4.2 Атмосфераны қорғау

Жобадағы нысанның айналасында санитарлы - қорғаныс аймағы ұйымдастырылады ( 1000 м-2 –категориялы қауіптілік; 3000 -1 –категориялы қауіптілік ). Кәсіпорынның қауіптілік категориясына сәйкес ( КҚК ). Қажет болған жағдайда ШРҚ жобасы әзірленеді. [16]

Атмосфераның ластануын төмендету үшін басты ережелердің бірі техникалық агрегаттарды дұрыс жағдайда ұстау. Айтарлық техникалық қозғалтқыш электр- қозғалтқыштары болып табылады.

Бұл жобада гидросфераны сенімді қорғау үшін қарастырылады:

• механикалық және биологиялық тазалаудың жаңа заманға сай жүйесі;

• қабаттық суларды дайындаудың әлемдік тәжірибесін пайдалану;

• ауамен салқындату аппаратын пайдаланып кері сумен қамту жүйесін пайдалану;

-жөндеуге пайдаланылатын сулар жүйелі түрде тазартылады.

Өндірістік ағынды қалдық су сақтағыш ыдысы бар тазалау ғимаратына жөнелтіледі, онда түйір бөлшектері тұндырылып, тазарған су қайта пайдаланылады;

• шаруашылық тұрмыстың ағынды қалдық су сақтағыш ыдысқа жөнелтіледі де, хлормен тазартылып тұндырылады;

Жер бетін қорғау.

Бұзылған жерлерді рекультивациялау жоспарына кретіндер:

• құбырөткізгішті төсеу үшін ұзын орларды тереңдігі 1,2-1,8м қазып ,

• топырақты одан кейін де пайдалану үшін шынжыр табанды трактормен қайта көму;

• ұзынорды өңдеуден соң қалып қойған топырақтың бір бөлігін жер бетінде бір келкі таратады да, артынан рекультивациялайды;

• құрылыс қалдықтарын жинау және жою, бүкіл құрылыстармен уақытша сипаттағы ғимараттарды қайта монтаждау;

• өсімдік қабатын қайта қалпына келтіру;

• автожолдардың құрылысы кезінде трассалы резервтердің және карьерлердің рекультивациясы қарастырылады;

Тұрмыстық қалдықтар контейнерлерге жиналып, санкциялы қоңыс тастайтын орынға жөнелтіледі. Бұрғылау шламын көмуге болады. Қауптілігі 1- және 2- класты бұрғылау шламдарын көмуге жөнелту керек. Мазут төгімен топырақты жол жабыны ретінде пайдалануға болады немесе мұнай көп құрамда төгілсе топырақтап әртүрлі тәсілмен мұнайды бөліп алуға болады. Мысалы, массаны арнайы қондырғыда термиялық қыздыру немесе мұнайды кезекті сұзу арқылы ыстық сумен жуу.

Ұңғыны ағымдық және күрделі жөндеу кезінде пласттардан жер бетіне (мұнай-газ, су, жуу сұйықтығы т.с.с) атылып шығуынан атмосфераға, гидросфераға, жер бетіне зиян тигізуі мүмкін. Осыған байланысты қорғаныс шараларын ұйымдастырған жөн. Бұл біріншіден мұнай мен жуу сұйықтығының жерге немесе суға түсуінен сақтау үшін ( әртүрлі паддондар, ыдыстар, сораптар арнайы алаңдарға айдау үшін қажет) қарсы шаралар қарастырылуы қажет.

Газдың атмосфераға шығуына қарсы арнайы индикаторлармен бақыланып, олардың шыққын жерін тауып жою керек.

4.3 Гидросфераны корғау

Фонтанды арматуралық жұмыста технологиялық қажеттіліктерде су қолданылмайды, тек тұрмыстық қажеттілікте қолданылады.

Суды Волга өзеніне (РФ) қолданылатын, ТШО су жабдықтау көзі болып техникалық (ішкі) су жүргізуші Құлсары-Тенгиз болып табылады.Қулсарыдан су ТШО жане баска осы аудандағы суды пайдаланушыларға айдалады.

Ішуге жарамды сулар ТШО промбазасында тазаланғаннан кейін қолданылады. Ауыз судың сапасы ГОСТ 2874-82 “ ауыз су” сәйкес келеді. Тұрмыстық шаруашылық қажеттілікке суды жеке пайдалану бір адамға 135 л/тәул құрайды, жане СНИП 2.04.01-85 нормаларына сәкес келеді.

