133. Тиісті сөзді тауып, сөйлемді толықтырыңыз

Арман іссапардан ......, жаңа жұмыс іздеуге бел буды

А) көрісімен

Б) берісімен

С) әкетісімен

Д) оралысымен

Е) келгенімен

134. Мәтіндегі негізгі ойды анықтаңыз.

А) Әлемдік өркениетке үлес қосқан білім ордалары туралы ақпарат беріледі.

В) Әлемдегі ірі кітапханалардың ғылыми жобалары туралы айтылады

С) Әл-Фарабидің өмірі мен шығармашылығы туралы баяндалады.

Д) Біріккен Ұлттар Ұйымының құрылу тарихы, қызметі туралы баяндалады.

Е) Дұрыс жауап жоқ

Әлемнің ең ірі кітапханалары.

Адамзат тарихындағы ең ірі кітапханалар саналатын әйгілі Александрия кітапханасы мен қазақ жерінде болған Отырар кітапханасы – заманында әлемдік өркениеттің дамуына теңдессіз ұлес қосқан кешенді білім ордалары. Алайда бұл екеуінің де өмрі бүгінгі таңға жетпей, тарихтың бір қойнауымен шектеледі.

Александрия кітапханасы негізін Александрия қаласында ІІ Птолемей қалаған, қорында бес мың том кітап болған. Оны Эратосфен, Зенодот, Аристарх, Калиммах есімді ірі ғалымдар басқарған. Сол заманғы оқымыстылар жүз мыңнан жеті жүз мың томға дейін кітап қоры болғанын жазады. Кітапхана қорының негізін ежелгі грек әдебиеті мен ғылымынан тұратын шығармалар құрағанмен, мұнда шығыс халықтары тілдеріндегі кітаптар да көп болған. Александрия кітапханасы жанында көшірмешілер штаты жұмыс істеп, олар кітаптарды көшіріп жазып, данасын көбейтіп отырған. Калиммахтың жетекшілігімен кітапхана каталогі жасалынып, сол жүйе негізінде кітап қоры толықтырылып тұрған.

Әлемнің екінші үлкен білім бұлағы – Отырар кітапханасы. Бұл кітапхананың қоры өте бай болған. Отырар – біздің ұлы бабамыз Әбу насыр әл-Фарабидің отаны. «Әлемнің екінші ұстазы» атанған ол әлемнің екінші ірі кітапханасында білім нәрімен сусындап өсті. Мұнда ежелгі сына жазуымен жазылған туындылар мен папирусорама қағаздарынан бастап, ортағасырлық Еуропа, араб және Қытай ғалым-оқымыстыларының шығармаларына дейін жинақталған.

2001 жылы 27 тамызда Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Біріккен Ұлттар Ұйымының Білім беру, ғылым және мәдениет мәселелері жөніндегі ұйымы (ЮНЕСКО) арасында көне Отырар қалашығын сақтау жобасы бойынша келісімге қол қойылды. Келешекте Ұлы Жібек жолының батыс пен шығыс әлемдері тоғысар тұсында ғылым мен мәдениет орталығына айналған көне шаһардың бүгінгі орнын шетелдік қонақтар үшін туризм орнына айналдыру көзделіп отыр. Әйгілі Отыраркітапханасы ата-бабамыз мекен еткен алып аймақта ілім дәнін сепкен киелі жер екені баршаға аян.

135. Сөйлемнің екінші сыңарын табыңыз

Қазақ құда мен құдағиды қатты қадірлегендіктен , ......

А) төрге шығарып, бар жылы- жұмсағын алдына тосады

Б) келін қайын атасын қатты сыйлайды

С) маған мінезі ашық адамдар қатты ұнайды

Д) ененің көнілі әдетте келінде болады

Е) сабаққа қатыса алмайды.

136. Сөйлемді аяқтаныз.

Дінге берік болмай, ....

А) сенім жоқ

В) қолайлы көрген кезде қиналмастан өзге тілге ауыса салады

С) қазақтардың өз ана тілдерін өзге тілдермен салыстырулары орынсыз

Д) ұлттық санамыз әлі де болса бодандықтың шылауынан толық арыла алар емес

Е) тілге беріктік болмайды

137. Тиісті нұсқаны қойып, сөйлемді аяқтаңыз

Басшысы іске қандай шебер болса, .......

