное собрание русских летописей. – Т. 2 (Ипатьевская летопись).

– М., 1962.

8. Полное собрание русских летописей. – Т. 35 (Летописи белорусско-

литовские). – М.: Наука, 1980. – 305 с.

9. Annonim tzw.Gall. Kronika Polska. Przełożył R.Grodecki. Przekład

opracował, wstęp i przypisy Marian Plezia. Wyd.7, 1996.

10. Długosz J. Roczniki czyli Kroniki Sławnego Krolestwa Polskiego. - Warszawa,

1961, ks.1,2. 1969, ks.3, 4. 1973, ks.5, 6. 1974, ks.7, 8. 1975, ks.9.

11. Hejdensztejn R. Rajnolda Hejdensztejna, sekretarza Krolewskiego,

Dzieje Polski od śmierci Zygmunta Augusta do roku 1594. Ksiąg XII. Z

łacińskiego przerłumaczył Michał Gliszczyński. Zyciorysem uzupełnił

Włodzimierz Spasowicz. T.I-II. Petersburg. Nakładem i drukiem

Bolesława Maurycego Wolffa. 1857.

12. Historiae lituanae pars prior; de rebus Lituanorum ante susceptam

christianam religionem, conjunctionemque Magni Lituaniae Ducatus

cum Regno Poloniae, libri novem; Auctore P.Alberto Wiiuk Koialowicz

Soc.Jesu S.Th.D. Dantisci sumptibus Georgii Forsteri Bibliopolae

S.R.M. Ao 1650. Cum privilegio S.R.M. Poloniae et Sueciae. W 4ce,

kart 6 nlb. i str.399.

13. Historiae Lituanae a conjunctione Magni Ducatus cum Regno Poloniae

ad Unionem eorum Dominiorum. Libri octo auctore Alberto Wiiuk

Kojalowicz Societatis Jesu S.Theologiae Doctore. Antwerpiae apud

Jacobum Meursium Anno MDCLXIX (1669) w 4ce, 3 arkusze i str.496.

14. Kromer M. Historyja prawdziwa o przygodzie żałosnej księcia

Finlandzkiego Jana i krolewny Polskiej Katażyny // Opracował J.Małłek.

Wydanie drugie; poprawione i uzupełnione. - Olsztyn, 1983. - 118 s.

144

15. Kromer M. Polska czyli o położeniu, ludności, obyczajach, urzendach i

sprawach publicznych Krolestwa Polskiego księgi dwie // Przekład

S.Kazikowskiego. Wstęp i opracowanie R.Marchwińskiego. - Olsztyn,

1977. - 224 s. + mapa.

16. Kronika Polska, Litewska, Zmodzka i Wszystkiej Rusi Macieja

Stryjkowskiego. Wydanie nowe, będące dokładnem powtorzeniem

wydania pierwotnego krolewieckiego z roku 1582, poprzedzone

Wiadomością o życiu i pismach Stryjkowskiego przez Mikołaja

Malinowskiego, oraz Rozprawą o latopiscach Ruskich przez

Daniłowicza, pomnożone przedrukiem dzieł pomniejszych

Stryjkowskiego według pierwotnych wydań. - Warszawa. Nakład

Gustawa Leona Glucksberga, Księgarza. 1846.

17. Kronika Polska Marcina Bielskiego // Wydanie K.J.Turowskiego. -

Sanok, 1856. - T.1 (Ks.I-III), T.2 (Ks.IV-V), T.3 (Ks.V wraz z

kontynuacyą).

18. Kronika polska, Marcina Bielskiego. Nowo przez Joach.Bielskiego syna

iego wydana. Cum gratia et priuilegio S.R.M. W Krakowie, w Drukarni

Jakuba Sibeneychera. Roku Panskiego 1597. Fol., k.6, tekstu str.804.

rejestru k.nlb.5.

19. Kronika Polska Marcina Kromera Biskupa Warminskiego. Księg XXX.

Dotąd w trzech językach, a mianowicie w Lacinskim, Polskim i

Niemieckim wydana, na język polski z łacinskiego przełożona przez

Marcina z Błażowa Błażowskiego i wydana w Krakowie w drukarni

M.Loba r.1611. Obecne wydanie w języku polskim trzecie. Tom I. -

Sanok. Nakład i druk Karola Pollaka. 1868. 723 str.

