Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Гуревич А.Я. - Старшая и Младшая Эдда.doc
Скачиваний:
4
Добавлен:
25.11.2019
Размер:
2.84 Mб
Скачать

Vöggr segir: "Þá er ek var heima, heyrðak sagt, at Hrólfr konungr at Hleiðru var mestr maðr á Norðrlöndum, en nú sitr hér í hásæti kraki einn lítill, ok kallið þér hann konung."

Тогда отвечает конунг: «Ты, парень, дал мне имя, и буду я зваться отныне Хрольвом Жердинкой, ибо в обычае, нарекши именем, давать подарок. У тебя же, гляжу, нет такого подарка, чтобы было мне принять пристойно. Давать должен тот, кто сам имеет». Снял он с руки свое золотое кольцо и дал ему.

Þá svarar konungr: "Þú, sveinn, hefir gefit mér nafn, at ek skal heita Hrólfr kraki, en þat er títt, at gjöf skal fylgja nafnfesti. Nú sé ek þik enga gjöf hafa til at gefa mér at nafnfesti, þá er mér sé þægilig. Nú skal sá gefa öðrum, er til hefir," tók gullhringi af hendi sér ok gaf honum.

Тогда вскричал Вёгг: «Славься меж всеми конунгами! И клянусь я честью, умрет от руки моей тот, кто будет повинен в твоей смерти!» Засмеялся тогда конунг и сказал: «Малым доволен Вёгг».

Þá mælti Vöggr: "Gef þú allra konunga heilastr, ok þess strengi ek heit at verða þess manns bani, er þinn banamaðr verðr."

Þá mælti konungr ok hló við: "Litlu verðr Vöggr feginn."

54. О Хрольве Жердинке и конунге Адильсе

54. Frá Hrólfi hraka ok Aðilsi konungi.

А об отваге его другое сказывают. Государил в Упсале конунг по имени Адильс. Он взял в жены Ирсу, мать Хрольва. Он пошел войною на конунга, который правил Норвегией, тот звался Али. Они порешили быть бою между ними на льду Венерна-озера. Конунг Адильс шлет посольство Хрольву, своему родичу, чтобы тот пришел ему на подмогу, и обещает платить всем его воинам, пока они будут в походе, а самому конунгу сулит три сокровища, которые он выберет в Швеции. Хрольв конунг ехать не мог: он тогда воевал с саксами. Но послал он к Адильсу своих двенадцать берсерков. Был там Бёдвар Медвежонок и Хьяльти Гордый, Хвитсерк Храбрый, Ветт, Весети, братья Свиллаг и Бейгад и другие с ними.

Annat mark var þat sagt frá Hrólfi kraka um frœknleik hans, at sá konungr réð fyrir Uppsölum, er Aðils hét. Hann átti Yrsu, móður Hrólfs kraka. Hann hafði ósætt við þann konung, er réð fyrir Nóregi, er Áli hét. Þeir stefndu orrostu milli sín á ísi vatns þess, er Væni heitir. Aðils konungr sendi boð Hrólfi kraka, mági sínum, at hann kæmi til liðveizlu við hann, ok hét mála öllum her hans, meðan þeir væri í ferðinni, en konungr sjálfr skyldi eignast þrjá kostgripi, þá er hann köri af Svíðjóð. Hrólfr konungr mátti eigi fara fyrir ófriði þeim, er hann átti við Saxa, en þó sendi hann Aðilsi berserki sína tólf. Þar var einn Böðvarr bjarki ok Hjalti hugprúði, Hvítserkr hvati, Vöttr, Véseti, þeir brœðr Svipdagr ok Beiguðr.

В той битве полегли конунг Али и великое множество воинов его. Тогда снял конунг Адильс с него, мертвого, шлем, что звался Боевой Вепрь, и взял себе коня его, Ворона.

Í þeiri orrostu féll Áli konungr ok mikill hluti liðs hans. Þá tók Aðils konungr af honum dauðum hjálminn Hildisvín ok hest hans Hrafn.

Тогда пожелали берсерки Хрольва взять свою плату — три фунта золота каждому, а вдобавок пожелали они отвезти Хрольву те сокровища, что они для него выбрали. А были это шлем Боевой Кабан и броня Наследство Финна — не брало их железо, — а еще золотое кольцо Свейская Свинья, которым владели предки Адильса. Конунг же отказался выдать сокровища, да и платы уговоренной не дал. Пустились берсерки в обратный путь, ропща на свою долю, и рассказали Хрольву, как было дело.

