I жақ (Мен,Біз) жалғаулары.

Мен (Мысалы)	Я	Біз (мысалы)	Мы
жұмыста+мын	на работе	оқушы+мыз	Мы ученики
оқушы+мын	ученик	дәрігер+міз	Мы врачи
дәрігер+мін	врач	онда+мыз	Нам 10 лет
астанадан+мын	из Астаны	Астанадан+быз	Мы из Астаны
онда+мын	мне 10 лет	ұстаз+быз	Мы учителя
ұстаз+бын	учитель	жұмыста+мыз	Мы на работе
ұшқыш+пын	летчик	ұшқыш+пыз	Мы летчики
студент+пін	студент	студент+піз	Мы студенты

1.-мын / -мін	Дауысты, үнді
2.-бын / -бін	Ұяң : з
3.-пын /-пін	Қатаң в,г

ІІ жақ (сен,сендер,сіз,сіздер)

Сен (ты)	Ты (сен)	Сендер (вы)	Вы (сендер)
Оқушы+сың	Ты ученик	Оқушы+сыңдар	Вы ученики
Дәрігер+сің	Ты врач	Дәрігер+сіңдер	Вы врачи
Қырықта+сың	Тебе сорок лет	Қырықта+сыңдар	Вам сорок лет
Астанадан+сың	Ты из Астаны	Қайда+сыңдар	Где?
Қайдасың?	Где?	Кім+сіңдер?	Кто?

Сіз (вы)	Вы(сіз)	Сіздер(вы)	Вы(сіздер)
оқушы+сыз	ученик	оқушы+сыздар	ученики
дәрігер+сіз	врач	дәрігер+сіздер	врачи
отызда+сыз	Вам тридцать	отызда+сыздар	Вам тридцать лет
үлкен+сіз	старше	Астанадан+сыз- дар	Из Астаны
Астанадан+сыз	Из Астаны	қайда+сыздар	... где?
қайда+сыз	... где?	кім+сіздер	...кто?
кім+сіз	...кто?	қайдан+сыздар	...откуда?
қайдан+сыз	...откуда?	қалай+сыздар	Как вы?

ІІІ жақ (ол, олар) жалғау жалғанбайды.

Ол (бұл, мынау)	Он, она (это,этот,тот)	Олар (бұлар, мыналар)	Они (эти, те)
оқушы	ученик	оқушылар	ученики
дәрігер	врач	дәрігерлер	врачи
қырықта	Ему(ей) 40 лет	қырықта	Им 40
Алматыдан	Из Алматы	Алматыдан	Из Алматы
Алматыда	В Алмате	Алматыда	В Алматы

Қазақ тілінде сөз таптары жіктеледі.

Мысалы:

жекеше

ІМен оқушымын, ақылдымын, біріншімін, өзіммін, барамын.

ІІСен оқушысың, ақылдысың, біріншісің, өзіңсің, барасың

Сіз оқушысыз, ақылдысыз, біріншісіз, өзіңізсіз, барасыз

ІІІОл оқушы, ақылды, бірінші, өзі, барады

Көпше

І Біз оқушымыз, ақылдымыз, біріншіміз, өзіміз, барамыз

ІІ Сендер оқушысыңдар, ақылдысыңдар, біріншісіңдер, өзіңсіңдер,

барасыңдар

Сіздер оқушысыздар, ақылдысыздар, біріншісіздер, өзіңізсіздер, барасыздар

ІІІ Олар оқушылар, ақылды, бірінші, өздері, барады

Тәуелдік жалғау

Қазақ тілінде қандай да бір заттың кімге меншікті екенін тәуелдік жалғау арқылы білдіріледі І жақ жалғаулары: В казахском языке любой конкретный предмет кому-то принадлежит и это отношение выражается при помощи окончания принадлежности. І лицо имеет следующие окончания: жекеше көпше
Менің	Мой, моя, мое	Біздің	Наш (наше, наша)
Егер сөз дауысты дыбысқа аяқталса:
ана+м	мама	ана+мыз	... мама
әке+м	отец	әке+міз	... отец
Егер сөз дауыссыз дыбысқа аяқталса:
ұстаз+ым	учитель	ұстаз +ымыз	... учитель
дәрігер+ім	врач	дәрігер+іміз	... врач

Екінші жақтың жалғаулары: Второе лицо имеет след знач. жекеше көпше
Сенің,	Твой, твоя, твое		Сендердің		Ваши,ваша
Егер сөз дауысты дыбысқа аяқталса:
ана+ң	мама		ана+ларың		...мама
әке+ң	отец		әке+лерің		...отец
Егер сөз дауыссыз дыбысқа аяқталса:
ұстаз+ың	учитель		ұстаз+дарың		...учитель
дәрігер+ің	врач		дәрігер+лерің		...врач
ІІ жақ ( сіздің, сіздердің) жекше көпше
Сіздің		Ваш,ваша,ваше		Сіздердің		Ваши
Егер сөз дауысты дыбысқа аяқталса:
Аға+ңыз		брат		Аға+ларыңыз		братья
Іні+ңіз		Младший брат		Іні+леріңіз		Младшие братья
Егер сөз дауыссыз дыбысқа аяқталса:
Ұстаз+ыңыз		учитель		Ұстаз+дарыңыз		учителя
Дәрігер+іңіз		врач		Дәрігер+леріңіз		врачи

ІІІ жақ (Ол,олар,олардың) жекше көпше
Ол-Оның	Его(ее)	Олар-Олардың	Их
Егер сөз дауысты дыбысқа аяқталса:
Аға+сы	брат	Аға+лары	братья
Әке+сі	отец	Әке+лері	отцы
Егер сөз дауыссыз дыбысқа аяқталса:
Ұстаз+ы	учитель	Ұстаз+дары	учителя
Дәрігер+і	врач	Дәрігер+лері	врачи

Ілік септік

Ілік септік меншіктілікті білдіреді. Кімнің? Ненің?
мысалы	Жалғаулардың жалғануы	Орыс тіліндегі баламасы
құрылысшы+ның киімі? мұғалім+нің сөзі	дауысты; м, н, ң	одежда строителя слова учителя
ұстаз+дың әңгімесі колледж+дің студенті	үнді: р, й, у, л; ұяң: з;	рассказ учителя студент колледжа
жұмыс+тың уақыты мектеп+тің ауласы	қатаң; ұяң: в, г;	рабочие время школьный двор
Ілік септік өзінен кейін тәуелдік жалғаудың тұрғанын талап етеді.

Ауыспалы осы шақ

Күнделікті дағдылы болып жатқан іс-қимылды білдіретін шақтың түрін ауыспалы осы шақ деп атаймыз.