20. Ęronika Sarmacyey europskiey, w ktorey się zamyka krolestwo Polskie,

ze wszystkiemi Panstwy, Xięstwy, y Prowincyami swemi; tudzież też

Wielkie Xięstwo Lithew: Ruskie, Zmudzkie, Inflantskie, Moskiewskie

y częsc Tatarow; przez Alexandra Gwagnina z Werony, Hrabię Pałacu

lateranskiego, rycerza pasowanego y Rotmistrza Jego K.M. pierwey roku

1578 po łacinie wydana. A teraz zas z przyczynieniem tych krolow,

ktorych w łacinskiey niemasz: Tudzież krolestw, panstw, insuł, ziem y

prowinciy ku tey Sarmacyty przyległych: iako Graecyey, ziem

Słowianskich, Wołoszey, Pannoniey, Bohemiey, Germaniey, Daniey,

Szwecyey, Gotyey etc. Przez tegoż Authora z wielką pilnoscią rozdziałami

na X ksiąg krociuchno zebrana: A przez Marcina Paszkowskiego za

staraniem Authorowym z Łacinskiego na Polskie przełożona. W Krakowie,

w drukarniey Mikołaia Loba Roku Panskiego 1611.

21. Ktora przedtym nigdy światła nie widziała Kronika Polska, Litewska,

Zmodzka, y wszystkiey Rusi Kijowskiey, Moskiewskiey, Siewierskiey,

Wołynskiey, Podolskiey, etc. Y rozmaite przypadki woienne y domowe,

Pruskich, Mazowieckich, Pomorskich, y inszych krain Krolestwu

145

Polskiemu y Wielkiemu Xięstwu Litewskiemu przyległych, według

istotnego y gruntownego zniesienia pewnych dowodow z rozmaitych

Historikow y Autorow postronnych, y domowych, y Kijowskich,

Moskiewskich, Sławańskich, Liflantskich, Pruskich starych, Dotąd

ciemnochmurną nocą zakrytych Kronik, y Latopisczow Ruskich,

Litewskich, y Dłvgosza Oyca dzieiow Polskich z inszymi, z wielką

pilnością y węzłowatą pracą (Osobliwie około Dzieiow Litewskich y

Ruskich od żadnego przedtym niekuszonych) Przez Macieia

Osostewiciivsa Striykowskiego dostatecznie napisana, złożona, y na

pierwsze swiatło z wybadanim prawdziwie dowodney starodawności

własnym wynalezienim, przeważnym dochcipem, y nakładem nowo

wydzwigniona przez wszystki starożytne wieki, aż do dzisieyszego Roku

1582. A tu przod wszystkich ile ich kolwiek iest ludzkich na Swiecie

Narodow gruntowne wywody. Z łaską y Priwileiem Kro: J:M:

Drukowano w Krolewcu v Gerzego Ostenbergera: M.D.LXXXII. fol.,

k. Tyt. I k.20 nlb.; str.1+791.

22. Maciej z Miechowa. Chronica Polonorum.- Cracoviae, 1521.

23. Maciej z Miechowa. Opis Sarmacyi azjatyckiej i europiejskiej // Wstęp

H.Barycz. Z języka łacińskiego przełożył i komentarzem opatrzył

T.Bieńkowski. - Wrocław, 1972. - 100 s.

24. Mistrz Wincenty (tzw.Kadłubek). Kronika Polska // Przełorzyła i

opracowała Brygida Kurbis. Indeks sporządziła Danuta Zydorek. -

Wrocław, 1992. - 322 s.

25. Orzechowski S. Wybor pism // Opracował J.Starnawski. - Wrocław, 1972.

- 386 s.

26. Stryjkowski M. O początkach, wywodach, dzielnościach, sprawach

rycerskich i domowych sławnego narodu litewskiego, żemojdzkiego i

ruskiego, przedtym nigdy od żadnego ani kuszone, ani opisane, z

natchnienia Bożego a uprzejmie pilnego doświadczenia / Opracowała

J.Radziszewska. Państwowy Instytut Wydawniczy. Warszawa, 1978. -

764 s.

27. Stryjkowski M. Genealogia albo krotkie opisanie wielkich książąt

litewskich y ich wielkich a mężnych spraw wojennych, uczynione niegdy

przez Matysa Strykowskiego, a teraz odnowione, y znowu na świat

wydane przez Samuela Dowgirda... Lubcz, w Drukarni Piotra Blastusa

Kmity, 1626. K. Nlb.23.

28. Wapowski B. Dzieje Korony Polskiej i Wielkiego księstwa Litewskiego

od roku 1380 do 1535. - Wilno, 1847. - T.1.

29. Беларускія летапісы і хронікі. – Мн.: Беларускі кнігазбор, 1997.