Қазіргі уақытта “Тенгиз” кенорнында су жабдықтаудың келесі жуйелері бар:

техникалқ су жабдықтау жүйесі;

шаруашылықты ауыз сумен жабдықтау жүйесі;

Техникалық сумен жабдықтау жүйесі ТШО объектілерін өндірістік өртке қарсы қажеттіліктермен қамтамасыз етеді. Сонымен қатар бұл жүйе суларының бір бөлігі сапалы ауыз су дайындау үшін тазалау су құбырларын салу үшін беріледі.

Шаруашылықты ауыз сумен жбдықтау жүйесі ТШО объектілері қажеттіліктерін шаруашылықты ауыз сумен қамтмасыз етеді.

ТШО үшін жалғыз тұщы су көзі бар: Волждық су құбыры. Бұл су құбырысуды Волга озенінен 449 км қашықтықта Құлсары қаласына дейін тасымалдайды, одан әрі оңтүстікке ТШО-ға дейін тасымалдайды.

Сутартқыш Волга өзенінің атырауы болып келетін Кигач өзенінде орналасқан. Өзен суы сутартқыш құрылыстарының құбырлары арқылы Құлсары қаласындағы сорапты субекетіне беріледі.

Өзен суының бір бөлігі тазаланбай ауданның техникалық су жабдықтау жуйесіне түседі, ал бір бөлігі сапалы ауыз су дайындау үшін Құлсры қаласындағы тазалау су құбыры құрылысына жіберіледі.

Одан ары сапалы ауыз су аудан орталығын және ТШО серіктестігін ауыз су қажеттілігімен қамтамасыз етуге жіберіледі.

“Тенгиз” кенорындағы негізгі қолданушылар мыналар:

- газөндіруші завод(ГПЗ)

- өндіріс

- промбаза

- ТШО ауылы

2002 жылғы суды қолдану есептемелеріні сәкес (2ТП – водхоз) ГПЗ және промбазаға судың қолданылуы -1555 мың м³ (оның ішінде 395мың м³ ауыз су шаруашылық қажеттілігіне,1160мың.м³ өндіріске, ТШО ауылы 495мың м³ және кәсіпке68мың м³.

Салынып жатқан және жобаланушы объектілерді сумен жабдықтау кенорында орналастыру диаметрі 150мм жаңа су жүргізумен қарастырылады, ал диаметрі 530 мм “ Құлсары Тенгиз” техникалық су жүргізу магистралына қосылган.

Ауыз суды тазарту қондырғысында техникалық аудан, сапасы ГОСТ 2874-82 “ Ауыз су” Сан Пин ҚР № 01.067 – 97 талаптарына сәйкес келетін сапалы ауыз суды алу қарастырылуда.

Берілген ГПЗ-да қаныққан горизонттарға тазартылған қышқыл суларды және өндірістік

Бұралқы суларын айдау технологиясы әрекет етеді. Қазіргі уақытта айдау 3 қанықан ұңғымалар арқылы орындалады (Т-1NT, T-1NT, Т-3NT, Т-8NT) қаныққан полигонның жобаланушы қуаты 800мың. м³ /жыл.

2 ТП – водхоз есебіне 2002жыл қаныққан горизонттарға барлығы 742мың. м³ су айдалған (2033м³ /тәул), соның қатарында 113мың. м³ қышқыл су (қабаттың су етұзсыздандырғыштан ағыс). Айдалатын қышқыл судың осы периодтан 2032 жылға дейін 5955,7мың. м³ ты құрайды.

Әрекет етуші ТШО объктілерін шаруашылык тұрмыстық бұралқы суларды ықшам-қабылдағыш бұрарқы суларға түсіру өндіріледі.

2 ТП- водхоз көрсеткіштері бойынша 2002ж болған: булану даласында ГПЗ – 103мың.м³,

Булану даласы ТШО ауылы – 480мың.м³ , Промбаза булану даласы- 302480 мың. м³. ТШО ауылында және Промбаза булану –даласында бұралқы сулар тазаланбай тасталады.

Әрекет етуші ТШО объектілері үшін шекті-мүмкін лақтырулар( ПДС) нормотив жобалары жасалған. Осы нормотивтердің сақталуы үшін өндірістік бақылау жүргізіледі.

Жер беті жаңбыр және жібіген сулар , грунт суларының ластау көздері химреагрент сақтау ыдыстары мұнай өнімдері, конализация жүйесі, жабдықтар, автотранспорт болуы мүмкін. Осы ластаушы заттардан зиянды заттардың суға немесе топыраққа түсуі мүмкін. Жер беті сулары сонымен қатар атмосфера және топырақ арқылы ластануы мүмкін.