№3 Laboratoriyaliq jumis

Tema: C++ Builder ortalıǵı, Standard komponentalar bólimi: RadioButton, GroupBox, RadioGroup komponentaları hám ShowMessage protsedurası. (6 caat)

Jumıstıń maqseti: C++ Builder ortalıǵında Standard komponentalar bólimindegi RadioButton, GroupBox, RadioGroup komponentaları hám ShowMessage protsedurasınan paydalanıp baǵdarlamalar dúziwdi úyreniw.

Máseleniń qoyılıwı: Tómendegi kestede kórsetilgen tapsırmalardıń baǵdarlamasın C++ Builder ortalıǵında dúzip shıǵıń hám nátiyjesin alıń.

Metodikalıq kórsetpe:

RadioButton komponentası. RadioButton komponentası bir neshe variantlardan birewin saylaw ushın isletiledi. RadioButton komponentasınıń tiykarǵı qásiyeti Checked qásiyeti esaplanadı. Mısalı ushın tómendegidey interfeys jaratılǵan.

Bul jerde dáslep barlıq RadioButton komponentalarınıń Checked qásiyetiniń mánisi false mánisin qabıl etip turǵan boladı. Eger biz qaysı bir RadioButton komponentası Checked qásiyeti mánisin true etip ózgertsek sol komponenta belgilenip turadı. Yaǵnıy berilgen bir neshe RadioButton komponentalarınan tek ǵana usı komponenta saylanǵanlıǵın bildiredi.

GroupBox komponentası. GroupBox komponentasınıń tiykarǵı xızmeti RadioButton komponentalarınan bir neshesin ajıratıp alıp turıp olardan paydalanıwdan ibarat. Eger biz baǵdarlamada (Formada) GroupBox komponentasınan paydalanbastan 10 dana yamasa 20 dana RadioButton komponentaları menen islesetuǵın bolsaq, baǵdarlama iske túskennen keyin solardan tek ǵana birewin saylay alamız.

ShowMessage protsedurası. ShowMessage protsedurası tek ǵana OK knopkası bar bolǵan ápiwayı xabar aynasın shıǵarıw ushın isletiledi.

RadioGroup komponentası. RadioGroup komponentasınıń ózine tán qasiyetlerin kórip shıǵamız:

Items – RadioGroup komponentasına elementler kiritiw ushın isletiledi.

Columns - RadioGroup komponentası elementleriniń neshe baǵanada jaylasıwın támiynleydi. Ádette bul qásiyettiń mánisinde 1 turǵan boladı.

ItemIndex – Dáslepki jaǵdayda RadioGroup komponentasındaǵı neshinshi element belgilenip turıwı kerekligin belgilep beredi. Ádette bul qasiyet mánisinde “-1” turǵan boladı, yaǵnıy bul elementlerden hesh biri belgilenbey turıwın bildiredi. Eger biz bul mániske “0” mánisin bersek RadioGroup komponentasındaǵı 1-element, al “1” mánisin bersek RadioGroup komponentasındaǵı 2-element belgilenip turadı.

Mısalı: GroupBox komponentasına jaylastırılǵan RadioButton komponentaları arqalı belgilengen elementti ShowMessage protsedurası arqalı shıǵarıw hámde berilgen múyeshtiń sinus yamasa kosinus mánisin esaplawshı baǵdarlama dúzilsin.

Baǵdarlama dúziw izbe-izligi:

Baǵdarlamanıń interfeysin tómendegi súwrette kórsetilgendey etip jaratamız.

Bunıń ushın:

• Forma konstruktorınıń Caption qásiyetin 3-Laboratoriya jumisi etip ózgertemiz.

• Formaǵa GroupBox1 komponentası ornatıladı. Caption qásiyeti Qurilma saylan qılıp ózgertiledi. Font qásiyetine kirip shriftin Arial, jazılıw stilin Jirnıy, ólshemin 12, reńin Temnosiniy qılıp ózgertemiz.

• GroupBox1 komponentası ústine RadioButton1 hám RadioButton2 komponentaları izbe-iz ornatıladı hámde olardıń Caption qásiyetleri sáykes ráwishte Monitor hám Klaviatura sózlerine ózgertiledi.

• GroupBox1 komponentası hám onıń ústindegi RadioButton1 hám RadioButton2 komponentaları súwrettegidey etip tegislenedi.

• Formaǵa Button1 komponentası ornatlıladı hámde Caption qásiyeti Saylangan qurilma qılıp ózgertiledi. (Font: Arial, Jirnıy, 12).

• Formaǵa Button2 komponentası ornatlıladı hámde Caption qásiyeti Shigiw qılıp ózgertiledi. (Font: Arial, Jirnıy, 12).

• Formaǵa RadioGroup1 komponentası ornatıladı hámde Caption qásiyeti Funktsiyani saylan qılıp ózgertiledi. (Font: Arial, Jirnıy, 12, Temnosiniy).

• RadioGroup1 komponentası Items qásiyetine kirip 1-qatarǵa Sin(x) keyingi qatarǵa Cos(x) jazıladı.

• RadioGroup1 komponentası ItemIndex qásiyeti 0 ge ózgertiledi.

• RadioGroup1 komponentası Columns qásiyeti 2 ge ózgertiledi.

• Formaǵa Label1 komponentası ornatıladı hámde Caption qásiyeti Muyesh manisin kiritin: etip ózgertiledi. (Font: Arial, Jirnıy, 10, Temnosiniy).