30. Блинова Т.Б. Иезуитские библиотеки в Беларуси // Гістарычна-

археалагічны зборнік. – №8. – Мінск, 1996. – С. 3-32.

146

31. Голенченко Г.Я. Идейные и культурные связи восточно-

славянских народов в XVI-середине XVII в. – Минск: Наука и

техника, 1989. – 287 с.

32. Галенчанка Г.Я. Францыск Скарына – беларускі і ўсходнеславянскі

першадрукар. – Мінск: Навука і тэхніка, 1993. – 280 с.

33. Жураўскі А.І. Мова нашых продкаў. – Мінск: Народная асвета, 1983.

– 64 с.

34. Заяц Ю.А. История белорусских земель Х – первой половины ХІІІ в.

в отображении летописей и хроник Великого княжества Литовского //

Гістарычна-археалагічны зборнік. №12. – Мн, 1997. – С. 85 – 91.

35. Истрин В.М. Очерк истории древнерусской литературы

домосковского периода (ХІ-ХІІІ вв.). – Пг., 1922.

36. Кавалёў С.В. Героіка-эпічная паэзія Беларусі і Літвы канца XVI ст.

– Мінск: Універсітэцкае, 1993. – 102 c.

37. Казакова Н.А. Полные списки русского перевода “Хроники всего

света” Мартина Бельского // Археографический ежегодник за 1980

год. – М.: Наука, 1981. – С. 92-96.

38. Кузьмин А.Г. Начальные этапы древнерусского летописания. – М.:

Изд-во Московского университета, 1977. – 406 с.

39. Ластоўскі В. Гісторыя _______беларускай (крыўскай) кнігі. – Коўна, 1926.

40. Лимонов Ю.А. Культурные связи России с европейскими странами

в ХV – ХVII вв. – Л.: Наука, 1978.

41. Лихачев Д.С. Текстология. На материале русской литературы Х -

ХVII веков. – Л.: Наука, 1983. – 639 с.

42. Люблинская А.Д. Источниковедение истории средних веков. – Л.:

Изд-во Ленинградского университета, 1955. – 373 с.

43. Михайловская Л.Л. Белоруссия и Литва в XIV-XVI вв. (по материалам

хроники Бернарда Ваповского) // Автореферат дис.. ..канд. ист. наук.

– Минск, 1972. – 21 с.

44. Михайловская Л.Л. Жизнь и творчество Мацея Стрыйковского //

Вопросы истории: Межвузовский сборник. Т. V. – Минск, 1978. –

С. 140-150.

45. Нікалаеў М. Палата кнігапісная. – Мінск: Мастацкая літаратура,

1993. – 240 с.

46. Пашуто В.Т. Образование Литовского государства. – М., 1959.

47. Пашуто В.Т. Очерки по истории Галицко-Волынской Руси. – М.,

1950.

48. Перфецкий Е.Ю. Русские летописные своды и их взаимоотношения.

– Братислава, 1922.

49. Подокшин С.А. Философия истории М.Стрыйковского // Наш

радавод: Материалы международной научной конференции по

147

региональной истории Восточной Европы “Культура народов

Великого княжества Литовского и Белоруссии. XIII - нач. ХХ вв.”.

Ч. II. – Гродно, 1991. – С. 287-292.

50. Приселков М.Д. Летописание Западной Украины и Белоруссии //

Ученые записки ЛГУ. Серия исторических наук, вып.7. – Л.: Наука,

1940.

51. Рогов А.И. Русско-польские культурные связи в эпоху Возрождения

(Стрыйковский и его “Хроника”). – М.: Наука, 1966. – 310 с.

52. Рогов А.И. Стрыйковский и русская историография первой

половины XVIII в. // Источники и историография славянского

средневековья: Сборник статей и материалов. – М.: Наука, 1967. –

С. 145-157.

53. Рогов А.И. Известия по истории России в “Хронике всего света”

Мартина Бельского // Новое о прошлом нашей страны. Памяти

академика М.Н.Тихомирова. – М.: Наука, 1967. – С. 123-133.

54. Рогов А.И. Основные особенности развития русско-польских

культурных связей в эпоху Возрождения // Культурные связи

народов Восточной Европы в XVI в. Проблемы взаимоотношений

Польши, России, Украины, Белоруссии и Литвы в эпоху

Возрождения / Под ред. акад. Б.А.Рыбакова. – М.: Наука, 1976. –

С. 166-175.

55. Рогов А.И. Древнерусские переводы “Хроники” Стрыйковского//

Археографический ежегодник за 1962 год (к 70-летию академика

М.Н.Тихомирова). – М.: Наука, 1963. – С. 206-214.