Ет+-а,-е,-й+жіктік жалғау

-а,-е дауыссыз дыбыстан кейін;

І Мен бар-а-мын, кел-е-мін	І Біз бар-а-мыз, кел-е-міз
ІІ Сен бар -а-сың, кел-е-сің	ІІ Сендер бар-а-мыз, кел-е-міз
Сіз бар-а-сыз, кел-е-сіз	Сіздер бар-а-сыңдар, кел-е-сіңдер
ІІІ Ол бар- а-ды, кел-е-ді	ІІІ Олар бар-а-ды, кел-е-ді

-йдауысты дыбыстан кейін;

І Мен оқ-и-мын, сөйле-й-мін	І Біз оқ-и-мыз, сөйле-й-міз
ІІ Сен оқ-и-сың, сөйле-й-сің	ІІ Сендер оқ-и-сындар, сөйле-й-сіңдер
Сіз оқ-и-сыэ, сөйле-й-сіз	Сіздер оқ-и-сыздар, сөйле-й-сіздер
ІІІ Ол оқ-и-ды, сөйле-й-ді	ІІІ Олар оқ-и-ды, сөйле-й-ді

Болымсыз түрі

Етістік+-ма\ме, -ба\бе,- па\пе +-й +жіктік жалғау

І Мен бар-ма-й-мын, кел-ме-й-мін	І Біз бар-ма-й-мыз, кел-ме-й-міз
ІІ Сен бар -ма-й-сың, кел-ме-й-сің	ІІ Сендер бар-ма-й-мыз, кел-ме-й-міз
Сіз бар-ма-й-сыз, кел-ме-й-сіз	Сіздер бар-ма-й-сыңдар, кел-ме-й-сіңдер
ІІІ Ол бар- ма-й-ды, кел-ме-й-ді	ІІІ Олар бар-а-ды, кел-е-ді

-йдауысты дыбыстан кейін;

І Мен оқ-ма-й-мын, сөйле-ме-й-мін	І Біз оқ-ма-й-мыз, сөйле-ме-й-міз
ІІ Сен оқ-ма-й-сың, сөйле-ме-й-сің	ІІ Сендер оқ-ма-й-сындар, сөйле-ме-й-сіңдер
Сіз оқ-ма-й-сыэ, сөйле-ме-й-сіз	Сіздер оқ-ма-й-сыздар, сөйле-ме-й-сіздер
ІІІ Ол оқ-и-ды, сөйле-й-ді	ІІІ Олар оқ-ма-й-ды, сөйле-ме-й-ді

Қазақстандағы некеге тұру жүйесіндегі

ұлттық салт-дәстүрлер

Грамматикалық минимум

Запомните порядок сочетания окончаний
І Менің аға+м+ның бала+сы	Сын моего брата
ІІСенің қарындас+ың+ның бала+сы	Сын твоей сестры
Сіздің әке+ңіз+дің көліг+і	Машина вашего отца
ІІІ Оның бала+сы+ның жұмыс+ы	Работа его сына

Егер сөз «п», «қ», «к» дыбыстарына аяқталса, оларға тәуелдік жалғау жалғанғанда, п-б-ға, қ-ғ-ға, к-г-ге айналады.
Менің	Сенің	Сіздің	Оның	Біздің
мектебім	мектебің	мектебіңіз	мектебі	мектебіміз
кітабым	кітабың	кітабыңыз	кітабы	кітабымыз
жүрегім	жүрегің	жүрегіңіз	жүрегі	жүрегіміз
тарағым	тарағың	тарағыңыз	тарағы	тарағымыз

Барыс септік

Барыс септік істің, қимылдың мақсатын және бағытын білдіреді. Барыс септік кімге?, неге?, қайда? Деген сұрақтарға жауап береді. Барыс септіктің жалғаулары –

ға, -ге,- дауысты, үнді, ұяң -з;

қа,-ке, қатаң, в,г;

-а,-е І,ІІ жақ тәуелдік жалғау (балама, әкеме, балаңа, әкеңе)

-на, -не ІІІ жақ тәуелдік жалғау (баласына, әкесіне, үйіне, досын

Көптік жалғау

дауысты дыбыстан кейін; үнді дауыссыз дыбыстардан кейін: р , й, у;	Бала+лар, әке+лер, дәптер+ лер, үй+лер, тау+лар
үнді дауыссыз дыбыстардан кейін: л, м, н, ң ұяң дыбыстан кейін з;	Қалам+дар, сан+дар, қаз+дар, гүл+дер
қатаң дауыссыз дыбыстан кейін; ұяң дауыссыз дыбыстан кейін в, г;	Мектеп + тер, сыйлық + тар, педагог + тер, қабат+тар Құнанбаев+тар, Әуезов+тер

Ауыспалы өткен шақ

Мен баратынмын /келетінмін	Біз баратынбыз /келетінбіз
Сен баратынсың /келетінсің	Сендер баратынсыңдар / келетінсіңдер
Сіз баратынсыз /келетінсіз	Сіздер баратынсыздар / келетінсіздер
Ол баратын /келетін	Олар баратын /келетін

Ауыспалы өткен шақ (болымсыз түрі)

Мен барамайтынмын /келмейтінмін	Біз бармайтынбыз /келмейтінбіз
Сен бармайтынсың /келмейтінсің	Сендер бармайтынсыңдар / келмейтінсіңдер
Сіз бармайтынсыз /келмейтінсіз	Сіздер бармайтынсыздар / келмейтінсіздер
Ол бармайтын /келмейтін	Олар бармайтын /келмейтін

Отбасы бюджеті

Грамматикалық минимум

НОШ

(нақ осы шақ)

дара күрделі

^ ^

отыр ып (іп)

жатыр + жіктік жалғау Етістік + + жіктік жалғау

^

жүр п

тұр

♦ Нақ осы шақтың (күрделі түрі) жіктелуі

Мен кітаптарды апар+а жатыр+мын. Біз апар+а жатыр+мыз

Сен кітаптарды апар+а жатыр+сың Сендер апар+а жатыр+сың+дар

Сіз кітаптарды апар+а жатыр+сыз Сіздер апар+а жатыр+сыз+дар

Ол кітаптарды апар+ а жатыр Олар апар+а жатыр.

Мен үйден кел + е жатыр + мын Біз үйден кел + е жатыр + мыз

Сен үйден кел + е жатыр + сың Сендер үйден кел + е жатыр + сың + дар

Сіз үйден кел + е жатыр + сыз Сіздер үйден кел + е жатыр + сыз + дар

Ол үйден кел + е жатыр Олар үйден кел + е жатыр.

Мен бар + а жатыр + мын Біз бар + а жатыр + мыз

Сен бар + а жатыр + сың Сендер бар + а жатыр + сың + дар

Сіз бар + а жатыр + сыз Сіздер бар + а жатыр + сыз + дар

Ол бар + а жатыр Олар бар + а жатыр

Үстеу

Іс-әрекет, қимылдың түрлі сындық, бейнелік , мекендік, мезгілдік, шарттық, мөлшерлік күй-жайларын және сынның белгісін білдіретін лексика –грамматикалық топ үстеу деп аталады.

Түрлері	Үстеу	Мысалдар
І.Мағынасына қарай	Сын - бейне үстеу Қалай?Қалайша?Қайтіп?	әрең,әзер,дереу,жедел, шапшаң,тез, жылдам,кенет,құр,түгел, ауызша,өзгеше, осылай, көйлекшең,тікелей,бірге, зорға, аздап

Запомните порядок сочетания окончаний
І Менің аға+м+ның бала+сы	Сын моего брата
ІІСенің қарындас+ың+ның бала+сы	Сын твоей сестры
Сіздің әке+ңіз+дің көліг+і	Машина вашего отца
ІІІ Оның бала+сы+ның жұмыс+ы	Работа его сына

Тұрғын үй – ел үміті

Грамматикалық минимум

Қазақ тілінде зат есіммен бірге тұйық етістік те

тәуелденеді.

