5.2 Экономикалық нәтижелікті анықтау

Ғылыми техникалық прогресс (ҒТП) деп, ғылым мен техниканың дамуын, прогрессивті технологияны енгізуді, өндірісті рационалдды ұйымдастыруды айтамыз.

ҒТП нақты кәсіпорында жаңа машиналар және жүйелермен реттейтін және басқаратын құралдармен, принципиалды жаңа техника және өнім түрлерін құрудың, қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды рационалды пайдалануға жоспарлы жұмыстарды өңдеудің негіздерін қарастырады. Қондырғының - техника - өнімділік сипаттамаларын жақсарту және жаңарту (модернизациялау): оның қуаты, өнімділігі, ұзақмерзімділігі және тағы да басқа параметрлері техникалық прогрестің бір маңызды жағы болып табылады.

Қазіргі уақытта мұнай - газ өндіру өнеркәсібінде соңғы мұнай - газ бергіштігін, мұнай - газ табу процесін, ұңғыларды құру процестерін көбейтуге мүмкіндік беретін кен орындарын игерудің прогресивтік технологиясы өңделуде. Өңдірісте жаңа техника және технологияны енгізу келесі экономикалық нәтижелер орын алса ақталады:

1. Бірлік өнім өңдіруге кететін шығындарды азайту;

2. Бұйымның сапасын көтеру тұтынушыларда экономия болады;

3. Еңбек өнімділігін асыру.

Жаңа техниканың экономикалық тиімділігін анықтау кезінде, біріншіден ұсынылатын шара қаншалықты прогрессивті және енгізуге қабылданатын шығын, екіншіден жалпы қанша мөлшерде экономикалық тиімділігі болатынын белгілейді.

Соңғы кезде механизациялау және бұрғылау қондырғылары терең ұңғыларға арналған бұрғылау сорабы негізделеді. Өндіріс процестерін әрі қарай механизациялау, автоматизациялау және тәжірибелерді кеңейту, тарату мұнай және газды өндіру өзіндік құнын төмендетудің таусылмас қоры болып табылады.

Егер жаңа техниканы енгізу жұмыстардың өзіндік құнын төмендетсе, бірақ сонымен қатар қосымша капитал салымды қажет етсе, онда қолданған шаралар тиімді болып есептеледі және экономияның әсеріне қосымша капитал салымдар мөлшері нормал уақыттан бұрын қайтарылып алынады.

Барлама бұрғылауда ТКО механизация құрылғыларын енгізу мәнді дәрежеде қолды еңбекті механизациялауға және жұмыстардың экономикалық тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.

5.3 Негізгі және қосалқы материалдар шығынын есептеу

Қажетті материалдар мөлшері негізделген норма мен баға бойынша шикізаттың бірлігін есептейміз. Тербелмелі-станоктарды жөндеуге және қызмет көрсетуге жер үсті жөндеу агрегаттары деп аталатын техника қолдынады.

Материалдар шығынын келесі формуламен анықтаймыз

З_м=Q·Z, (5.1)

Мұндағы З_м - материалдарға кеткен шығын

Q - шығындалған матриал саны

Z - материал бірлігі үшін баға

Негізгі және қосалқы материалдар шығынын есептеу нәтижелері 5.1‒кестеде көрсетілген.

5.1 ‒ Кесте ‒ Негізгі және қосалқы материалдар шығыны

Материалдардың атауы	Материалдар шығыны ,саны	Бірлік бағасы, тг	Жалпы бағасы, тг
Трансмиссиялы білік	1	65000	65000
шатунь	2	17000	34000
шток	2	15000	30000
Барлығы:			129000

Демек, негізгі және қосалқы материалға кеткет шығын 129000 тг құрайды.