Þá beiddust þeir berserkir Hrólfs kraka at taka mála sinn, þrjú pund gulls hverr þeira, ok um fram beiddust þeir at flytja Hrólfi kraka kostgripi þá, er þeir kuru til handa honum. Þat var hjálmrinn Hildigöltr ok brynjan Finnsleif, er á hvárigu festi járn, ok gullhringr sá, er kallað var Svíagríss, er átt höfðu langfeðgar Aðils. En konungr varnaði allra gripanna, ok eigi heldr galt hann málann. Fóru berserkir braut ok unðu illa sínum hlut, sögðu svá búit Hrólfi kraka.

Тотчас снарядился он в путь в Упсалу. Он привел свои корабли в реку Фюри и отправился в Упсалу, а с ним и двенадцать берсерков его. Все поехали тайно, без позволения. Радостно встретила его Ирса, мать его, и провела его в одно помещение на ночлег, но не в конунговы палаты. Разложили тут перед ними большие костры и принесли пива.

Ok jafnskjótt byrjaði hann ferð sína til Uppsala, ok er hann kom skipum sínum í ána Fýri, þá reið hann til Uppsala, ok með honum tólf berserkir hans, allr griðalausir. Yrsa, móðir hans, fagnaði honum ok fylgði honum til herbergis ok eigi til konungs hallar. Váru þá gervir eldar fyrir þeim ok gefit öl at drekka.

Тут пришли люди конунга Адильса и подложили в огонь поленьев и разожгли огонь столь великий, что на Хрольве и его людях вспыхнуло платье, и сказали: «Правда ли, что Хрольв и берсерки его не бегут ни огня, ни железа?»

Þá komu menn Aðils konungs inn ok báru skíð á eldinn ok gerðu svá mikinn, at klæði brunnu af þeim Hrólfi, ok mæltu: "Er þat satt, at Hrólfr kraki ok berserkir hans flýja hvárki eld né járn?"

Тут вскочил Хрольв и все, кто был с ним. И промолвил он:

Þá hljóp Hrólfr kraki upp ok allir þeir. Þá mælti hann:

«Подбавим-ка жару в домах у Адильса!»

"Aukum enn elda

at Aðils húsum,"

Схватил свой щит, и бросил в огонь, и, пока горел тот щит, перескочил через огонь. И еще сказал он:

tók skjáld sinn ok kastaði á eldinn ok hljóp yfir eldinn, meðan skjöldrinn brann, ok mælti enn:

«Не бежит от огня тот, что прыгает через него!»

"Flýra sá eld

er yfir hleypr."

То же сделали и другие люди его. Напали они на тех, кто разжигал огонь, и бросили их в пламя.

Svá fór hverr at öðrum hans manna, tóku þá ok, er eldinn höfðu aukit, ok köstuðu á eldinn.

Тут пришла Ирса и отдала Хрольву рог полный золота, а в придачу и кольцо, что звалось Свейская Свинья, и просила его немедля возвращаться к своей рати. Вскочили они на своих коней и поскакали в долину Фюри. И видят они, что Адильс конунг скачет за ними в погоню с войском своим во всеоружии и замышляет убить их. Тогда Хрольв зачерпнул правою рукою золота из рога и разметал все по дороге. И когда свои это увидели, спрыгнули они с лошадей и взял каждый, сколько кому досталось. Но конунг Адильс повелел им продолжать погоню и сам понесся во весь опор. Конь его звался Прыткий и был он всех коней резвее. Когда Хрольв Жердинка завидел, что приближается к нему конунг Адильс, взял он кольцо, что звалось Свейская Свинья, и швырнул ему, и просил его принять в дар то кольцо. Конунг Адильс подъехал к кольцу и поддел его острием копья, так что кольцо покатилось по древку.