Жекеше түрі	Көпше түрі
І. Менің айту-ым керек Мне нужно сказать ІІ. Сенің айту-ың керек Тебе нужно сказать Сіздің айту-ыңыз керек Вам нужно сказать ІІІ. Оның айту-ы керек Ему (ей) нужно сказать	І. Біздің айту-ымыз керек Нам нужно сказать ІІ. Сендердің айту-ың керек Вам нужно сказать Сіздердің айту-ыңыз керек Вам нужно сказать ІІІ. Олардың айту-ы керек Им нужно сказать

Табыс септік(тәуелді септеу)

кого? что?- кімді? нені? (-ны /-ні, -ды -/ді, -ты /- ті)
Менің әке+м+ді сенің әке+ң+ді сіздің әке+ңіз+ді оның әке+сі+н мектеп+ті бітірдім сабақ+ты тындадым шай+ды іштім үй+ді көрдім	Мего отца твоего отца вашего отца его(ее) отца закончил школу я слушал урок я пил чай я увидел дом
Мен – мен+і (меня) Сен – сен+і (тебя) Сіз – сіз+ді (вас) Ол –о+ны (его,ее)

Мақсатты келер шақ

Мен сатып алмақпын	Біз сатып алмақпыз
Сен сатып алмақсың	Сендер сатып алмақсыңдар
Сіз сатып алмақсыз	Сіздерсатп алмақсыздар
Ол сатып алмақ	Олар сатып слмақ

Қалау рай

Қалау рай сөйлеушінің қимыл , іс –әрекетті орындауға не орындамауға қалау , тілек , ниет, ықыласын білдіреді. Қалау рай жұрнақтары :- ғы , гі, -қы, -кі.

Соңғы дыбыс Жақ	Дауысты, үнді, ұяң		Қатаң		Жіктік жалғау		Буын		Көмекші етістік
І.Менің ІІ.Сенің ІІ.Сіздің ІІІ.Оның	-ғы -гі -ғы -гі -ғы -гі -ғы -гі		-қы -кі -қы -кі -қы -кі -қы -кі		+м +м +ң +ң +ңыз +ңіз +сы +сі		жуан жіңішке - - - - - -		еді ді ген кел - ер етін іпті
Соңғы дыбыс Жақ		Дауысты , үнді, ұяң		Қатаң		Буын		Көмекші етістік
І.Менің ІІ. Сенің ІІ.Сіздің ІІІ. Оның		бар+ғы+м кел+гі+м бар+ғы+ң кел+гі+ң бар+ғы+ңыз кел+гі+ңіз бар+ғы+сы кел+гі+сі		айт+қы+м кет+кі+м айт+қы+ң кет+кі+ң айт+қы+ңыз кет+кі+ңіз айт+қы+сі кет+кі+сі		жуан жіңішке - - - - - -		еді ді ген кел - ер етін іпті

Тұрғын үй дизайны

Грамматикалық минимум

Сын есімнің шырайлары

Салыстырмалы шырай

1) - рақ / - рек ( дауысты дыбыстан кейін ) или – ырақ /- ірек (дауыссыз дыбыстан кейін ) Мысалы: аласа – аласа – рақ « ниже »

үлкен – үлкен – ірек «больше »;

2) -лау / -леу, -дау /- деу, -тау / - теу Мысалы:

қысқа « короткий » қысқалау « короче »

семіз « жирный » семіздеу « жирнее »

жұмсақ « мягкий » жұмсақтау « мягче »

күшейтпелі шырай

1) өте «очень», аса «наиболее», тым «слишком», ең «самый» күшейткіш үстеулер арқылы жасалады. Мысалы:

жақсы «хорошо» - өте жақсы «очень хорошо»

биік «высокий» - тым биік «слишком высокий»

2) сын есім сөзінің бірінші буынына – п дыбысы қосылып, қосарлануы арқылы жасалады. Мысалы:

қара «черный» - қап – қара «черный - пречерный»

сары «желтый» - сап – сары «желтый – прежелтый»

Қазақ тілінде Жатыс септігі қолданылады:

-Адамның және заттың қайда тұрғанын; Мысалы, - Айман қайда? –Айман университетте. –Кітап қайда? –кітап үстелдің үстінде.

-Адамның жас мөлшері; Мысалы, -Сіздің жасыңыз нешеде?

- Менің жасым отызда.

-Мен отыз жастамын.

- Мен отыздамын.

-Мезгіл. Мерзім. Уақыт; Мысалы, -Сіздің еңбек демалысыңыз қашан?

-Менің еңбек демалысым жазда.

-Ол қай кезде келеді?

-Ол түсте келеді.

-Сіздің сабағыңыз сағат нешеде?

-Менің сабағым таңертең сағат сегіз

жарымда.

-да/-де	Дауысты, үнді, ұяң-з
-та/-те	Қатаң, в,г;
-нда/-нде	ІІІ тәуелдік жалғау (баласында)

Адамның жан дүниесі және сыртқы келбеті

Грамматикалық минимум

Бұрынғы өткен шақ

^ ^ ^ ^

Етістік + ған (ген) + ж.ж. Етістік + ып (-іп) + ж.ж.

қан (кен) - п

......................................... ..........................................

Б Ұ Р Ы Н Ғ Ы өткен шақ ( давнопрошедшее время ).

( бірінші түрі )

^ ^

Етістіктің түбірі + ған (- ген ) + жалғау

қан ( -кен)

........................................................................

Мен кел+ген+мін, айт+кан+мын

Сен кел+ген+сің, айт+қан+сың

Сіз кел+ген+сіз, айт+қан+сыз

Ол кел+ген , айт+қан

Біз кел + ген + біз, айт + қан + быз

Сендер кел + ген + сің + дер, айт + қан + сың + дар

Сіздер кел + ген + сіз + дер, айт + қан + сыз + дар

Олар кел+ген, айт + қан

Бұрынғы өткен шақтың болымсыз түрі

^ ^

Етістіктің түбірі + ма (ме) ^ ^

ба (бе) + ған (- ген ) + жалғау

па (пе) қан ( -кен)

.......................................................................................

Мен бар + ма + ған + мын Біз бар +ма +ған +быз

Сен бар + ма + ған + сың Сендер бар + ма + ған + сың + дар

Сіз бар + ма + ған + сыз Сіздер бар + ма + ған + сыз + дар

Ол бар + ма + ған Олар бар + ма + ған

– нікі /-дікі /-тікі

Вказахском языке существует притяжательная форма с суффиксами – нікі /-дікі /-тікі, которая не имеет аналогов в русском языке. Например: Мынау үй – біздікі – Этот дом – наш.

Как видно из примероа, данные суффиксы присоединяются к основе, независимо от твердости – мягкости слога. Варьирование суффиксов зависит только от конечного звука основы. Обладатель предмета при этом следует за предметом обладания.

