У ваяводствах
Ваявода і іншыя службовыя асобы
У гарадах
У валасцях
У паветах
Старасты і іншыя асобы, соймікі
дзяржаўцы
сельскія войты
сялянскае самакіраванне
магістрат на чале з войтам
адміністрацыя ўладальніка
дзяржаўных
прыватнаўласніцкіх
да ўвядзення магдэбургскага права
дзяржаўная мясцовая адмiнiстрацыя
Магістрат, абмежаваны ў сваёй дзейнасцi ўладальнiкам
пасля ўвядзення магдэбургскага права
3.3. Цэнтральныя (вышэйшыя) органы ўлады Вялікага княства Літоўскага
Вялікі князь
– арганізацыя абароны дзяржавы;
– падтрыманне парадку у дзяржаве;
– арганізацыя дзейнасці дзяржаўнага апарату;
– вярхоўны суддзя.
Рада
– вышэйшы выканаўча-распарадчы орган, які абмяжоўваў уладу вялікага князя;
у склад уваходзілі некалькі дзясяткаў буйных феадалаў (паноў – рады), якія
разам з князем кiравалі дзяржавай.
Сойм
заканадаўчы орган, які фарміраваўся паступова на працягу ХV ст.
У склад уваходзілі вялікі князь, паны радныя і па два дэпутаты ад кожнага павета. Статут 1588 г. канчаткова зацвердзiў заканадаўчую функцыю сойма.
3.4. Галоўныя службовыя асобы дзяржавы (паны радныя)
Маршалак земскі
Віленскі біскуп
Маршалак дворны
Ιншыя біскупы
Падканцлер
Канцлер
Падскарбі земскі
Гетман (земскі) найвышшы
Дворныя і інш. «врядники»: лоўчы вялікі i надворны, канюшы, стольнік, кухмістр, крайчы, чашнік і інш.
Кіраўнікі мясцовасцей (абласныя князі, ваяводы, каштэляны, старасты)
3.5. Мясцовыя органы ўлады ў Вялікім княстве Літоўскім У ваяводствах
Кашталян -
камандаваў ваеннымі сіламі ваяводства
Ляснічы - Загадваў ляснымі прамысламі і паляван- нем.
Ключнік -
загадваў зборам даніны
Гараднічы -
рамонт і ўтрыманне замка
больш дробныя “врядники” (баброўнікі, сакольнікі і г.д.)
Падваявода - намеснік ваяводы
Харужы
Войскі
іншыя: (чашнік, лоўчы, мечнік і г.д.)
Скарбнік
Ваявода
Паўнамоцтвы ваяводы:
– прызначаўся вялікім князем і радай пажыццёва з ліку буйных федалаў, уражэнцаў ВКЛ (некаторыя ваяводы выбіраліся насельніцтвам);
– кіраваў ваяводствам з удзелам іншых службовых асоб і мясцовых соймікаў;
– наглядаў за падтрыманнем феадальнага парадку на тэрыторыі ваяводства, з удзелам мясцовых феадалаў здзяйсняў судовыя функцыі;
– ажыццяўляў агульнае кіраўніцтва экслуатацыяй усіх крыніц дзяржаўных і вялікакняжацкіх даходаў;
– кіраваў узброеннымі сіламі ваяводства;
– наглядаў за належным правядзеннем работ у дзяржаўным маёнтках, i аб спраўным паступленні падаткаў і даніны з феадальна – залежных людзей.
3.6. мясцовыя органы ўлады ў Паветах
Маршалак – камандаваў павятовым апалчэннем.
Харужы – улік і збор ваеннаабавязанага насельніцтва
Падстараста - намеснік старасты, адміністрацыйна-судовыя функцыі.
Стараста
Прызначаўся вялiкiм князем і радай пажыццёва з ліку буйных феадалаў. Наглядаў за парадкам у павеце, за маёнткамi і паступленнем дзяжаўных даходаў.
Iншыя службовыя асобы
падкаморы
суддзя
пiсар
падсудак
возны
войскі
паляўнічы
стольнік
лоўчы
Павятовы соймiк – агульны сход шляхты
3.7. Павятовыя соймікі (іерархія асоб па Статуту 1588. Р. ІІІ, арт. 6, 7)
ваявода
каштэлян
(дзе яго не было – павятовы маршалак)
падкаморы
харужы
суддзя
войскі
падсудак
стольнік
падстолій
земскі пісар
iншыя “врядники” і панове
астатняя павятовая шляхта
3.8. Органы кіравання ў гарадах Беларусі з магдэбургскім правам