Þá kom Yrsa ok fekk Hrólfi kraka dýrshorn, fullt af gulli, ok bar með hringinn Svíagrís ok bað þá braut ríða til liðsins. Þeir hljópu á hesta sína ok ríða ofan á Fýrisvöllu. Þá sá þeir, at Aðils konungr reið eptir þeim með her sinn alvápnaðan ok vill drepa þá. Þá tók Hrólfr kraki hægri hendi gullit ofan í hornit ok söri allt um götuna. En er Svíar sjá þat, hlaupa þeir ór söðlunum, ok tók hverr slíkt er fekk, en Aðils konungr bað þá ríða ok reið sjálfr ákafliga. Slöngvir hét hestr hans, allra hesta skjótastr. Þá sá Hrólfr kraki, at Aðils konungr reið nær honum, tók þá hringinn Svíagrís ok kastaði til hans ok bað hann þiggja at gjöf. Aðils konungr reið at hringinum ok tók til með spjóts-oddinum ok renndi upp á falinn.

Тогда Хрольв Жердинка оглянулся и увидел, что тот склонился. И сказал: «Заставил я свиньей согнуться самого могучего из свеев!» На этом они и расстались.

Þá veik Hrólfr kraki aftr ok sá, er hann laut niðr. Þá mælti hann: "Svínbeygt hefi ek nú þann, er ríkastr er með Svíum." Svá skilðust þeir.

С той поры золото и зовется «посевом Хрольва или долины Фюри».

Af þessi sök er gull kallat sáð Kraka eða Fýrisvalla. Svá kvað Eyvindr skáldaspillir:

[Следуют стихи скальдов Эйвинда Губителя Скальдов и Тьодольва, содержащие кеннинги золота «посев долины Фюри» и «ячмень Хрольва».]

Bárum, Ullr, of alla,

ímunlauks, á hauka

fjöllum Fýrisvalla

fræ Hákunar ævi.

Svá sem Þjóðólfr kvað:

Örð sær Yrsu burðar

inndrótt jöfurr sinni

bjartplógaðan bauga

brattakr völu-spakra.

Eyss landreki ljósu

lastvarr Kraka barri

á hlémyldar holdi,

hauks kölfur mér sjalfum.

55. О конунге Хельги

55. Frá Hölga konungi.

Рассказывают, что конунг по имени Хельгив честь его назван Хельгеланд — был отцом Торгерд Невесты Хельги. Им обоим поклонялись, и курган Хельги был насыпан слоями: слой из золота и серебра — это были жертвенные деньги, — а слой из земли и камней.

Svá er sagt, at konungr sá, er Hölgi er nefndr, er Hálogaland er við kennt, var faðir Þorgerðar Hölgabrúðar. Þau váru bæði blótuð, ok var haugr Hölga kastaðr, önnur fló af gulli eða silfri - þat var blótféit - en önnur fló af moldu ok grjóti. Svá kvað Skúli Þorsteinsson:

[В полустрофе Скули Торстейнссона золото обозначается как «крыша кургана Хельги».]

Þá er ræfrvita Reifnis

rauð ek fyr Svölð til auðar,

herfylgins bar ek Hölga

haugþök saman baugum.

56. И о кенингах золота

56. Enn frá gullskenningum.

В «Древней Песни о Бьярки» перечисляется много названий золота. Там говорится так:

Í Bjarkarmálum inum fornum eru tölð mörg gullsheiti. Svá segir þar:

Вождь тороватый

дружинникам даровал

Феньи работу,

Фафнира землю.

Гласира иглы,

Грани поклажу,

Драупнира капли,

перину змея.

Gramr inn gjöflasti

gæddi hirð sína

Fenju forverki,

Fáfnis Miðgarði,

Glasis glóbarri,

Grana fagrbyði,

Draupnis dýrsveita,

dúni Grafvitnis.

Щедрый одаривал,

мужи принимали

волосы Сив,

Лед муки лука,

выкуп за выдру,

Мардёлль слезинки,

огонь реки Орун,

речь великана.

Ýtti örr hilmir,

aldir við tóku,

Sitjar svarðfestum,

svelli dalnauðar,

tregum otrsgjöldum,

tárum Mardallar,

eldi Órunar,

Iðja glysmálum.

Битвы вершитель

дарил, мы украсились

Тьяци речами,

народы без счета,

Рейна рудою,

распрею Нифлунгов

витязь отважный

не хранил его Бальдр.

Gladdi gunnveitir,

gengum fagrbúnir,

Þjaza þingskilum

þjóðir hermargar,

Rínar rauðmalmi,

rógi Niflunga,

vísi inn vígdjarfi.