А) жұмысшылары да тату – тәтті өмір сүреді

Б) сонша еңбегі босқа далаға кетті

С) соғұрлым іс жүрмей қалды

Д)қызметкерлері де сондай пысық болады

Е) шаруа біте қоймады.

138. Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.

Мүмкін, қазақ жігіттері спортта ерлік ... деген ойлар жиі оралады.

А) көрсететін болар

В) әкелетін шығар

С) ашатын шығар

Д) атқаратын шығар

Е) жасайтын шығар

139. Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.

Ата тұрып ұл сөйлесе,ер жеткені...,

Ана тұрып қыз сөйлесе,бойжеткені...,

А)қалар

В)жарар

С)болар

Д)тұрар

Е) айтар

140.Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.

Әрине,телеарналардан жергілікті жанкүйлеріміздің барлығы..., қолымызда тұрған жеңісті екінші күні беріп қойдық.

А)көрген болар

В)алған шығар

С)тыңдаған шығар

Д)болған шығар

Е) айтқан болар

141. Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойып,сөйлемді аяқтаңыз.

2011 жылы қазақстандық хирургтер жүрекке ашық ота... .

А)жасауы мүмкін

В)ескеруі мүмкін

С)келісуі мүмкін

Д)беруі мүмкін

Е)ескеруі мүмкін

142. Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.

Кедендік одақ баға саясатына әсер... .

А) бер мүмкін

В)етуі мүмкін

С)жүруі мүмкін

Д)жасауы мүмкін

Е) орындалуы мүмкін

143. Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойып,сөйлемді аяқтаңыз.

Нарықтық қатынастар жағдайының принципі бойынша әркім өз күнін өзі... .

А)көруі тиіс

В)жасауы тиіс

С)қалауы тиіс

Д)қалауы мүмкін

Е) орындалуы мүмкін

144. Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойып,сөйлемді аяқтаңыз.

Шет елдерден қайтып оралған стипендиаттардың елге қосатын үлесі шыққан шығындардың орнын толтырып,үміттерімізді... .

А) пайдалануы тиіс

В)үзбеуі тиіс

С)созбауы тиіс

Д)ақтауы тиіс

Е) орындалуы тиіс

145. Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.

Біз ғылым дамуын жоғары деңгейге көтеруге... .

А)міндеттіміз

В)мүмкін

С)қажеттіміз

Д)сияқтымыз

Е)тырысамыз

146.Дұрыс нұсқасын белгілеп,сөйлемді аяқтаңыз.

Біз мемлекеттік рәміздерімізді ұлықтап,тәуелсіздігімізді көзіміздің қарашығындай... .

А)қорғауға міндетті

В)құруға тиіспіз

С)білдіруге міндеттімін

Д)сақтауға міндеттіміз

Е)қоршауы мүмкін

147. Көп нүктенің орнына қажетті сөз тіркесін қойыңыз.

Тәуелсіз Қазақстанның қазіргі заманғы тұрақты және бәсекеге қабілетті қаржы жүйесін құру бойынша жұмысты... .

А)жандандыру тиіс

В)жалғастыру қажет

С)құрастыру керек

Д)ұсыну қажет

Е) орындау керек

148. Көп нүктенің орнына қажетті сөз тіркесін қойыңыз.

Әлеуметтік ,құқықтық,насыхаттық,экономикалық және тағы басқа міндеттер кешенін іске... .

А)қарау қажет

В)жасау қажет

С)асыру қажет

Д)жандандыру қажет

Е)орындау қажет

149. Көп нүктенің орнына қажетті сөз тіркесін қойыңыз.

Осы сапар кезінде өзара қарым-қатынастардың негіздері туралы бірлескен мәлімдемеге қол ... .

А)қойылған еді

В)келіскен еді

С)білдірген еді

Д)аударған еді

Е)білген еді

150.Дұрыс жауапты қойып,сөйлемді аяқтаңыз.

Абайдың тұңғыш жинағы осылай жарық... .