56. “Русская хроничка” Стрыйковского // Вестник Московского

университета. Серия 8, история. – 1993. – №2. – С. 70-74.

57. Саверчанка І.В. Старажытная _______паэзія Беларусі. XVI - першая палова

XVII ст. – Мінск: Навука і тэхніка, 1992. – 253 с.

58. Саверчанка І.В. Кніжная культура Беларусі. – Мн., 1999.

59. Семянчук А. Творы Мацея Стрыйкоўскага як крыніцы па гісторыі

рэлігіі Вялікага княства Літоўскага // Гістарычна-археалагічны

зборнік. Памяці Міхася Ткачова. Ч. 2. – Мінск, 1993. – С. 109-123.

60. Семянчук А. Мацей Стрыйкоўскі ў Вялікім княстве Літоўскім //

Спадчына. – №1. – 1995. – С. 2-10.

61. Семянчук А. Гродна ў летапісах і польскіх хроніках / Пытанні

адукацыі і выхавання // Навукова-метадычны веснік Гродзенскага

абласнога інстытута ўдасканалення настаўнікаў. № 2. – Гродна,

1995. – С. 5-17.

62. Семянчук А. Марцін і Яхім Бельскія – гісторыкі Польшчы і Вялікага

княства Літоўскага // Спадчына. – №1. – 1996. – С. 26-48.

63. Семянчук А. Польскія хронікі 2-й паловы ХVІ ст. як крыніцы па

этнакультурнай і рэлігійнай гісторыі Вялікага княства Літоўскага //

148

Наш радавод: Матэрыялы міжнароднай навуковай канферэнцыі

“Гістарычная памяць народаў Вялікага княства Літоўскага і Беларусі.

ХІІІ-ХХ ст.” – Гродна, 3-5 ліпеня 1996 г. Кніга 7. – С. 227-232.

64. Семенчук А. Фольклорные традиции Великого княжества

Литовского в польских хрониках второй половины ХVІ века //

Genosios rastijos ir tautosakos saveika: kulturine Lietuvos Didziosios

Kunigaikstystes patirtis. – Vilnius, 1998.

65. Скарына і яго эпоха. – Мінск: Навука і тэхніка, 1990. – 480 с.

66. Софоновіч _______Ф. Хроніка з літописців стародавніх. - Киів, 1992.

67. Cтаростина И.П. М.Стрыйковский о язычестве древних литовцев //

Восточная Европа в древности и средневековье. Язычество,

христианство, церковь: Тезисы докладов. – М., 1995. – С. 79-80.

68. Тихомиров И.А. О составе западнорусских, так называемых

литовских летописей. – ЖМНП, 1901. – №3, 5.

69. Улащик Н.Н. Введение в изучение белорусско-литовского

летописания. – М.: Наука, 1985. – 262 с.

70. Улащик Н.Н. “Литовская и жмойтская хроника” и ее отношение к

хроникам Быховца и М.Стрыйковского // Славяне и Русь. – М.:

Наука, 1968. – С. 357-365.

71. Улащик Н.Н. Подготовка к печати и издание тома XVII Полного

Собрания Русских Летописей // Летописи и хроники. Сборник

статей. 1973 год. – М.: Наука, 1974. – С. 360-368.

72. Урбан П. Да пытаньня этнічнай прыналежнасьці старажытных

ліцьвіноў. – Менск, 1995. – 107 с.

73. Флоря Б.Н. Русско-польские отношения и политическое развитие

Восточной Европы во второй половине XVI - начале XVII в. – М.:

Наука, 1978. – 299 с.

74. Флоря Б.Н. О “Летописце Быховца” // Источники и историография

славянского средневековья: Сборник статей и материалов. – М.:

Наука, 1967. – С. 135-144.

75. Цітоў А. Кароткі летапіс пра летапісца // Мастацтва. – №8. – 1993.

– С. 64-65.

76. Чамярыцкі В.А. Да пытання аб раннім летапісанні Беларусі (ХІІ – ХІІІ ст.)

// Весці АН БССР. Сер. грамадскіх навук. №3. 1965. – С. 90-98.

77. Чамярыцкі В.А. Беларускія летапісы як помнікі літаратуры. – Мінск:

Навука і тэхніка, 1969. – 192 с.

78. Чамярыцкі В.А. Таямніцы Полацкага летапісу // Архівы і

справаводства. – №1. – 1999. – С. 31-37.

79. Чамярыцкі В.А. Загадка Тацішчава // Архівы і справаводства. –

№2, 3. –1999.

80. Шахматов А.А. Обозрение русских летописных сводов ХІV-ХVІ вв.