Varði hann Baldr þeygi.

Золото, потому что оно красное, называют в кеннингах «огнем руки, или сустава, или кости». Серебро же, напротив, зовут «снегом», или «льдиною», или «инеем», потому что оно белого цвета. Подобным же образом в кеннингах золота или серебра следует прибегать к словам «кошель», «тигель» или «пена». Золото и серебро равным образом могут быть обозначены как «камень руки» или как «гривна» человека, у которого в обычае носить гривну. Ожерелья и кольца сама по себе золото и серебро, если о них не сказано что-либо другое.

Gull er kallat í kenningum eldr handar eða liðs eða leggjar, því at þat er rautt, en silfr snær eða svell eða héla, því at þat er hvítt. Með sama hætti skal ok kenna gull eða silfr til sjóðs eða diguls eða lauðar, en hvárttveggja silfr ok gull má vera grjót handar eða hálsgjörð nökkurs þess manns, er títt var at hafa men. Men ok hringar eru bæði silfr ok gull, ef eigi er annan veg greint. Sem kvað Þorleikr fagri:

[В последующих стихах скальдов Торлейка Красивого,

Kastar gramr á glæstar

gegn valstöðvar þegnum,

ungr vísi gefr eisu

armleggs, digulfarmi.

Эйнара Звона Весов,

Ok sem kvað Einarr skálaglamm:

Liðbröndum kná Lundar

landfrœkn jöfurr granda.

Hykka ek ræsis rekka

Rínar grjót of þrjóta.

Эйнара Скуласона

Svá kvað Einarr Skúlason:

Blóðeisu liggr bæði

bjargs tveim megin geima

sjóðs, á ek sökkva stríði,

snær ok eldr, at mæra.

Ok enn sem hann kvað:

Dægr þrymr hvert, en hjarta

hlýrskildir ræðr mildu

Heita blakks, of hvítum

hafleygr digulskalfi.

Aldri má fyr eldi

áls hrynbrautar skála,

öll viðr folka fellir

framræði snæ brœða.

и Торда Мераскальда встречаются следующие кеннинги золота и серебра: «груз тигля», «пылающий уголь руки», «пламя сустава», «камни Рейна», «огонь моря и снег кошеля», «белая пурга тигля», «снег чаш», «огонь струящегося пути угрей» («струящийся путь угрей» — море, «огонь моря» — золото), «лава рук».]

Hér er gull kallat eldr áls hrynbrautar, en silfr snær skálanna. Svá kvað Þórðr Mæraskáld:

Sér á seima rýri,

sigðis látrs at átti,

hrauns glaðsendir handa,

Hermóðr föður góðan.

57. Мужчина зовется по золоту

57. Maðr kenndr til gulls.

Мужа называют «дробителем золота», как сказано у Оттара Черного.

Maðr er kallaðr brjótr gullsins, svá sem kvað Óttarr svarti:

[Далее приводится полустрофа Оттара Черного с упомянутым кеннингом,

Góðmennis þarf ek gunnar

glóð-brjótanda at njóta.

Hér er alnennin inni

inndrótt með gram svinnum.

а также стихи скальдов Эйнара Звона Весов,

Eða gullsendir, sem kvað Einarr skálaglamm:

Gullsendir lætr grundar,

glaðar þengill her drengja,

hans mæti kná ek hljóta,

hljót Yggs mjaðar njóta.

Торлейка

Gullvörpuðr, sem kvað Þorleikr:

Hirð viðr grams með gerðum

gollvörpuðr sér holla.

и Торвальда Блёндускальда, в которых встречаются кеннинги: «метатель золота», «расточитель золота» и «разбрасыватель золота»].

Gullstríðir, sem kvað Þorvaldr blönduskáld:

Gullstríðir verpr glóðum,

gefr auð konungr rauðan,

óþjóðar bregðr eyðir,

armleggs, Grana farmi.

Gullskati, sem hér er:

Gat ek gullskata;

gör er leygs of bör

götu gunnvita

gráps tögdrápa.

58. Женщина зовется по золоту

58. Kona kennd til gulls.

В кеннингах женщины упоминается золото, например, когда женщину называют «дарительницей золота».