После глухих согласных	- тікі	Қайрат-тікі, Меруерт-тікі
После гласных	-нікі	Жанна-нікі, Әмина-нікі
Во всех остальных случаях	-дікі	Әйгерім-дікі, Назым -дікі

Заманауи киім үлгілері

Грамматикалық минимум

Шығыс септік

Кімнен?,Қайдан?Неден?

-дан -ден	Дауысты, ұяң-з; үнді-р,л,й,у
-нан -нен	Үнді м, н,ң ІІІ жақ тәуелдік жалғауы
-тан -тен	Қатаң және ұяң б,в, г,д

Қатыстық сын есім

-лы/-лі, -ды/-ді, -ты/-ті указывает на отношение одного предмета к другому

тау (гора) күш (сила) ен (ширина)

тау-лы (горный) күш-ті (сильный) ен-ді (широкий)

-дай/дей, -тай/-тей	бала «ребенок»	бала-дай	«как ребенок»
указывает на качество	сүт «молоко»	сүт- тей	«как молоко»
предмета относительно	қыз «девушка»	қыз-дай	«как девушка»
другого предмета.

-лық/-лік, -дық/-дік, -тык/-тік образует прилагательные от слов, заимствованных из русского языка.

инженер компьютер математика

инженер-лік (инженерный) компьтер-лік (компьютерный) математика-лық (математический)

-сыз/-сіз Образует отрицательные прилагельные

бұлт (облако) су (вода) тіс (зуб)

бұлт-сыз (безоблачный) су-сыз (безводный) тіс-сіз (безводный)

-қы/-кі, -ғы/-гі указывает на отношение во времени

күз «осень» жаз «лето» қыс «зима» көктем «весна»

күз- гі«осенний» жаз- ғы «летний» қыс- қы «зимний» көктем-гі «весенний»

Уақыт – алтыннан да қымбат

Грамматикалық минимум

Жатыс септік

Қайда? Қашан? Кімде? Неде?

-да -де	Дауысты, үнді , ұяң з, ж
-та -те	Қатаң, ұяң б, в, г, д
-нда -нде	Тәуелдік жалғауының ІІІ жағы

Күрделі сан есімдер

Заттың санын, ретін, мөлшерін білдіретін сөз табын сан есім деп атайды. Сан есімдер қанша ? неше? Нешінші? деген сұрақтарға жауап береді. Күрделі сан есімдер кемінде екі сөзден тұрады.Олар дара сан есімдердің тіркесе қолданылуы мен қосарлана айтылуы арқылы жасалады.

Құрамына қарай	Сұрақтары		Мысалдар
	1.Дара 2.Күрделі	қанша? неше? нешінші?	бір, он, жүз, мың он бес, бес жүз, елу мың, алпыс-жетпіс, бес-алты

Студенттің бос уақыты

Грамматикалық минимум

Көмектес септік

Кіммен? Немен? Қалай?

Көмектес септік	Сұрақтары		Жалғаулары -мен, -бен, -пен
	Кіммен? Немен? Қалай?
Соңғы дыбыс Буын	Дауысты , үнді	Ұяң з, ж	Қатаң , ұяң б, в , г, д
Жуан Жіңішке	-мен Тіл үйретуші –мен	-бен Қағаз-бен	-пен жұмыс – пен

Көсемше

Қимыл , іс-әрекеттің әртүрлі сипатын, амал-сынын , себеп-мақсатын, мезгілін білдіріп, екі түрлі мәнде (бірі етістік мәнінде , екіншісі үстеу мәнінде) қолданылып ,екі түрлі қызмет атқаратын етістіктің ерекше түрін көсемше дейміз.

Түрлері	Жұрнақтары	Мысалдар
1.Өткен шақ 2.Ауыспалы шақ 3.Мақсат 4.Мезгіл 5.Шарт	-ып , -іп,-п -а,-е, -й -ғалы,-гелі, -қалы,-келі -ғанша, -генше, -қанша,-кенше -майынша, -мейінше	барып, келіп,оқып бара, келе, ойнай барғалы, күткелі, кеткелі, айтқалы үнемдегенше, келгенше,барғанша Бармайынша, келмейінше,бермейінше

Денсаулық – баға жетпес байлық

Грамматикалық минимум

Септеулік шылаулар

Атауыш сөздер арасындағы мезгілдік, мекендік, мақсаттық, септік қатынастарды білдіріп, байланыстырушылық қызметте жұмсалатын көмекші сөздер септеулік шылаулар деп аталады.

Септеуліктер белгілі бір септік жалғаудағы сөзбен тіркесіп, оның грамматикалық мағынасын нақтылап, толықтыра түседі.

Меңгерілетін септіктер	Септеуліктер
1.Атау	арқылы, туралы, жайында, жайлы, жөнінде, сияқты, секілді, бойы, бойда, бойынша, үшін, бойымен, сайын, ғұрлы, шамалы, шақты, қаралы
2.Барыс	дейін, шейін, төмен, қарай,қарап,қарсы,салым,тарта,жуық,таяу
3.Шығыс	бері , кейін, соң, бұрын, бетер, гөрі, әрі,бөлек,өзге
4.Көмектес	қатар, бірге, қабат, қоса

Шартты рай

Егер мен барсам	Егер біз барсақ
Егер сен барсаң	Егер сендер барсаңдар
Егер сіз барсаңыз	Егер сіздер барсаңыздар
Егер ол барса	Егер олар барса

Қазақтың ұлттық дастарқаны

Грамматикалық минимум

Сын есім

Заттың түрін , түсін, сынын , сипатын білдіретін сөз табын сын есім деп атайды. Сұрақтары : қандай? қай?

І.Мағынасына қарай	Түрлері	Мысалдар
	1.Сапалық 2.Қатыстық	ақ,қара,жеңіл, үлкен,таулы,қарлы
ІІ. Тұлғасына қарай	1.Негізгі 2.Туынды	жақсы,әдемі,кең,суық,қысқы,ақылды, сынық
ІІІ. Құрамына қарай	1.Дара 2.Күрделі	кіші,тар,нәзік,мол,ойлы-қырлы, қызыл ала,ұзын бойлы,жақсы-жаман

2-Қосымша

Тақырып: Сәлем – сөз басы

ТАҚЫРЫПТЫҚ ОҚУ СӨЗДІГІ

Тақырыпқа қатысты сөздік қор

С Ә Л Е М Д Е С У

1. Қайырлы күн! (...күн, ...кеш, ... таң)- Добрый день!(...)

2. Халіңіз қалай ? – как дела?

3. Денсаулығыңыз жақсы ма? – Как Ваше здоровье?

4. Үй-іші тегіс аман ба ?- Все ли дома живы-здоровы?

5. Бала-шаға аман ба ?- Здоровы ли дети ?

6. Рақмет! Жақсы! – Спасибо! Хорошо!

7. Құдайға шүкір! – Слава богу!

8. Жаман емес – неплохо.

9. Ақырындап (ептеп-септеп)- потихоньку.

10. Көңіл-күйіңіз қалай ? – Как ваше настроение ?

11. Не (қандай) жаңалықтар бар ?- Какие новости есть?

12. Бәрі бұрынғыша – все по-прежнему.

13. Не үшін ? – За что? (для чего).