– Л., 1938.

149

81. Ючас М.А. Хроника Быховца // Летописи и хроники. Сборник

статей. – М.: Наука, 1974. – С. 220-231.

82. Bardach J. Kronika Macieja Stryjkowskiego i jej rozpowszechnienie w

Rosji //Przegląd Historyczny, Nr 2 (1967). - S. 326-335.

83. Bardach J. Maciej Stryjkowski ł jego tworczość w świetle najnowszych

badań // Studia z ustroju i prawa Wielkiego Księstwa Litewskiego XIVXVIII

wieku. - Warszawa, 1970. -S. 68-85.

84. Bardach J. J.Radziszewska. Maciej Stryjkowski poeta-historyk z epoki

Odrodzenia // Recenzja. Kwartalnik Historyczny, 86/1 (1979). - S. 196-

197.

85. Barycz H. Joachim Bielski // PSB. - Warszawa, 1936. - T.II. - S. 61-64.

86. Barycz H. Marcin Kromer // PSB. - Wrocław-Warszawa-Krakow, 1970.

- T.15. - S. 319-325.

87. Barycz H. Rozwoj nauki w Polsce w dobie Odrodzenia // Odrodzenie w

Polsce. 1953. - T.2.

88. Barycz H. Szlakami dziejopisarstwa staropolskiego. Studia nad

historiografią w. XVI-XVIII. - Ossolineum, 1981. - 308 s.

89. Baryczowa M. Augustus Rotundus Mieleski pierwszy historyk i apologeta

Litwy // Z dziejow polskiej kultury umysłowej w XVI wieku. -

Ossolineum, 1976. - S. 77-154.

90. Bibliografia Historii Polski. T.1 do r.1795, cz.II (1454-1795) // Pod red.

H. Madurowicz-Urbańskiej. - Warszawa, 1965.- 399 s.

91. Bibliografia Literatury Polskiej “Nowy Korbut” / Piśmiennictwo

Staropolskie // Instytut badań literackich PAN. T.1-3. - Warszawa, 1963,

1964, 1965.

92. Bibliografia polska XV-XVI stolecia. Zestawienie chronologiczne 7200

drukow w krztałcie rejestru do Bibliografii, tudzież spis abecadłowy tych

dzieł, ktore dochowały się w bibliotekach Polskich. Wydanie Akademii

Umiejętności; staraniem Komisji bibliograficznej. Krakow, 1875. - Ň.15,

20, 29.

93. Bruckner A. Starożytna Litwa, ludy i bogi. Szkice historyczne i

mitologiczne / Opracował J.Jaskanis. Olsztyn, 1985. - 243 s.

94. Bruckner A. Mitologia słowiańska i polska./ Wstęp i opracowanie

S.Urbańczyk. Warszawa, 1985. - 383 s.

95. Budka W. Do życiorysu Macieja Stryjkowskiego. Sprostowania i

uzupełnienia // Ruch Literacki. T.X (1969). - S. 31-37.

96. Chodynicki K. Ze studjow nad dziejopisarstwem Rusko-Litewskim //

Ateneum Wileńskie. T.III. - Wilno, 1926. - S. 387-401.

97. Chodynicki K. Legenda o męczeństwie czternastu franciszkanow w

Wilnie // Ateneum Wileńskie. Rok IV. T.IV. - Wilno, 1927. - S. 53-78.

98. Chodynicki K. Geneza i rozwoj legendy o trzech męczennikach wileńskich

// Ateneum Wileńskie. Rok IV. T.IV. - Wilno, 1927. - S. 415-451.

150

99. Chrzanowski J. Marcin Bielski: Studium historycno-literackie. Wyd.II.

- Lwow-Warszawa, 1926. - 354 s.

100. Chrzanowski J. Marcin Bielski // PSB. - Warszawa, 1936. - T.II. -

S. 64-66.

101. Dąbrowski J. Sredniowieczne kroniki węgierskie w świetle najnowszych

badań. -Krakow, 1914.

102. Dąbrowski J. Dawne dziejopisarstwo polskie (do r.1480). - Krakow,

1964.

103. Dołęga-Chodakowski Z. O sławiańszczyżnie przed chrześcijaństwem

oraz inne pisma i listy // Opracował i wstępem opatrzył J.Maślanka. -

Warszawa, 1967. -454 s.

104. Estraicher K. Bibliografia polska. 140000 drukow. Cz.II. T.I5, 20, 29.

Wydanie Akademii Umiejętności staraniem Komisji bibliograficznej.

- Krakow, 1882. - 455 s.