Kona er kennd til gulls, kölluð selja gulls, sem kvað Hallar-Steinn:

[В качестве примера употребления этого кеннинга приведена полустрофа Халлар-Стейна, где мужчина зовется «расточителем янтаря холодного луга кабана Видблинди», а женщина — «дарительницей змеи потока».]

Svalteigar mun selju

salts Viðblinda galtar

rafkastandi rastar

reyrþvengs muna lengi.

В этой строфе киты называются «кабанами Видблинди». Это был великан. Как другие ловят рыбу, так он удил из моря китов. «Луг кита» — это море, «янтарь моря» — золото, а женщина — это дарительница того золота, что она раздает. Но слово «дарительница» созвучно со словом «ива», а ива — дерево. Поэтому, как уже было написано, для обозначения женщины служат любые названия деревьев женского рода. Женщина также расточительница того, что она отдает, а это слово созвучно названию упавшего в лесу дерева.

Hér er kallat hvalir Viðblinda geltir. Hann var jötunn ok dró hvali í hafi út sem fiska. Teigr hvala er sær, röf sævar er gull. Kona er selja gulls þess er hon gefr, ok samheiti við selju er tré, sem fyrr er ritat, at kona er kennd við alls konar trjáheiti kvenkennd. Hon er ok lág kölluð þess, er hon gefr. Lág heitir ok tré þat, er fellr í skógi. Svá kvað Gunnlaugr ormstunga:

[В приводимых полустрофах Гуннлауга Змеиного Языка,

Alin var rýgr at rógi,

runnr olli því gunnar,

lág var ek auðs at eiga

óðgjarn, fira börnum.

Халлар-Стейна,

Kona er kölluð mörk. Svá kvað Hallar-Steinn:

Ek hefi óðar- lokri

ölstafna Bil skafna,

væn mörk skála, verki

vandr stef-knarrar branda.

Tróða, enn sem kvað Steinn:

Þú munt, fúrs, sem fleiri,

flóðs hirðisif, tróður,

grönn, við gæfu þinni

grjóts Hjaðninga brjótask.

Орма Стейнторссона

Skorða, svá kvað Ormr Steinþórsson:

Skorða var í föt færð

fjarðbeins afar hrein.

Nýri slöng nadd-Freyr

nisting of mjaðr Hrist.

и Стейнара встречаются следующие кеннинги женщины: «расточительница богатства», «поляна чаш», «Сив — хранительница огня моря», «поросль камней Хьяднингов» («камни Хьяднингов» — золото, «подпорка камня» — женщина), «Христ меда» (Христ — имя валькирии), «Сюн ожерелья», «движущаяся опора струящейся луны мягкой подставки» («мягкая подставка» — рука, «луна руки» — золото, «опора золота» — женщина), «береза звонкого костра руки» («звонкий костер руки» — золото, «береза золота — женщина), «осина монет», «липа льна».]

Stoð, sem Steinarr kvað:

Mens hafa mildrar Synjar

mjúkstalls logit allir,

sjá höfumk veltistoð stilltan

straumtungls, at mér draumar.

Björk, enn sem Ormr kvað:

Því at hols hrynbáls

hramma, þats ek berk fram,

Billings á burar full

bjarkar hefi ek lagit mark.

Eik, svá sem hér er:

Aura stendr fyr órum

eik fagrbúin leiki.

Lind, svá sem hér er:

Ógnrakkr, skalat okkur,

almr dynskúrar malma,

svá bauð lind í landi

líns, hugrekki dvína.

59. Мужчина зовется по деревьям

59. Maðr kenndr til viða.

Описывая мужчину как дерево, его называют, как уже было написано, «дубом оружия и сражений, странствий и разных деяний, кораблей и вообще всего, что им предпринято и испробовано».

Maðr er kenndr til við, sem fyrr er ritat, kallaðr reynir vápna eða víga, ferða ok athafnar, skipa ok alls þess, er hann ræðr ok eynir. Svá kvað Úlfr Uggason:

[Приведены стихи Ульва Уггасона,

En stirðþinull starði

storðar leggs fyr borði

fróns á folka reyni

fránleitr ok blés eitri.

Кормака,

Viðr ok meiðr, sem kvað Kormákr:

Meiðr er mörgum æðri

morðteins í dyn fleina;

hjörr fær hildibörrum

hjarl Sigurði jarli.