14. Ренжімеңіз! (Ашуланбаңыз)- Не обижайтесь!

15. Оқасы жоқ! – Ничего страшного!

16. Бәрі дұрыс – все правильно.

17. Түкке тұрмайды ! – Это ничего не стоит.

18. Менің сізге өтінішім бар – у меня к Вам просьба.

19. Тыңдап тұрмын – слушаю .

20. Қайталаңызшы – повторите.

21. Көрсетіңізші – покажите.

22. Қалауыңыз білсін – будь по- Вашему.

23. Алғыс айтамын- выражаю благодарность.

24. Алғыс айтқым келеді – хочу выразить благодарность.

25. Міндетті түрде ! – Обязательно!

Т А Н Ы С У

1. Танысайық ! (Таныс болайық)- Давайте познокомимся!

2. Танысқаныма өте қуаныштымын! – Я рад(-а) знакомству!

3. Мен де танысқаныма қуаныштымын!- Я тоже рад(-а) знакомству!

2. Кешіріңіз! – Извините!

3. Өтінемін – прошу

4. Ренжімесеңіз! – Если не обидетесь!

5. Бір минут уақытыңызды бөліңізші !- уделите немного времени.

6. Өте ризамын! – Очень благодарна!

7. Мың да бір рахмет! – Тысяча раз спасибо!

8. Телефон нөмірін бермейсіз бе ?- не дадите свой номер телефона?

9. Келістік ! –Договорились!

10. Мен сізді асыға күтемін! – Я буду ждать Вас с нетерпеньем!

11. Мынау менің визит карточкам- это моя визитная карточка.

12. Бұл не дегеніңіз ? – Что это значит ?

13. Ал сонда не болады ?- Ну а теперь что будет? (Тогда что будет?)

14. Шынымен бе ? – Неужели?

15. Мүмкін емес – не может быть.

16. Бұл қызық екен! – Это так странно! (смешно).

17. Танысқым келмейді – не хочу знакомиться.

18. Таныссақ - танысайық – если хотите познакомиться, давайте познакомимся.

19. Өкінішке орай (қарай) – к сожалению.

20. Сіздікі дұрыс, танысайық! – вы правы, давайте познакомимся!

21. Болмайды – нельзя.

22. Кешіріңіз, менің қолым бос емес- извините, мне некогда ( нет времени).

23. Келесіде қашан кездесеміз? – Когда встретимся в следующий раз ?

24. Танысып қойыңыз, бұл менің...- Познакомьтесь, это ..

25. Қарсы емессіз бе ?- Вы не против?

Сөздік қорды толықтырушы лексика

1. Сәттілік тілеймін! – желаю удачи!

2. Көмегіңіз үшін рахмет! – спасибо за помощь!

3. Бәріміздің атымыздан рахмет! – спасибо от имени всех!

4. Келесі кездескенше сау болыңыз! – До свидания! До следующей встречи!

5. Тағы кездесерміз ( кездесеміз) – еще встретимся.

6. Сапарыңыз сәтті болсын!- (Жолыңыз болсын!)- Счастливого пути!

7. Көріскенше күн жақсы болсын! – До скорой встречи!

8. Сәлем айтыңыз!-передавайте привет!

9. Шын жүректен ризамын! – Доволен (довольна) от всего

Кешір (іңіз) - Прости (те).

Ғафу ет (іңіз) - Извини (те).

Кешірегөр - Прости, пожалуйста.

Өтінемін - Прошу.

Өтініп сұраймын - Очень прошу.

Кінәлімін - Я виноват.

Кінә менен - Я виноват.

Бұл-менің кінәм - Это моя вина.

Ренжіме - Не обижайся.

Ашуланбаңыз (Қапа болмаңыз) - Не сердитесь (непереживайте).

Айыпқа бұйырмаңыз (Айып етпеңіз) - Не обессудьте.

Ренжи көрмеңіз - Пожалуйста, не обижайтесь.

Сізге бөгет жасағаныма өкінемін -Очень жалею, что я вам помешал

	Кешірім сөздері	Слова прощения (извиннения)
1.	Кешір (іңіз)	Прости (те)
2.	Кешірім өтінемін Кешірім сұраймын	Прошу прощения Прошу извинения
3.	Ғафу ет (іңіз)	Извини (те)
4.	Кешірегөр	Прости, пожалуйста
5.	Ренжімеңіз	Не огорчайтесь
6.	Өкпелемеңіз	Не обижайтесь
7.	Айып етпеңіз	Не обессудьте
8.	Айыпқа бұйырмаңыз	Не обессудьте
9.	Ашуланбаңыз, оқасы жоқ	Ничего, не сердитесь
10.	Құдай үшін, ренжи көрмеңіз	Ради бога, не обиижайтесь
11.	Ренжи көрмеңіз	Пожалуйста, не обижайтесь
12.	Ренжіме	Не обижайся
13.	Мен кінәлімін	Я виноват(-а)
14.	Кінә менен	Это по моей вине (Виноват(-а)
15.	Сізге бөгет жасағаныма өкінемін	Очень жалею, что я вам помешал
16.	Күттіріп қойғаныма ғафу етіңіз	Извините, что я заставил вас ждать
17.	Сөзіңізді бөлгеніме ғафу етіңіз	Извините, что я вас перебил.
18.	Сізді мазалағаныма кешірім өтінемін /сұраймын/	Прошу извинить за то, что беспокою Вас (Извините за беспокойство)
19.	Сіздің өтінішіңізді орындай алмағаныма кешірім өтінемін /сұраймын/	Прошу извинения за то, что не смог выполнить Вашу просьбу
20.	Кешіккеніме кешірім өтінемін /сұраймын/	Прошу извинить за опоздание

Күттіріп қойғаныма ғафу етіңіз -Извините, что я заставил вас ждать

Сөзіңізді бөлгеніме ғафу етіңіз - Извините, что я вас перебил

Өтініш сөздері	Слова просьба
Өтінемін	Прошу! / Умоляю/
Рұқсат па?	Разрешите? /Можно?/
Рұқсат етіңізші!	Разрешите, пожалуйста!
Кіруге рұқсат па? Кіруге бола ма? Кіруге рұқсат етіңіз!	Можно войти? Можно войти? Разрешите войти!
Айтуға рұқсат па? Айтуға бола ма? Айтуға рұқсат етсеңіз!	Разрешите сказать! Можно сказать? Позвольте сказать!
Өтуге рұқсат па? Өтуге бола ма? Өтуге рұқсат етіңіз!	Разрешите пройти? Можно пройти? Позвольте пройти!
Кетуге рұқсат па? Кетуге бола ма? Кетуге рұқсат етіңіз!	Разрешите уйти/уехать Можно уйти/уехать Позвольте уйти/уехать!
Сізден сұрауға бола ма?	Можно ли у вас спросить?
Шығуға бола ма?	Можно выйти?
Келуге бола ма?	Можно прийти /приехать?
Менің өтінішім бар еді.	У меня есть просьба.
Өтінемін, уақыт бөліңізші! Уақыт бөлуіңізді сұраймын!	Прошу, выделите, пожалуйста, время! Прошу Вас выделить мне время!
Өтінемін, сөзімді бөлмеңізші! Сөзімді бөлмеуіңізді сұраймын!	Прошу, не перебивайте меня!
Өтінемін, жолымнан қалдырмаңыз! Жолымнан қалдырмауыңызды сұраймын!	Прошу, не задерживайте меня!

