1. Бауырлық

2. кахексиялық

3. аллергиялық

4. уыттанулық

5. бүйректік

2. Жасушааралық сұйықтың онкотикалық және осмостық қысымның жоғарылауы байланысты болуы мүмкін (4)

1. жасушааралық кеңістікке қан плазмасы нәруыздарының артық тасымалдануына

2. бүлінген жасушалардан осмобелсенді заттардың шығуына

3. тұздар және органикалық қосындылар ажырауының жоғарылауына

4. тіндерден, микроциркуляция бұзылуынан, осмобелсенді заттардың (иондар, органикалық қосындылардың) ағып кетуінің азаюына

5. қан ағымының жылдамдауына

3. Ренин-ангиотензин-альдостерон жүйесі белсенділенуінің дұрыс бірізділігін көрсетіңіз

1. альдостерон сөлденісінің жоғарылауы

2. бүйректік қан ағымының азаюы

3. ренин сөлденісінің жоғарылауы

4. ангиотензиногеннің ангиотензин – I ге ауысуы

ангиотензин – I дің ангиотензин – II ге ауысуы

4. Қабынулық ісінудің патогенезіне қатысады (4)

1. жүйкелік-эндокриндік жайт

2. гемодинамикалық жайт

3. қантамырлық жайт

4. тіндік жайт

5. лимфа ағып кетуінің бұзылуы

5. Жүрек жеткіліксіздігі кезіндегі ісінудің патогензінде маңызы бар (5)

1. гемодинамикалық жайт

2. онкотикалық жайт

3. жүйке-эндокринді жайт

4. тіндік жайт

5. лимфа ағып кетуінің қиындауы

6. көктамырлық қысымның төмендеуі

6. Гипоосмолялдық (гипотониялық) гипергидратация байланысты болуы мүмкін (3)

1. вазопрессин өндірілуінің сәйкессіз жоғарылауына

2. суды тым артық ішуге

3. ренин-ангиотензин альдостерондық жүйенің белсенділенуіне

4. диурезге қарсы гормонның тапшылығына

5. бүйрек қызметінің жеткіліксіздігіне

7. Гиперосмолялдық гипогидратация сипатталады (2)

1. организмде судың жалпы мөлшері көбеюімен

2. жасуша сыртындағы сұйықтың осмостық қысымы жоғарылауымен

3. жасушаларда су мөлшері көбеюімен

4. судың жасуша ішінен жасушасыртылық кеңістікке ауысуымен

5. шөлдеу сезімінің жоғалуымен

8. Гипоосмолялдық гипогидратация сипатталады (2)

1. организмде судың жалпы мөлшері көбеюімен

2. жасуша сыртындағы сұйықтың осмостық қысымы төмендеуімен

3. жасушаларда су мөлшері азаюымен

4. судың жасуша сыртылық кеңістіктен жасуша ішіне ауысуымен

5. шөлдеу сезімімен

9. Гипернатриемияның көріністері болып табылады (4)

1. жасушалардың гипогидратациясы

2. артериялық қысымның жоғарылауы

3. ацидоз

4. организмде судың жиналуы

5. жасушасыртылық сұйықтың осмостық қысымының жоғарылауы

10. Гипокальциемия кезінде байқалады (2)

1. полиурия

2. ісінулер

3. жүйкелік-бұлшықеттік қозғыштықтың жоғарылауы және селкілдек

4. бүйректе тас түзілуі

5. қан ұюының төмендеуі

11. ҚСҮ өзгеруін теңгерудің өкпелік тетігіне жатады (2)

1. ацидоз кезіндегі гипервентиляция

2. ацидоз кезіндегі гиповентиляция

3. алкалоз кезіндегі гиповентиляция

4. ацидоз кезіндегі гипервентиляция

5. ацидогенез

12. ҚСҮ өзгеруін теңгеруде ішек-қарын жолының маңызы (3)

1. ацидоз кезінде асқазанның іргелік жасушаларымен тұз қышқылы сөлденісі жоғарылайды

2. алкалоз кезінде көп мөлшерде бикарбонаттары бар ішек сөлі сөлденісі жоғарылайды

3. алкалоз кезінде ұйқы безімен бикарбонаттар сөлденісінің жоғарылауы

4. алкалоз кезінде асқазанның іргелік жасушаларымен тұз қышқылы сөлденісі жоғарылайды

5. ацидоз кезінде ұйқы безімен бикарбонаттар сөлденісінің жоғарылауы

13. Артериялық қанның 7,25 тең рН көрсеткіші көрсетеді (1)

1. теңгерілген алкалозды

2. теңгерілмеген алкалозды

3. теңгерілген ацидозды

4. теңгерілмеген ацидозды

5. ҚСҮ қалыпты екенін

14. Тыныстық ацидоз пайда болуы мүмкін (4)

1. наркоздық - тыныстық құрал бұзылғанда

2. пневмосклероз кезінде

3. тыныс алу орталығының қозымдылығы төмендегенде

4. өкпенің созылмалы обструкциялық ауруларында

5. биік тауда болғанда

15 Газдық ацидозды теңгеруде маңызы бар (4)

1. гемоглобиндік буфердің

2. өкпе гипервентиляциясының

3. бүйректе ацидогенез күшеюінің

4. бүйректе аммониогенез күшеюінің

5. жасушаларға Н⁺, калий және кальцийге алмасып, түсуі

16. Метаболизмдік ацидозға тән (6)