Халльфреда Беспокойного Скальда,

Lundr, svá kvað Hallfreðr vandræðaskáld:

Askþollum stendr Ullar

austr at miklu trausti

rækilundr inn ríki

randfárs brumaðr hári.

Арнора,

Hér er ok þollr nefndr. Búss, svá kvað Arnórr:

Rökr öndurt bað randir

reggbúss saman leggja,

rógskýja helt, Rygja,

regni haustnótt gegnum.

Рэва,

Askr, sem Refr kvað:

Gekk í gulli stokkna

gjöfrífr, Háars drífu

askr viðr ærinn þroska,

as-Freyr sæing meyjar.

Hlyar, sem hér er:

Heill kom þú, handar svella

hlynr kvaddi svá brynju.

Börr, sem Refr kvað:

Alls böðgæðis bjóða,

bárr ræðr til þess hjörva,

ógnstöðvar hefi ek ægi

einráðit Þórsteini.

Оттара с кеннингами мужчины «испытатель племени костей земли» (кеннинг относится к Тору, «кости земли» — горы, «племя гор» — великаны, «испытатель великанов» — Тор), «ствол прута убийства» («прут убийства» — меч, «ствол меча» — муж, воин), «древо губителя щитов» («губитель щитов» — меч, «древо меча» — муж, воин), «древо ясеня Улля» («ясень Улля» — щит, «древо щита» — муж, воин), «древо струга», «Фрейр битвы», «ясень вьюги Хоара» (Хоаримя Одина, «вьюга Одина» — битва, «ясега битвы» — воин, вождь) «клен льдины руки» («льдина руки» — серебро), «древо мечей», «палица ужаса», «терн богатства».]

Stafr, sem Óttarr kvað:

Heltu, þar er hrafn né svalta,

hvatráðr ertu, láði

ógnarstafr, fyr jöfrum,

ýgr, tveimr, við kyn beima.

Þorn, sem Arnórr kvað:

Hlóð, en hála téðu

hirðmenn ara grenni,

auðar korn fyr örnu

ungr valköstu þunga.

60. Кеннинги битвы

60. Orrostukenningar.

Какие есть кеннинги битвы? Зовут ее «бурей оружия, щитов, Одина, валькирий или конунгов воителей». Называют ее также «лязгом» либо «звоном».

Hvernig skal kenna orrostu? Svá, at kalla veðr vápna eða hlífa eða Óðins eða valkyrju eða herkonunga eða gný eða glym. Svá kvað Hornklofi:

[Приводятся стихи Торбьерис Хорнклови,

Háði gramr, þar er gnúðu,

geira hregg við seggi,

rauðr fnýstu ben blóði,

bengögl at dyn Sköglar.

Эйвинда,

Svá kvað Eyvindr:

Ok sá halr

at Háars veðri

hösvan serk

hrísgrímnis bar.

Вереи,

Svá kvað Bersi:

Þótta ek, þá er æri,

ár, sagt er þat, várum,

hæfr at Hlakkar drífu

hyrrunnum vel gunnar.

Svá kvað Einarr:

Glymvindi lætr Göndlar,

gnestr hörr, taka mestum

Hildar segl, Þar er hagli,

hraustr þengill, drífr strengjar.

Эйнара Звона Весов с кеннингами битвы «буря копий», «грохот Скёгуль» (Скёгуль — имя валькирии), «непогода Хоара», «вьюга Хлёкк» (Хлёкк — имя валькирии), «ураган Гендуль» (Гендуль — имя валькирии), «ливень Хёгни», «лязг, дротов», «звон Гендуль».]

sem kvað Einarr skálaglamm:

Né sigbjarka serkir

sómmiðjungum rómu

Hárs við Högna skúrir

hléðut fast of séðir.

Svá sem hér:

Odda gnýs við æsi

oddnets þinul setja.

Ok enn þetta:

Hnigu fjandr at glym Göndlar

grams und arnar hramma.