Тақырып: Отбасы– шағын мемлекет

ТАҚЫРЫПТЫҚ ОҚУ СӨЗДІГІ

Тақырыпқа қатысты сөздік қор

Әке - шеше, ата - ана родители

ата дедушка

әже бабушка

күйеу, жұбай, жолдас, отағасы муж, супруг

әйел, жұбай, зайып жена, супруга

жұбайлар, ерлі - зайыптылар супруги

аға старший брат

іні младший брат

әпке, апа старшая сестра

сіңлі младшая сестра (по отношению к сестре)

қарындас младшая сестра (по отношению к брату)

ұл сын, мальчик

қыз дочь, девочка

бала, сәби ребенок

немере внук

шөбере правнук

келін сноха

күйеу бала зять

құда сват

қайын ата тесть, свекор

қайын ене еща, свекровь

күйеу жігіт жених

қалыңдық невеста

құрдас равесник

құрбы подруга, равесница

бойдақ холостой

үйленген женатый

үйленбеген неженатый

тұрмыста (емес) (не) замужняя

ажырасқан разведенный

нағашы родственники по линии матери

егіздер близнецы

жас молодой

кәрі старый

егде пожилой

Ағайын арасының берекесі – благо среди родственников

Сый – құрметке бөлену – достигать уважения

Үлгілі ұрпақ – образцовое поколение

Мұрагер қалдыру – оставить наследника

Әке – әулет басшысы, отбасы мүшелерінің тірегі – отец – глава и опора семьи

Ұл бала - өмірдің жалғасы – мальчик – продолжение рода

Қыз бала – қонақ – девочка – гостья

Кішіпейіл болу – быть обходительным и вежливым

Үлкеннің алдын кеспеу – не стоять поперек дороги у дороги

Үлкеннің сөзін бөлмеу – не перебивать речь взрослых

Кең иық – широкое плечо

Дөңгелек жүзді – круглолицый

Қой көзді – кареглазый

Сөздік қорды толықтырушы лексика

Өте тату – очень дружная.

Әкемнің жасы .... ( анамның жасы ... )

Отбасымыздың ең үлкені – самый старший в нашей семье

Жанұямыздың отағасы ( иесі) – глава семьи

Отбасымыз қонақжай – семья наша гостепреимная

Ата –анамыз бізге жақсы тәрбие берген – родители дали нам хорошее

воспитание

«Тәртіпті болыңдар»,- дейді – говорят будьте воспитанными.

Қонақтарды қарсы алуды жақсы көреміз – любим встречать гостей

Ата – анамызды тыңдауды міндеттіміз – обязаны слушаться родителей

Сыйлы кісілер (адамдар ) – уважаемые люди

Өмірдің қиындығына төзу – терпеть трудностям в жизни

Бізді үйретеді – учат нас чему –либо

Тәртіпті болуға үйретеді – учат нас быть воспитанными

Отбасымыздың дәстүрлері – традиции нашей семьи

Дәстүрлі мерекелеріміз – наши традиционные праздники

Отбасылық дәстүрлері – семейные традиции

Кейбір кезде, (анда –санда) – иногда

Бос уақытта – в свободное время

Демалыс күндері – по выходным

Қонаққа баруды ( қонақты қарсы алуды) жақсы көру – любить ходить в гости (встречать гостей)

Лауазым (-ы) – его должность

Тақырып: Қазақстандағы некеге тұру жүйесіндегі

ұлттық салт-дәстүрлер

ТАҚЫРЫПТЫҚ ОҚУ СӨЗДІГІ

Тақырыпқа қатысты сөздік қор

Отау көтеру – жениться

Әрқашан ойластырып жүрген – всегда думать намереваться

Атастыру рәсімі – церемония помолвки

Неке қиюға қатаң тиым салынады – строго запрещается совершению обряда бракосочетания

Құда түсу – свататься

Келін түсіру – женить сына

Қыз ұзату – выдать дочь замуж

Беташар – беташар, песня сопровождающая обряд невесты

Төсек – орын әкелу –приданное (приносить постельные принадлежности)

Неке қию рәсімі – церемония бракосочетания

Құйрық – бауыр – куйрык – бауыр – обрядовая еда, приготовляемая из курдюка и печени, которую едят сваты в знак состоявшегося сватовства

Қоржын алмасу – обменяться коржыном

Бағалы киімдер – ценные вещи

Асыл тастар – драгоценности

Зергерлік бұйымдар – ювелирные изделия

Мал басы – поголовье скота

Жасау – приданое

Әр түліктен тұратын – из всех видов скота

Ұласу – продолжаться

Мешітке бару – идти в мечеть

Неке суы – вода, которое после бракосочетания должны отпить молодожены и все свидетели

Некелерін қидыру - обручение

Неке сақинасы – обручальное кольцо

Мәңгілік жұптар – вечные пары

Шексіз бақыт – безграничное счастье

Сөздік қорды толықтырушы лексика

1.Қазақ халқында – у казахского народа.

2. Некегеқатысты- согласно браку.

3.Ежелден келе жатқан – с давних времен.

4. Әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері– обычаи и традиции.

5. Мемлекеттің іргетасы- основа государства.

6. Өз ұлын үйлендіруді- чтобы женить своего сына.

7. Әрқашан ойластырып жүреді – постоянно думают об этом.

8. Болашақкелінді- будущую сноху.

9. Бала кезінен іздестіре бастайды- начинают искать еще с детства.

10. Тіпті- даже.

11. Дүниегекелмей жатып- не родившийся (ребенок).

12. Атастыру рәсімі болады – проводится обряд помолвки.

13. Құда түсу – сватовство.

14. Атақты жерден іздестірген- искали из известных мест.

15. Құдатүсу дәстүрі – традиция сватовства.

16. Арнайы рәсім – специальный обычай .

17. Іс-шаралар өткізіледі- проводятся мероприятия.

18. Қыз ұзату- проводы девушки замуж.

18. Келін түсіру- женитьба сына .

19. Беташар – открывание лица невесты.

20. Төсек-орын әкелу (қызыдың жасауын беру) - привезти приданное невесты .

21. Неке қию рәсімі- традиция бракосочетания.

22. Кит кигізіп, сыйлықтар жасайтын – делали друг-другу подарки.

23. Мал басынан тұратын – состояли из скота.

24. Зор маңызы бар – имело важное значение.

25. Жас кезінен әзірлене бастайды- начинают готовиться с детства.

26. Қазіргі кезде- в настоящее время.

27. Үйлену ниеттерін айтады – оповещают о намерении жениться.

28. Ата-аналары рұқсат етсе- если родители дадут разрешение.

29. Қыздың үйіне барып (барады) – едут в дом невесты.

30. Яғни – то есть.

31. Шешім жастардан шығады – решение принимают молодые.

32. Көп уақыт бір-бірін жақсы біледі – хорошо узнают друг-друга.