1. гипервентиляция

2. қанда рСО₂ төмендеуі

3. гипокалиемия

4. гиперкалиемия

5. сүйектің кәлцийсізденуі

6. қан плазмасында бикарбонаттар мөлшерінің аз болуы

G) несептің қышқылдығының титрі жоғарылауы

17 Газдық алкалозды теңгеру үрдісіне қатысады (4)

1. нәруыздық буферлік жүйемен Н⁺ босап шығуы

2. Н⁺-ның, калий және кәлций иондарына алмасып, жасушалардан шығуы

3. бүйрекпен органикалық қышқылдар және аммиак шығарылуының азаюы

4. несеппен бикарбонаттар шығарылуының жоғарылауы

5. өкпе гипервентиляциясы

18. Газдық емес алкалоздың себептері (5)

1. организмге бикарбонаттардың көп мөлшерде түсуі

2. кәлий тапшылығы

3. бүйрек арқылы бикарбонаттар шығарылуының азаюы

4. толастамайтын құсу кезінде асқазан сөлімен тұз қышқылын көп мөлшерде жоғалту

5. ұзаққа созылған іш өту

6. хлордиарея (хлор және кәлийді жоғалту)

19. Метаболизмдік алкалозға тән (4)

1. плазмада бикарбонаттар мөлшерінің жоғарылауы

2. қанда СО₂ кернеуінің теңгерулік азаюы

3. бүйректе аммониогенездің әлсіреуі

4. несептің титрленетін қышқылдығының төмендеуі

5. жүйкелік-бұлшықеттік қозымдылықтың жоғарылауы

20. Өкпе ұяшықтарының гиповентиляциясы, дамуына әкелуі мүмкін (1)

1. аралас газдық және метаболизмдік алкалозға

2. аралас газдық ацидоз және метаболизмдік алкалозға

3. аралас газдық және метаболизмдік алкалозға

4. аралас газдық және метаболизмдік ацидозға

5. аралас газдық алкалоз және метаболизмдік ацидозға

Демонстрациялық материал: ситуациялық есептер, тест тапсырмалары.

ӘДЕБИЕТТЕР

Негізгі

1. Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – С. 215-227.

1. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник для вузов. – М.: ГЭОТАР – Медиа, 2010. - С.682-764

2. Патофизиология// Под ред. Новицкого В.В., Гольдберга Е.Д. Уразовой О.И.– Москва: Изд-во ГЭОТАР, 2012., том 1, С.682-764

3. Патофизиология. Основные понятия. // под ред А.В. Ефремова. – Москва: ГЭОТАР-Медиа. – 2008. – С. 59-67

4. Патофизиология. Учебник для студ. Стом.факультетов/ А.И. Воложин, Г.В. Порядин.-Изд-во «Академия», 2007. – Т.2 С. 52-63; 80-103

Қосымша

1. Патологическая физиология: Учебник п/р Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. – 2-е изд. – М.: МЕДпресс-информ, 2004. – С. 288-311

2. Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. – Алматы: Кітап, 2004. – С. 42-51, 60-76.

БАҚЫЛАУ:

• Ситуациялық есептердің қорытындысы

• Тест тапсырмаларының орындалуын тексеру

№ 5 тақырып. «НӘРУЫЗ ЖӘНЕ МАЙ АЛМАСУЛАРЫ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ

Сабақтың мақсаты:

• тақырып материалдарын өздігінен оқып өзін өзі дамыту құзыреттілігін қалыптастыру

• алған білімін ситуациялық есептер шығарғанда қолдану машығын қалыптастыру

• Әдебиет көздерімен және internet сайттарымен жұмыс жасау дағдысын қалыптастыру

Тапсырмалар:

1. Тақырыпты негізгі сұрақтар бойынша меңгеру:

• Нәруыз түзілуі мен ыдырауының бұзылыстары, себептері, патогенезі, салдарлары. Оң және теріс азоттық тепе-теңдік.

• Нәруыз алмасуының соңғы кезеңдерінің бұзылыстары, зәрнәсілдің түзілуі. Гиперазотемия, анықтамасы, патогенезі бойынша түрлері.

• Қан плазмасы нәруыздық құрамының бұзылыстары: гипер-, гипо-, және диспротеинемиялар; парапротеинемия. Қан плазмасы нәруыздарының тасымалдық қызметінің бұзылыстары.

• Майлардың тағаммен түсуінің, асқазан-ішек жолдарында қорытылуы мен сіңірілуінің бұзылыстары, себептері, салдарлары.

• Гиперлипидемиялар, түрлері, даму тетіктері. Холестерин мен фосфолипидтер алмасуының бұзылыстары. Гиперхолестеринемия.

• Майлардың аралық алмасуының бұзылыстары. Кетоз, патогенезі.

2. Глоссарийді жатқа білу

3. Ситуациялық есептер шешу

4. Тест тапсырмаларын орындау

СӨЖ-ді орындаудың түрі:

• материалды өзбетінше оқып-үйрену, есептер шығару, тестілеу

Орындаудың нышандары:

• есептер бойынша қорытынды, тест тапсырмаларының жауаптары

СӨЖ-ді тапсыру мерзімдері

№ 1 аралық бақылауда

СӨЖ-ын бағалау нышандарын «СӨЖ бағалау критерийлері» бөлімінен қараңыз