А) жүрген еді

В)қайтқан еді

С)көрген еді

Д)барған еді

Е)жүрген еді

151. Көп нүктенің орнына қажетті сөз тіркесін қойыңыз.

Менің ипотека жүйесі бойынша жаңа үйлерден пәтер... .

А)алғым келеді

В)тұрғым келеді

С)көшкім келеді

Д)барғым келеді

Е)жоспарлағым келеді

152.Сөйлемді сәйкес сөз тіркесімен аяқтаңыз.

Қазақстанда соңғы жылдары «ел-үкімет»бағытында жасаған жұмысыңызға алғысымды... .

А)айтқым келеді

В)бергім келеді

С)жолдағың келеді

Д)жеткізгіңіз келеді

Е)апарғыңыз келеді

153. Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.

Өнердің кино,театр саласы жап-жақсы насихатталып жүргені сияқты,мүсін өнері де көлеңкеде қалып... .

А) тұрмаса игі еді

В)істемесе игі еді

С)көрмесе игі еді

Д)қоймаса игі еді

Е) барса игі еді

154.Көп нүктенің орнына тиісті жауапты қойыңыз.

Оның әр сөзінде бәрі... екен деген ниет жататын.

А) күлсе екен

В)түссе екен

С)жүрсе екен

Д)жақсы болса

Е) барса екен

155. Көп нүктенің орнына тиісті жауапты қойыңыз.

Сіздер,...,осындай тәуелсіз елдің ,қазақ жерінің ұрпақтары екендеріңізді шын жүректен мақтанышпен айтуға мүмкіндіктеріңіз бар.

А)жастар

В)қарттар

С)жұмысшылар

Д)зейнеткерлер

Е)балалар

156. Мәтінде жауабы бар сұрақты тандаңыз.

А) Баянауыл тастары ертегілер еліне жетелей ме?

В) Баянауыл туралы аңыздарды жинастырып жүрген кім?

С) Шетелдік демалушылар үшін таптырмайтын мекен қайсы?

Д) Баянауыл туралы жазылған қандай шығармаларды білесіз?

Е) дұрыс жауабы жоқ

Баянауыл - көрікті аймақ. Ертегілер елі сияқты. Міне, осы өлкені отандық туризмнің орталығына айналдыруға болады. Әр тасының өзі туған өлкенің тарихынан сыр шертеді. Мұндай мекен отандық, шетелдік демалып келушілер үшін таптырмайтын жұмақ жай. Жасыбайдың жағасында суға түсіп, кұмға қыздырынған жан бұл өлкенің сұлу табиғатын ешқашан ұмытпайтыны – ақиқат. Бұл аймақ туралы аңыздар да өте көп.

Солардың бірі –Кемпіртас туралы аңыз. Кемпіртас – Баянауылдың ұлттық саябағындағы ең танымал тас. Ертеде жергілікті тұрғындар бұл жерде ерекше жылқы тұқымын өсіреді. Бұл жылқылардың бағасы қымбат болыпты. Оларды батыл жігіттер көздің қарашығындай күзетіпті. Алайда соған қарамастан, күнде бір жылқы жоғала беріпті. Түнде күзет қойылса да, бәрі де ұйықтап қала беріпті. Ақыры солардың арасынан жас батыр түнде ұйықтап қалмау үшін білегін кеседі. Түн ортасында жер астынан түрлі қорқынышты кемпір шығады. Ол жылқылардың ішіндегі ең семізін таңдап алып, өзімен бірге жер астына әкетеді. Жас батыр көргендерін ақсақалдарға айтып береді. Ол халқын сиқыршыдан құтқармақшы болады. Жігіт түнде мыстанның келер уақытын күтеді. Кемпір жерден шығады да жігітпен жағаласа кетеді. Жігіт мыстанмен түнімен алысып, әбден шаршайды. Кемпір де әлсірейді. Өйткені таң білінісімен, кемпірдің күші қайтады. Таң атқан кезде мыстан кемпір жердің астына түсіп үлгермейді. Таң арайлап атып, күн сәулесі жер бетіне шашылады. Сол мезетте мыстанның басы мен денесінің жартысы тасқа айналып, қатып қалыпты.

Халық арасында айтылып жүрген аңыздың бірі – осы.