Тақырып. Отбасы бюджеті

ТАҚЫРЫПТЫҚ ОҚУ СӨЗДІГІ

Тақырыпқа қатысты сөздік қор

Кіріс және шығыс - доход и расход уақытша сипаттағы шығындар - временная потеря еңбекақы – зарплата ақшалай қаражат - денежные средства бірлескен – совместная бірлескен-жеке - совместное и индивидуальное жеке бюджет – частный бюджет ерлі-зайыптылар - муж и жена дәулетті отбасы - состоятельная семья орташа отбасы - средняя семья қарапайым отбасы – обычная семья бюджетті жоспарлау - бюджетное планирование үлгі тұту - быть примером баға жетпес – бесценный үлкен құндылық – очень ценное береке – процветание тірек – опора

Тақырып. Тұрғын үй – ел үміті

ТАҚЫРЫПТЫҚ ОҚУ СӨЗДІГІ

Тақырыпқа қатысты сөздік қор

Қазіргі таңда (қазіргі заманда, осы уақытта, қазір) – сегодня.

Тұрғын үй, (баспана, шаңырақ үй) мәселесі- проблема жилья.

Ең бір өзекті ( маңызды) мәселенің бірі- одна из самых важных проблем.

Экономикамыздың дамуына байланысты- связано с развитием экономики.

Тұрғын үйге сұранысы – спрос на жилье.

Жылдан-жылға өсуде - растет из года в год.

Әр отбасы үшін – для каждой семьи.

Тұрғылықты жер – постоянное место.

Өз баспанасының болғанын қалайды – хотят, чтобы было свое жилье.

Үкіметтен жер алады (алып) – у государства берут землю.

Үйді өзі салады – сами строют дом.

Кейбір отбасы – некоторые семьи.

Басқалары – другие.

Несиеге пәтер сатып алады- покупают в кредит квартиру.

Тұрғын үй құрылысы- строительство жилья.

Даму стратегиясы- стратегия развития.

Ең негізгі бағыты- самое важное направление.

Міндеттерінің бірі болып табылады – является одной из обязанностей.

Бағдарламасы – программа.

Құнын арзандату – снизить стоимость.

Қол жетімді тұрғын үй- доступное жилье.

Үй құрылысын қамтамасыз ету – обеспечить строительство.

Несиелендіру- кредитовать.

Несиелендіру мерзімін ұзарту- продлить срок кредитования.

Сыртқы және ішкі келбеті- внешняя и внутренняя внешность.

Жаңа жобамен салынып жатыр – строится по новому проекту.

Негізінен көп қабатты – в основном многоэтажные.

Бөлмелері оңаша – комнаты изолированы.

Өте қолайлы (ыңғайлы , жайлы) – очень удобные.

Тұрғын үйлер қатары өсіп келеді – растут ряды новостроек.

Көркеюіне үлкен әсерін тигізеді- оказывает большое влияние для процветания.

Тақырып. Тұрғын үй дизайны

ТАҚЫРЫПТЫҚ ОҚУ СӨЗДІГІ

Тақырыпқа қатысты сөздік қор

Баспана - жилье

Мөлтекаудан (ықшамаудан, шағынаудан ) – микрорайон

Қаланың орталығында (шетінде) – в центре города ( на краю).

Даңғыл – проспект

Абай даңғылының оң жағында – на правой стороне проспекта Абая

Әл – Фараби даңғылының сол жағында – на левой стороне проспекта Абая

Теміржол бекетінің (вокзалының ) жанында( маңайында, қасында) – возле ж.д. вокзала

Автобекетінің артында, (алдында, қарама-қарсында )– за автовокзалом (перед, напротив)

Жеке меншік үй – частный дом

Үйіміз жекешелендірілген – дом приватизированный

Шағын үй – небольшой дом

Көпқабатты үй – многоэтажный дом

Жер үй – дом на земле

Екі қабатты жер үй – 2-х этажный коттедж

Ауласы кең үй – дом с большим двором

Балалар алаңы – детская площадка

Мекен –жайым – мой адрес

Тұратын жерім – место проживания

Ыңғайлы ( ыңғайсыз) – удобное (неудобное)

Шамалы қолайлы (қолайсыз) – немного удобное (неудобное)

Тар ( тарлау ) – тесный (тесноват)

Көрікті әдемі үй – видный красивый дом

Кірпішті( панельды, ағаш ) үй- кирпичный (панельный, деревянный ) дом

Үйдің іші кең, жарық және таза – в доме просторно, светло и чисто

Алыстан қарағанда – посмотрев издалека

Мұнда да , біздікі сияқты – здесь, как и у нас

Моншасы бар үй – дом с баней

Қазіргі заманға сай салынған үй – по- современному построенный дом

Дөңгелек баспалдағы бар үй - дом с винтовой лестницей

Терезелері оңтүстікке (солтүстікке) шығады – окна выходят направо (налево)

Қабырғалары тұсқағазды (боялған, ақталған ) – стены в обоях (окрашены,побеляны)

Бұрышта , ортада, шетінде – в углу, по середине, на краю

Тоңазытқыш орналасқан – расположен холодильник

Жұмсақ жиһаз – мягкая мебель

Қабырға жиһазы – « стенка»

Киім шкафы – шкаф для одежды

Кіре берісте – при входе

Үлкен дәліз – большая прихожая

Кереует – кровать

Суреттер ілінген – повешаны картины

Гүлдер орналасқан – расположены цветы

Бөлменің төбесі биік ( аласа) – потолок комнаты высокий ( низкий)

Жазу үстелі – письменный стол

Төртбұрышты (шыны ) үстел – квадратный ( стеклянный) стол

Түсті (түрлі-түсті) алаша – цветная (разноцветная) дорожка

Түкті клем – ворсистый ковер

Теледидар – TV

Бөлмелер оңаша – изолированы

Қонақ бөлмесі – гостиная

Ұйықтайтын бөлме – спальня

Балалар бөлмесі – детская

Ас бөлме – кухня

Жуынатын бөлме – ванная

Әжетхана ( дәретхана) – туалет Киім ілгіш – вешалка.

Сөздік қорды толықтырушы лексика

Көркемдік үлгісі – художественного образца

Жұмыс күні – рабочий день

Теледидар – телевизор

Түс қағазы – обои

Жұмсақ жиһаз – мягкая мебель

Төсек – орын – постельные принадлежности

Түрлі аймақтарға бөліну – разделиться в разные регионы

Сабаққа – к урокам

Қоңырқай, сұр түсті – коричневого цвета

Жиһаздар – мебели

Кереуеттер – кровати

Ас үй – кухня

Жабдықтар – оборудование

Жинақы, таза, жарық – убранно, чисто, светло

Ылғалдану – сырость

Ең тиімді тәсіл – самый выгодный способ

Мұнтаздай таза – безупречно чистая

Кіреберіс – прихожая

Бөлме – комната

Айна – зеркало

Тақырып:Адамның жан дүниесі және сыртқы келбеті

ТАҚЫРЫПТЫҚ ОҚУ СӨЗДІГІ

Тақырыпқа қатысты сөздік қор

Даму сатысындағы тіршілік иесі - владелец жизни на стадии развития қоғамдық-тарихи әрекет - общественно и историческое действие әлеуметтану – социология жан дүние – душа басым түсу – быть доминирующим бетбұрыс жасау – отдать предпочтение таұлғасын қалыптастыру - формирование личности қарама-қайшылықтар – противоречия қайғы-мұң – страдания көз – адам жанының айнасы - Глаза – зеркало души сырт келбет – внешность Киіміне қарай қарсы ал, ақылына қарап шығарып сал –Встречай по одежке, проважай – по уму дөп айтылған – явно сказано ішкі құпия - внутренний секрет мінезінің жасырын тұстары - скрытые аспекты характера тұлғалық қасиеті – личный качкства кескін-келбеті – изображение жүріс-тұрыс – поведение сәлемдесу әдебі – этика приветствия ақыл-парасаты – ум отыру мәнері – этика поведения

