30. Қысыммен өңдеу арқылы дайындамаларды алу Дайындаманы қысыммен өңдеу арқылы алу

Металлды қысыммен өңдеу үрдісі жоғары өнімділікпен, қатысты аз еңбек сыйымдылықпен ерекшеленеді, металлдың тиімді шығынын қамтамасыз етеді және металлдың механикалық қасиетінің жақсаруына қатысады.

Дайындамалар соғу, ыстық қалыптау, суық көлемді қалыптау және суық беттік қалыптау арқылы алынады.

Бос қалау.

Ол қалауын бағалауда орындалады. Сорттық прокаттан өндірілетін автомобиль және трактор тетіктерінің дайындамасын алу үшін, тревматикалық немесе бағалар мен қолданылады. Бос қалау тек бірліктік өндірісте пайдаланған жөн. Балғадағы қалау тағы қою штаппы арқылы жүзеге асырылады. Бұл әдіс өнімділікті 5-6 есе көбейтеді. Бұд әдіс төмен сериялы өндірісте қолданылады. Қалыптау алдында, берілген тетікке ұқсайтындай етіп дайындамаға бос форма беріледі. Бос қалаумен салыстырғанда қою штамптарымен алынатын өткізілімдер 2-3 есе аз.

Ыстық көлемді қалыптау.

Ыстық көлемді қалыптау бағаларда, горизонтальді – қалау машиналарында, (ГҚМ) қалыптау престерде және қалау валецтерде орындалады. Бағамен қалыптау жаппай өндірісте орындалады.

ГҚМ арқылы 0,1-100 кг салмақты дайындамаларды штампталады. ГҚМ арқылы жоғары сапалы қалаған дайындама алуға болады. ГҚМ арқылы өтпелі және терң тесіктері бар қалыпталған дайындама алуға болады. Автотракторлы өнеркәсіпте гидравликалық, фрикционды және кривошипті пресс арқылы штамптау кең қолданыс тапқан. Гидравликалық пресс арқылы штамптау, деформацияға аз жылдамдық талап ететін жеңіл төмен пластикалық құйманы өңдегенде пайдаланылады. Гидравликалық пресс жылдамдығы аз болғандықтан оның өнімділігі төмен болады. Сондықтан оның өнімдерінің бағасы басқа престер өніміне қарағанда жоғары болады.

Суық көлемді қалыптау.

Бекіту және басқа майда тетіктерді (бұрамалар, бұрандамалар, шариктер, клапондар және т.б.) экономика жағынан технологиялық процесс болып суық көлемді қалыптау саналады. Автомат өнімділігі – 400 дана/ мин дейін барады. Бұрандамалар жасау үшін бастапқы шикізат болып диаметрі 0,1-15 мм болатын сымтемір болып саналады.

Суық қалыптау операциясын екі топқа бөлуге болады.

Бөлу операциялары; бұл операция арқылы материалдың бір бөлігі толық немесе жартылай екінші бөлігінен ажыратылады кесу, шабу, ұру және т.б.

Пішім өзгерту операциясы: бұл операция кезінде пішімі қисық немесе жоқ шикізатқа керекті пішім беріледі: майыстыру, тарту, т.б.

Суық беттік қалыптау.

Автотракторлы өнеркәсіпте суық беттік қалыптаумен автокөлік кузовының негізгі бөлшектерін, картерді, қақпақты, колпакты, дискті және басқа бөлшектерді алады. Бастапқы материал болып мееталлдың жұқы беттері мен таспалар қолданылады.