105. Finkiel L. Marcin Kromer, historyk polski XVI wieku. Rozbior

krytyczny / Rozprawy i sprawozdania z posiedzeń Wydziału

Historyczno-Filozoficznego Akademii Umiejętności. - Krakow, 1883.

- T.16. - 508 s.

106. Jblonskis K. Zinute apie Motieju Stryjkovski // Archyvyne smulkenos.

Praeitis. T.II. - Kaunas, 1933.- 436 s.

107. Jakubowski J. Studya nad stosunkami narodowościowemi na Litwie

przed Unją Lubelską. - Warszawa, 1912. - 104 s.

108. Jonynas A. Lietuviu folkloras M.Strjjkovskio “Kronikoje” // Literatura

ir kalba. T.XIII. - Vilnius, 1974. - S. 239-276.

109. Jucas M. Lietuvos metrasciai. - Vilnius, 1968. - S. 135-186.

110. Kawecka-Gryczowa A. Biblioteka ostatniego Jagiellona. Pomnik kultury

renesansowej. - Wrocław, 1988. - 344 s.

111. Kłoczowski J. Europa słowiańska w XIV - XV wieku. - Państwowy

Instytut Wydawniczy, 1984. - 464 s.

112. Kosman M. Litwa pierwotna. Mity, legendy, fakty. - Warszawa, 1989.

- 378 s.

113. Kosmanowa B. Książka i jej czytelnicy w dawnej Polsce. - Warszawa,

1981. - 323 s.

114. Kraszewski J.I. O Stryjkowskim i jego “Kronice” // Kraszewski J.I.

Wilno od początkow jego do r.1750. T.1. Na nowo poprawiony i

przerobiony. Wydanie Adama Zawadzkiego. - Wilno, 1840. - S.417-477.

115. Krzyżanowski J. Historia literatury polskiej. Od średniowiecza do XIX

w. -Warszawa, 1953. - 612 s.

116. Kulicka E. Legenda o rzymskim pochodzeniu litwinow i jej stosunek

go mitu sarmackiego // Przegląd historyczny. Nr.1. 1980. - S. 1-21.

117. Kurbisowna B. Dziejopisarstwo Wielkopolskie XIII i XIV wieku. -

Warszawa, 1959. - 301 s.

151

118. Lukas S. Rozbior podługoszowej części kroniki Bernarda Wapowskiego.

Kr. 1880.

119. Łowmiański.H. Studia nad dziejami Wielkiego Księstwa Litewskiego.-

Poznań,.1983. - 579 s.

120. Miłosz Cz. Historia literatury polskiej. - Warszawa, 1994.

121. Mironowicz A. Latopisy supraskie jako jedno ze zrodeł “Kroniki

Polskiej” Macieja Stryjkowskiego // Studia polsko-litewsko-białoruskie.

- Warszawa, 1988. - S. 23-32.

122. Narbutt T. Dzieje starożytne narodu litewskiego. - Wilno, 1846.

123. Nehring W. O życiu i pismach Joachima Bielskiego // O historykach

XVI w. Cz.2. - Poznań, 1860. - 99 s.

124. Ochmański J. Dawna Litwa. Studia historyczne. - Olsztyn, 1986. - 225 s.

125. Ochmański J. Nad Kroniką Bychowca // Studia Zrodłoznawcze. T.XII

(1967). - S. 155-163.

126. Pelc J. Literatura Renesansu w Polsce. - Warszawa, 1994. - 296 s.

127. Pidłypczak-Majerowicz M. Biblioteki i bibliotekarstwo zakonne na

wschodnich ziemiach Rzeczypospolitej w XVII-XVIII wieku. -

Wrocław, 1996. - 193 s.

128. Pietkiewicz K. Wielkie Ęsięstwo Litewskie pod rządami Aleksandra

Jagiellończyka. Studia nad dziejami państwa i społeczeństwa na

przełomie XV i XVI wieku. - Poznań, 1995. - 256 s.

129. Pollak R. Wśrod literatow staropolskich. - Warszawa, 1966. - 662 s.

130. Powierski Jan. Ruś w opiniach najwcześniejszych ?olskich kronikarzy

// Polacy o Ukraińcach, Ukraińcy o Polakach. Materiały z sesji naukowej

pod redakcją Tadeusza Stegnera. Gdańsk 1993. S. 10-59).

131. Ptaszycki S. Wiadomości bibliograficzne o rękopisie nieswieskim

“Kroniki” M.Stryjkowskiego // Pamiętnik Literacki. PokII - Warszawa,

1903. - S. 220-246.

