Arnawlı belgiler

Siz programmada bir neshe arnawlı belgilerdi (máselen: { }, //, ;) kórdińiz. Olar derlik barlıq programmalarda isletiledi. Tómendegi kestede olardıń paydalanılıwı keltirilgen:

Simvol	Atı	Isletiliwi
{}	Ashılıwshı hám jabılıwshı figuralı	Ańlatpalardı qorshap alıwshı bloktı
	qawıs	bildiredi
()	Ashılıwshı hám jabılıwshı qawıs	Funkciyalar menen isletiledi
[]	Ashılıwshı hám jabılıwshı kvadrat	Massivti bildiredi
	qawıs
//	Qos slesh	Túsindirme qatarı bası
“ ”	Ashılıwshı hám jabılıwshı tırnaqsha	Tekstlerdi óz ishine aladı
;	Noqatlı útir	Ańlatpanıń aqırın bildiredi

Programmalastırıwdaǵı qáteler

Programmalastırıwdaǵı qátelerdi úsh toparǵa bólsek boladı: sintaksisilik qáteler, orınlanıwdaǵı qáteler hám logikalıq qáteler.

Sintaksislik qáteler (Syntax Errors)- háriplerdi qáte teriw, bazı bir zárúr punktuaciyalardı qaldırıp ketiw, yamasa ashılıwshı qawıstı salıp jabılıwshı qawıstı salmaw kibi kod dúzilisindegi qáteler esaplanadı;

Orınlanıwdaǵı qáteler (Runtime Errors)- Ádette maǵlıwmatlardı nadurıs kiritiw yamasa sandı 0 ge bóliwde orınlanıwdaǵı qáteler;

Logikalıq qáteler (Logic Errors)- programma kútilmegen nátiyjeni qaytarǵanda payda bolatuǵın qáteler.

13

Sintaksislik qáteler

Kompilyator tárepinen anıqlanǵan qáteler sintaksislik qáteler yamasa kompilyaciya qáteleri delinedi. Sintaksisilik qáteler háriplerdi qáte teriw, bazı bir zárúr punktuaciyalardı qaldırıp ketiw, yamasa ashılıwshı qawıstı salıp jabılıwshı qawıstı salmaw kibi kod dúzilisindegi qáteler esaplanadı. Bul qátelerdi ádette tabıw ańsat sebebi kompilyator ózi sizge qáte haqqında maǵlıwmat beredi.

2-qatarda using namespace std qatarında “;” belgisi qaldırılıp ketilgen;

5-qatarda Salem dunya! sózinen soń tırnaqsha jabılıwı kerek.

Orınlanıwdaǵı qáteler

Orınlanıwdaǵı qáteler programmanıń nadurıs tamamlanıwına sebepshi bolatuǵın qáteler. Olar programma orınlanıp atırǵanda eger ortalıq ámeldi orınlawdıń ilajı joq ekenligin anıqlasa shıǵadı. Ádette maǵlıwmatlardı nadurıs kiritiw orınlanıwdaǵı qátelerge alıp keledi. Kiritiwdegi qáteler programma paydalanıwshıdan mánisti kiritiwdi kútip turǵanda, biraq paydalanıwshı programma qayta isley almaytuǵın maǵlıwmat kiritkende payda boladı. Máselen programma san kiritiliwin kútip turǵanda paydalanıwshı san ornına qatar kiritip jiberse bul programmada maǵlıwmat tipi qátelerin keltirip shıǵaradı.

Logikalıq qáteler

Logikalıq qáteler programma kútilmegen nátiyjeni qaytarǵanda payda bolatuǵın qáteler. Bunday qáteler kóplep sebeplerge baylanıslı kelip shıǵadı. Máselen, súwrettegidey 36 gradus Celsiydegi temperaturanı Farengeyttegi dárejege aylandırıwshı programma programmanı qarayıq:

Sizde nátiyje 68 shıǵadı, biraq bul qáte. Durıs juwap 96.8 bolıwı kerek. С++ te pútin sanlardı bólgende, bólinbeniń tek ǵana pútin bólegi alınadı, bólshek tárepi bolsa taslap ketiledi. Durıs juwap alıw ushın siz 9.0/5 dep jazıwıńız kerek.

Dóńgelek maydanın esaplaw

Identifikatorlar

Identifikatorlar programmadaǵı klasslar, metodlar hám ózgeriwshilerdi bildiretuǵın atlar.

Barlıq identifikatorlar tómendegi qaǵıydalarǵa boysınıwı shárt:

•Identifikator bul háripler, sanlar, astınǵı sızıqlar (_) hám dollar belgilerin ($) óz ishine alıwshı simvollar izbe-izligi esaplanadı.

•Identifikator hárip, astınǵı sızıq (_) yamasa dollar belgisi ($) menen baslanıwı múmkin, biraq san menen baslawǵa bolmaydı.

•Identifikator sıpatında rezervlengen (gilt) sózlerden paydalana almaymız.

•true, flase yamasa null identifikator bola almaydı.

Máselen, $2, MaydandiEsapla, maydan, radius sıyaqlı sózler identifikator bola aladı, al 2A hám d+4 sıyaqlılar identifikator bola almaydı, sebebi bular qaǵıydaǵa boysınbaǵan. Java kompilyatorı ruxsat etilmegen identifikatorlardı anıqlaydı hám sintaksislik qáte sıpatında kórsetedi.

Identifikatorlar

Múmkin bolǵan belgiler:

•Úlken hám kishi latın háripleri (A-Z, a-z)

•Astı sızılǵan belgi (_)

•Cifrlar (0,1,2,3,4,5,6,7,8,9)

Múmkin bolmaǵan belgiler:

•Kirill háripleri;

•Probel;

•Qawsırma hám túrli belgiler +,-,!

Ózgeriwshiler

Ózgeriwshiler programma ishinde ózgeriwi múmkin bolǵan mánislerdi kórsetiw ushın isletiledi.

Aldınǵı bólimlerdegi programmalarda kórgenińizdey ózgeriwshiler programmada saqlap keyin isletiliw ushın paydalanıladı. Olar ózgeriwshiler dep atalıwınıń sebebi olardıń mánisleri ózgertiriliwi múmkin.

1 // birinshi maydandi esaplaw

2 radius = 1.0;

3 maydan = radius * radius * 3.14159;

4 cout<<"Maydan: "<<maydan;

5

6 // ekinshi maydandi esaplaw

7 radius = 2.0;

8 maydan = radius * radius * 3.14159;

9 cout<<"Maydan: "<<maydan;

A.B.ORINBAEV

20

Ózgeriwshiler konkret bir tiptegi maǵlıwmatlardı ańlatıw ushın isletiledi. Ózgeriwshilerden paydalanıw ushın siz kompilyatorǵa onıń atın hám qanday tiptegi maǵlıwmat saqlay alatuǵınlıǵın aytıp járiyalaysız. Ózgeriwshilerdi táriyplew kompilyatorǵa ózgeriwshi ushın aytılǵan maǵlıwmat tipinen kelip shıqqan halda sáykes orın ajıratıp qoyıw kerekligin aytadı.

Ózgeriwshilerdi táriyplewdiń sintaksisi:

maǵlıwmatTipi ózgeriwshiAtı;

Ózgeriwshilerdi táriyplewǵa mısallar:

int sana; //sana ozgeriwshisinin putin san ekenin tariyplew double radius;//radius ozgeriwshisinin haqiyqiy san ekenin tariyplew

21