Тақырып Заманауи киім үлгілері

ТАҚЫРЫПТЫҚ ОҚУ СӨЗДІГІ

Тақырыпқа қатысты сөздік қор

Қимыл бейнесі- образное движение Әлеуметтік құбылыс- социальное явление Жасөспірімдер киімі- подросковая одежда Ресми киім- официальная одежда Ұлттық киім- национальная одежда Іскерлі- деловой Өзгермейтін стиль- неизменяемый стиль Әйелдік қасиеттерді бейнелейтін- изображать женское достоинство Түрлі жұмысқа ыңғайлы- идобный разнобразным работам Қазіргі сәнгерлері- нынешные дизайнеры мақта киім - хлопковая одежда Жібек- шелк Барқыт- бархат Жейде- рубажка

Галстук- галстук Көйлектер- платья

Тақырып Уақыт – алтыннан да қымбат

ТАҚЫРЫПТЫҚ ОҚУ СӨЗДІГІ

Тақырыпқа қатысты сөздік қор

Кісінің кісілігі – человечность человека

Уақытты босқа өтірмеуден – не тратить время зря

Даналық – мудрость

Іскерлер әлемін басқару – возглавляющий миром деловых

Ұлы мәртебелі уақыт – золотое время

Шын мәнінде –на самом деле

Ертең туралы ертең ойлаймыз – о завтрашнем дне подумаем завтра

Дүниедегі ең жаман дерт – самый худший болезнь в мире

Еріншектікті жеңу – победить ленивость

Күннің шығуы – восход солнца

Кештің батуы – вечерный закат

Уақытты сарп етпеу – не тратить время

Үстеліңізді ыбырсытпаңыз – не захломите стол

Назарды дұрыс нәрселерге аударыңыз – обратите внимание на правильные вещи

Кедергі жасау – быть препядствие

Құқығыңыз бар – есть право

Есті кісілердің қатарында болғың келсе – если хочешь быть в числе разумного человека

Күнінде бір мәртебе – статус в день

Сөздік қорды толықтырушы лексика

Уақытты саналы сезініп, өмір сүріңіз (живите ценя время). Маңызды жүмыстар үшін уақыт табыңыз (находите время для важных дел). Еңбек ету үшін уақыт табыңыз, бұл табыс кепілі (находите время для труда – это гарант доходов). Ойлану үшін уақыт табыңыз, бұл - күш-жігер бастауы (находите время для раздумий – это предопределение силы-воли). Ойын үшін уақыт табыңыз, бұл - жастық құпиясы (находите время для развлечений – это секрет молодости). Оқу үшін уақыт табыңыз, бұл - білім негізі (находите время для учебы – это основа знаний). Достық үшін уақыт табыңыз, бұл - бақыттың шарты (находите время для дружбы – это условие счастья). Армандау үшін уақыт табыңыз, бұл - жұлдыздарға апарар жол (находите время для мечты – это дорога к звездам). Махаббат үшін уақыт табыңыз, бұл - өмірдің шынайы қуанышы (находите время для любви – это истинная радость жизни). Көңіл көтеру үшін уақыт табыңыз, бұл - жанның өуені (находите время для поднятия настроения – это мелодия души

Тақырып Студенттің бос уақыты

ТАҚЫРЫПТЫҚ ОҚУ СӨЗДІГІ

Тақырыпқа қатысты сөздік қор

Студенттің құзырына берілген уақыт – время данное студенту

оқу үрдісіне байланысты – связанное с учебным процессом

заманауи студент – современный студент

мәпелеу – ухаживать

ғылыми шығармалар – научное сочинение

әдетке айналдыру – превращать в привычку

түрлі ұйым – разные организации

белсенділік таныту – проявлять активность

тәжірибе жинақтау – накапливать опыт

мәдени ошақтар – культурные центры

маңызды шаруалар – важные дела

түнгі клуб – ночной клуб

1. Денсаулығым мен үшін өте қымбат – для меня здоровье очень важно.

2. Бос уақытымда ұйқымды қандырамын – в свободное время высыпаюсь.

3. Бос күнімді жоспарлаймын- планирую свободный день.

4. Жұмыс қабілетім бір қалыпты – стабильная работоспособность .

5. Бос уақытымды тиімді пайдалануға тырысамын – стараюсь с пользой пользоваться своим свободным временем.

6. Достарыммен хабарласып, кездесеміз – договорившись с друзьями, назначаем встречу.

7. Ата –анама көмектесуге тырысамын – стараюсь помочь родителям.

8. Отбасымызбен маңызды шаруаларды шешеміз – семьей решаем важные проблемы.

9. Қызығушылықтары болады- имеются свои интересы (увлечения).

10. Бейнелеу өнері – искусство рисовать.

Тақырып Денсаулық – баға жетпес байлық

ТАҚЫРЫПТЫҚ ОҚУ СӨЗДІГІ

Тақырыпқа қатысты сөздік қор

Баға жетпейтін- самый дорогой ең бағалы дүние- очень ценный қоғам байлығы- общественное богатство құлшына кіріседі- приступать с энтуаизмом дені саудың – жаны сау- в здаровом теле- здоровый дух қажетті дәрумендер- необходимые витамины ағзамызға зиян- вредны организму серуендеу- прогулка рұқсат етпесе- если не даст разрешение темекі таратуға болмайды- нельзя курить сигареты спиртті ішімдік- спиртные напитки бұлжытпай орындау- выполнять беспракословно дене еңбегі- физический труд шынығу- закаляться

Тақырып Қазақтың ұлттық дастарқаны

ТАҚЫРЫПТЫҚ ОҚУ СӨЗДІГІ

Тақырыпқа қатысты сөздік қор

тән – свойственный

құрметтеген – уважали

дастарқан жайып – накрывая на стол

дастарқанға қойып – ставить на стол

құрмет көрсету – оказать уважение

қонақжай – гостеприимный

қымыз – кумыс

шұбат – шубат

кұрт – курт

ірімшік – сыр, творог

қадірлі тағам – почтенное блюдо

су құйылған қазан – казан с водой

қадірлі қонақ – уважаемый гость

бас – голова

ақкөңіл – чистосердечный

ақ жол – счастливого пути

Сүрленген – копченный

казы – казы

дастарқаннан дәм тат – угощайтесь

КАЗТЕСТ жүйесі бойынша тест тапсырмалары

Тақырып. Отан – от басынан басталады