• Formaǵa Edit1 komponentası ornatıladı hámde Text qásiyeti 45 etip ózgertiledi.

• Formaǵa Button3 komponentası ornatlıladı hámde Caption qásiyeti Esapla qılıp ózgertiledi. (Font: Arial, Jirnıy, 12).

• Formaǵa Label2 komponentası ornatıladı hámde Caption qásiyeti Natiyje: qılıp ózgertiledi. (Font: Arial, Jirnıy, 12, Temnosiniy).

• Formaǵa Label3 komponentası ornatıladı hámde Caption qásiyeti óshirip taslanadı. (Font: Arial, Jirnıy, 12, Temnosiniy). Bul komponenta Label2 komponentasınıń oń tárepine jaylastırıladı.

• Barlıq komponentalar súwrette kórsetilgendey etip tegislenedi.

Baǵdarlama kodın jazıw ushın tómendegi izbe-izlik orınlanadı:

• Button1 (Saylangan qurilma) komponentası ústine 2 márte basıp ashılǵan kodlar aynasına tómendegi kodlardı jazamız:

//Eger RadioButton1 belgilengen bolsa

if(RadioButton1 -> Checked)

ShowMessage("Siz Monitor qurilmasin sayladiniz");

//Eger RadioButton2 belgilengen bolsa

if(RadioButton2 -> Checked)

ShowMessage("Siz Klaviatura qurilmasin sayladiniz");

• Button2 (Shigiw) komponentası ústine 2 márte basıp ashılǵan kodlar aynasına tómendegi kodlardı jazamız:

//Forma konteynerinen shigamiz

Close();

• Button3 (Esapla) komponentası ústine 2 márte basıp ashılǵan kodlar aynasına tómendegi kodlardı jazamız:

//Ozgeriwshilerdi jariyalaymiz

float alfa, natiyje;

//muyesh manisin Edit1 komponentasinan alamiz

alfa = StrToFloat(Edit1 -> Text);

//muyesh olshemin gradustan radianga aylandiramiz

alfa = alfa * 3.141592653589 / 180;

//Saylaw operatorinan paydalanamiz

switch(RadioGroup1 -> ItemIndex)

{

case 0: natiyje = sin(alfa); break;

case 1: natiyje = cos(alfa); break;

}

//Natiyjeni Label3 komponentasina shigaramiz

Label3 -> Caption = FloatToStr(natiyje);

• Joqarıdaǵı kodlardaǵı matematikalıq funktsiyalar tuwrı islewi ushın matematikalıq kitapxananı qosıp qoyıwımız kerek. Bunıń ushın Kodlar aynasına ótip joqarıdaǵı #include <vcl.h> qatarı astına #include <math.h> qatarın kiritemiz.

Nátiyje:

Monitor qurılmasın saylap Saylangan qurilma túymesine bassaq tómendegi xabar aynası shıǵadı.

Klaviatura qurılmasın saylap Saylangan qurilma túymesine bassaq tómendegi xabar aynası shıǵadı.

Sin(30) mánisi:

Cos(30) mánisi:

Tapsırma variantları:

№	Máseleniń shárti
1.	GroupBox komponentası ústindegi RadioButton komponentaları arqalı belgilengen Noutbukti ShowMessage protsedurası járdeminde shıǵarıw.
2.	RadioGroup komponentası arqalı belgilengen Adam atın ShowMessage protsedurası járdeminde shıǵarıw.
3.	GroupBox komponentası ústindegi RadioButton komponentaları arqalı belgilengen Miyweni ShowMessage protsedurası járdeminde shıǵarıw.
4.	RadioGroup komponentası arqalı belgilengen Programmalatırıw tilin ShowMessage protsedurası járdeminde shıǵarıw.
5.	GroupBox komponentası ústindegi RadioButton komponentaları arqalı belgilengen Qalanı ShowMessage protsedurası járdeminde shıǵarıw.
6.	RadioGroup komponentası arqalı belgilengen Mámleketti ShowMessage protsedurası járdeminde shıǵarıw.
7.	GroupBox komponentası ústindegi RadioButton komponentaları arqalı belgilengen Planetanı ShowMessage protsedurası járdeminde shıǵarıw.
8.	RadioGroup komponentası arqalı belgilengen Universitetti ShowMessage protsedurası járdeminde shıǵarıw.
9.	GroupBox komponentası ústindegi RadioButton komponentaları arqalı belgilengen Pándi ShowMessage protsedurası járdeminde shıǵarıw.
10.	GroupBox komponentası ústindegi RadioButton komponentaları arqalı Label komponentasın jasırıwshı yamasa kórsetiwshi baǵdarlama dúzilsin.
11.	RadioGroup komponentası arqalı Label komponentasın aktiv yamasa aktiv emes halatqa keltiriwshi baǵdarlama dúzilsin.
12.	GroupBox komponentası ústindegi RadioButton komponentaları arqalı Edit komponentasın jasırıwshı yamasa kórsetiwshi baǵdarlama dúzilsin.
13.	RadioGroup komponentası arqalı Edit komponentasın aktiv yamasa aktiv emes halatqa keltiriwshi baǵdarlama dúzilsin.
14.	GroupBox komponentası ústindegi RadioButton komponentaları arqalı Button komponentasın jasırıwshı yamasa kórsetiwshi baǵdarlama dúzilsin.
15.	RadioGroup komponentası arqalı Button komponentasın aktiv yamasa aktiv emes halatqa keltiriwshi baǵdarlama dúzilsin.