132. Ptaszycki S. Ruskie przekłady kronik Bielskiego i Stryjkowskiego //

Pamiętnik Literacki T.30. 1933. Z.1-4. - S. 168-184.

133. Radziszewska J. Maciej Stryjkowski a latopis Bychowca //

Sprawozdania z posiedzeń naukowych PAN w Krakowie. T.XII,

styczeń-czerwiec 1967. - Krakow, 1969. - S. 78-81.

134. Radziszewska J. Maciej Stryjkowski historyk-poeta z epoki Odrodzenia.

- Katowice, 1978. -165 s.

135. Radziszewska J. Warsztat naukowy Marcina Kromera w jego dziele “De

origine et rebus gestis Polonorum” / Historia i wspołczesność. Z

zagadnień historiografii od czasow antyku do XVI wieku // Prace

naukowe Uniwersytetu Sląskiego w Katowicach, nr.525. - Katowice,

1982. - S. 131-161.

136. Radziszewska J. W sprawie autorstwa tak zwanego Latopisu Bychowca //

Zeszyty Naukowe WSP w Katowicach, t.32: Prace historyczne. -

Katowice, 1967.

152

137. Sajkowski A. Czytając Stryjkowskiego // Pamiętnik Literacki. T.60

(1969), Nr 4.- S. 239-251.

138. Sajkowski A. Od Sierotki do Rybieńki: W kręgu radziwiłłowskiego

mecenatu. - Poznań, 1965.

139. Sajkowski A. Nad staropolskimi pamiętnikami. - Poznań, 1964.

140. Serczyk J. 25 wiekow Historii. Historycy i ich dzieła. - Toruń, 1993.

141. Sielicki F. Polsko-ruskie stosunki kulturalne do końca XV wieku.

Wrocław 1997. 159 s

142. Siemieńczuk A. Kultura tradycyjna i wieżenia w Wielkim Księstwie

Litewskim w świetle polskich kronik XVI w. / Narod i religia //

Materiały z sesji naukowej pod redakcją Tadeusza Stegnera. - Gdańsk,

1994. - S. 118 - 123.

143. Smolka S. Najdawniejsze pomniki dziejopisarstwa rusko-litewskiego.

Rozbior krytyczny // Pamiętnik Akademii Umiejętności w Krakowie.

Krakow, 1890, t.VIII, s. 1-55.

144. Sobieszczański F.M. Bielski M. // Encyklopedyja Powszechna

Orgelbrandta. T.3. - Warszawa, 1860. - S. 524-526.

145. Sobieszczański F.M. Kromer M. // Encyklopedyja Powszechna

Orgelbrandta. T.16. - Warszawa, 1864.

146. Sobieszczański F.M. Stryjkowski M. // Encyklopedia Powszechna

Orgelbrandta. T.24. - S. 243-247.

147. Starowolski Sz. Setnik pisarzow polskich albo pochwały i żywoty stu

najznakomitrzych pisarzow polskich. - Krakow, 1970. - 365 s.

148. Starowolski Sz. Wybor pism. Przekład tekstow łacińskich, wybor i

opracowanie I.Lewandowski. - Wrocław, 1991. - Ser.1, Nr 272. - 398 s.

149. Suchocki J. Formowanie się i skład narodu politycznego w Wielkim

Księstwie Litewskim poznego średniowiecza // Zapiski Historyczne,

48 (1983), z.1-2. - S. 31-76.

150. Suchocki J. Geneza litewkiej legendy etnogenetycznej. Aspekty

polityczne i narodowe // Zapiski Historyczne, 52 (1987). - S.27-66.

151. Topolski J. Swiat bez historii. - Warszawa, 1972. - 244 s.

152. Ulewicz T. Sarmacja. Studium z problematyki słowiańskiej XV i XVI

w. - Krakow, 1950. - 212 s.

153. Wiszniewski M. Historia literatury polskiej. T.I-X / Opracował

T.Zebrawski, wydał A.Przezdziecki. - Krakow, 1840, 1841-1845, 1851,

1857.

154. Wojtkowiak Z. Stryjkowski chyba nadal zagadkowy (w związku z pracą

Julii Radziszewskiej, Maciej Stryjkowski - historyk-poeta z epoki

Odrodzenia, Katowice 1978, s.165) // Przegląd Historyczny. Nr.1

(1980). - S. 121-129.

155. Wojtkowiak Z. Maciej Stryjkowski - dziejopis Wielkiego Księstwa

Litewskiego. Kalendarium życia i działalności. - Poznań, 1990. - 245 s.