61. Кеннинги оружия и боевых доспехов

61. Vápnakenningar ok herklæða.

В кеннингах оружия и боевых доспехов упоминают битву, Одина, дев битвы и конунгов воителей. Шлем называют — «шеломом», «шапкой» или «колпаком». Кольчуга зовется «рубашкой» или «сорочкой», щит — «шатром», а когда воины стоят щит к щиту, это зовется «палатой», «крышей», «стеной» либо «полом». В кеннингах щита упоминают боевую ладью, называя щит «солнцем, луною, листвой, блеском либо оградой ладьи». Кроме того, щит называют «кораблем Улля». В кеннингах щита упоминаются и ноги Хрунгинра, стоявшего на щите. В старину у щитов полагалось расписывать край, который назывался тогда кольцом. Щиты можно обозначать и через это кольцо.

Vápn ok herklæði skal kenna til orrostu ok til Óðins ok valmeyja ok herkonunga, kalla hjálm hött eða fald, en brynju serk eða skyrtu, en skjöld tjald, ok skjaldborgin er kölluð höll ok ræfr, veggr ok gólf. Skildir eru kallaðir ok kenndir við herskip, sól eða tungl eða lauf eða blik eða garðr skipsins. Skjöldr er ok kallðr skip Ullar eða kennt til fóta Hrungnis, er hann stóð á skildi. Á fornum skjöldum var títt at skrifa rönd þá, er baugr var kallaðr, ok eru við þann baug skildir kenndir.

Рубящее оружие — секиры и мечи — называют «огнем крови и ран». Мечи зовут «огнем Одина», а секирам дают имена великанш и обозначают их посредством слов «кровь», «раны», «лес» и «дерево». Колющее оружие хорошо обозначать, упоминая рыб и змей. В кеннингах метательного оружия нередко упоминают град, вьюгу либо дождь. Так как без этих кеннингов не обходится почти ни одна хвалебная песнь, их видоизменяют на все лады.

Höggvápn, öxar eða sverð, er kallat eldar blóðs eða benja. Sverð heita Óðins eldar, en öxar kalla menn trollkvinna heitum ok kenna við blóð eða benjar eða skóg eða við. Lagvápn eru vel kennd til orma eða fiska. Skotvápn eru mjök kennd til hagls eða drífu eða rotu. Öllum þessum kenningum er marga lund breytt, því at þat er flest ort í lofkvæðum, er þessar kenningar þarf við. Svá kvað Víga Glúmr:

[Приведены полустрофы Вига-Глума,

Lattisk herr með höttu

Hangatýs at ganga,

þóttit þeim at hætta

þekkiligt, fyr brekku.

Эйнара Звона Весов,

Svá kvað Einarr skálaglamm:

Hjalmfaldinn bauð hildi

hjaldrörr ok Sigvaldi,

hinn er fór í gný Gunnar,

gunndjarfr Búi, sunnan.

Тинда,

Róða serkr, sem Tindr kvað:

Þá er hringfáum Hanga

hrynserk, viðum brynju

hruðusk riðmarar Róða

rastar, varð at kasta.

Халльфреда,

Hamðis skyrta, sem Hallfreðr kvað:

Ólítinn brestr úti

unndýrs frömum runnum

hart á Hamðis skyrtum

hryngráp Egils vápna.

Sörla föt, enn sem hann kvað:

Þaðan verða föt fyrða,

fregn ek görla þat, Sörla

rjóðask björt í blóði

benfúr méil-skúrum.

Греттира,

[Hlakkar tjöld], sem Grettir kvað:

Heldu Hlakkar tjalda

hefjendr saman nefjum

Hildar veggs ok hjuggusk

hregg-Nirðir til skeggjum.

Róða ræfr, sem Einarr kvað:

Eigi þverr fyrir augna

Óðs beðvinu Róða

ræfrs, eignisk sá, regni

ramsvell, konungr elli.

Hildar veggr, sem kvað Grettir ok áðr er ritat. Skipsól, sem Einarr kvað:

Leyg rýðr ætt á ægi

Óláfs skipa sólar.

Рана,

Hlýrtungl, sem Refr kvað:

Dagr var fríðr, sá er fögru

fleygjendr álinleygjar

í hangferil hringa

hlýrtungli mér þrungu.

Garðr skips, sem hér er:

Svá skaut gegn í gögnum

garð steinfarinn barða,

sá var, gnýstærir geira,

gunnar æfr, sem næfrar.

Тьодольва,

Askr Ullar, sem Þjóðólfr kvað:

Ganga él of yngva

Ullar skips með fullu,

þar er samnagla siglur

slíðrdúkaðr ríða.