153

156. Wojtkowiak Z. “Starodawny historyk”, “Stary komentarzyk” -

zapomniane żrodła Stryjkowskiego // Mente et litteris. O kulturze i

społeczeństwie wiekow średnich. - Poznań, 1984. - S. 349-356.

157. Zachara-Wawrzyńczyk M. Geneza legendy o rzymskim pochodzeniu

litwinow // Zeszyty Historyczne. III. - Wydawnictwo Uniwersytetu

Warszawskiego, 1963. - S. 5-35.

158. Zientara B. Swit narodow europejskich. - Warszawa, 1985. - 434 s.

СПІС СКАРАЧЭННЯЎ

ПВЛ – Повесть временных лет

ПСРЛ – Полное Собрание Русских Летописей

РО БРАН – Рукописный отдел Библиотеки Российской Академии

Наук

РНБ – Российская Национальная Библиотека в Санкт-Петербурге

ЖМНП – Журнал Министерства Народного Просвещения

PSB – Polski słownik Biograficzny

154

Ян Длугаш.

Партрэт XIX стагоддзя

ДАДАТАК

155

Мацей Стрыйкоўскі

156

Марцін Бельскі

157

Марцін Кромэр

158

Старонка «Хронікі Польскай» Яна Длугаша.

Аўтограф XV стагоддзя

159

Супрасльскі летапіс

160

Хроніка Быхаўца

161

Змест

Уступ........................................................................................................ 3

Агульная характарыстыка беларуска-літоўскіх

летапісаў і польскіх хронік як крыніц па гісторыі

і культуры Беларусі ........................................................................... 5

Да пытання аб беларускім

летапісанні ХІІ – ХІІІ ст. ............................................................... 2 4

І летапісны звод. “Летописець

великых князеи литовъскых” ...................................................... 2 9

ІІ летапісны звод.

Хроніка Вялікага княства Літоўскага ....................................... 3 7

ІІІ летапісны звод. Хроніка Быхаўца ........................................ 4 7

Польскія хронікі ХІІ – ХVI ст. .................................................... 5 3

Ян Длугаш (1415-1480) ................................................................... 5 7

Мацей з Мяхова ................................................................................. 6 6

Мацей Стрыйкоўскі .......................................................................... 6 9

Марцін і Яхім Бельскія –

гісторыкі Польшчы і Вялікага

княства Літоўскага ........................................................................... 8 0

Жыццё і дзейнасць Марціна Кромэра ....................................... 9 1

Аляксандр Гвагнін ............................................................................ 9 6

Барталамей Папроцкі ...................................................................... 9 8

Польскія хронікі

і ўсходнеславянскія летапісы ..................................................... 100

Афіцыйная гістарыяграфія

Рэчы Паспалітай часоў панавання

Стэфана Баторыя ............................................................................. 103

стар.

162

Гісторыя Кіеўскай Русі і Вялікага княства

Літоўскага ў польскіх хроніках ХІІ – ХVІ ст. ..................... 111

Беларуска-літоўскія летапісы і польскія хронікі

як крыніцы па геаграфіі, тапаніміцы і генеалогіі

Вялікага княства Літоўскага ...................................................... 124

Гродна ў летапісах і польскіх хроніках .................................. 132

Заключэнне........................................................................................ 141

Рэкамендаваная літаратура ......................................................... 143

Спіс скарачэнняў ............................................................................. 153

Дадатак ............................................................................................... 154

Вучэбнае выданне

Семянчук Альбіна Аляксандраўна

БЕЛАРУСКА-ЛІТОЎСКІЯ ЛЕТАПІСЫ

І ПОЛЬСКІЯ ХРОНІКІ

Вучэбны дапаможнік

для студэнтаў гуманітарных факультэтаў

вышэйшых навучальных устаноў

Рэдактар Н.П.Дудко

Камп’ютарная вёрстка: В.Р.Закрэўскі

Здадзена ў набор 14.06.99. Падпісана да друку 03.05.2000.

Фармат 60х84/16. Папера афсетная №1.

Друк афсетны. Гарнітура Школьная.

Ум.друк.арк.9,5. Ул.-выд.арк.9,02.

Тыраж экз. Заказ

Гродзенскі дзяржаўны універсітэт

імя Янкі Купалы.

ЛВ №96 ад 02.12.97 г.

Вул. Ажэшкі, 22, 230023, г.Гродна.

Надрукавана на тэхніцы выдавецкага аддзела

Гродзенскага дзяржаўнага універсітэта

імя Янкі Купалы.

ЛП №111 ад 29.12.97 г.

Вул. Ажэшкі, 22, 230023, г.Гродна.__