Браги,

Ilja blað Hrungnis, sem Bragi kvað:

Vilið, Hrafnketill, heyra,

hvé hreinggróit steini

Þrúðar skal ek ok þengil

þjófs ilja blað leyfa?

Bragi skáld kvað þetta um bauginn á skildinum:

Nema svá at góð ins gjalla

gjöld baugnafaðs vildi

meyjar hjóls inn mæri

mögr Siguðrar Högna.

Халльварда,

Hann kallaði skjöldinn Hildar hjól, en bauginn nöf hjólsins. Baugjörð, sem Hallvarðr kvað:

Rauðljósa sér ræsir,

rit brestr sundr in hvíta,

baugjörð brodda ferðar,

bjúgrennd, í tvau fljúga.

Svá er enn kveðit:

Baugr er á beru sæmstr,

en á boga örvar.

Кормака,

Sverð er Óðins eldr, sem Kormákr kvað:

Svall, þá er gekk með gjallan

Gauts eld, hinn er styr beildi,

glaðfæðandi Gríðar,

gunnr. Komsk Urðr ór brunni

Ульва Уггасона,

Hjálms eldr, sem kvað Úlfr Uggason:

Fullöflug lét fjalla

fram haf-Sleipni þramma

Hildr, en Hropts of gildar

hjalmelda mar felldu.

Глума Гейрасона,

Brynju eldr, sem kvað Glúmr Geirason:

Эйвинда Губителя Скальдов, в которых встречаются следующие кеннинги оружия: «шапка Тюра повешенных» («Тюр повешенных» — Один, «шапка Одина» — шлем), «звенящая рубашка повешенного» («повешенный» — Один, «рубашка Одина» — кольчуга), «дождь оружия Эгиля» (Эгиль — брат кузнеца Вёлунда, «оружие Эгиля» — лук, «дождь лука» — стрелы), «сорочка Хамдира» (кольчуга), «одежда Сёрли» (то же), «огонь раны» (меч), «шатер Хлёкк» (щит), «стена Хильд» (щиты), «льдина крыши Роди» («крыша Роди» — щиты, «льдина щитов» — меч), «пламя солнца кораблей» («солнце кораблей» — щит, «пламя щита» — меч), «луна носа корабля» (щит), «ограда корабля» (то же), «ладья Улля» (то же), «подстилка подошв похитителя Труд» («Похититель Труд» — Хрунгнир, «подстилка подошв Хрунгинра» — щит), «колесо дочери Хёгни» («дочь Хёгни» — Хильд, «колесо Хильд» — щит), «земля кольца» (имеется в виду кольцо щита, «земля кольца» — сам щит) «огонь Гаута» (меч, Гаут — Один), «огонь шлема» (то же), «гремящий огонь кольчуги» (то же), «лед щитов» (то же), «пагуба шлема» (то же), «Грид шлема» (секира, Гряд — имя великанши), «темный дракон щита» (копье).]

Heinþynntan lét hvína

hryneld at þat brynju

foldar vörð, sá er fyrðum

fj

Младшая Эдда

Snorra Edda

Перечень размеров,

который Снорри написал для конунга Хакона и герцога Скули

Háttatal,

er Snorri orti um Hákon konung ok Skúla hertoga

I

Hvat eru hættir skáldskapar? Þrennt. Hverir? Setning, leyfi, fyrirboðning. Hvat er setning háttanna? Tvenn. Hver? Rétt ok breytt. Hvernig er rétt setning háttanna? Tvenn. Hver? Tala ok grein. Hvat er tala setningar háttanna? Þrenn. Hver? Sú er ein tala, hversu margir hættir hafa fundizt í kveðskap höfuðskálda. Önnur tala er þat, hversu mörg vísuorð standa í einu erendi í hverjum hætti. In þriðja tala er sú, hversu margar samstöfur er settar í hvert vísuorð í hverjum hætti. Hver er grein setningar háttanna? Tvenn. Hver? Málsgrein ok hljóðgrein. Hvat er málsgrein? Stafsetning greinir mál allt, en hljóðgrein er þat at hafa samstöfur langar eða skammar, harðar eða linar, ok þat er setning hljóðgreina, er vér köllum hendingar, svá sem hér er kveðit: