8Сынып. 2 .04.08ж

Cабақтытың тақырыбы: .Тері оның құрылысы.

Сабақтың мақсаты: 1.Оқушыларды терінің құрылысымен таныстыру.

Дамытушылық:Оқушыны өздігінен оқып, ой-өрісін тереңдетуге

баулу,ізденіске жетелеу.

Тәрбиелік: Жеке бас гегиенгасын сақтауға баулу.

Сабақтың түрі:

Сабақтың көрнекілігі: кес те,Сызба нұсқа

Сабақтың әдісі: өздігінен меңгерту.

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі.

ІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.

ІІІ. Бекіту.

ІV. Үйге тапсырма беру.

V. Үй тапсырмасын тексеру

VІ. Бағалау.

І. Амандасу. Оқушыларды түгелдеу.

ІІ.Терінің маңызы. Тері — біздің денеміздің сыртқы жабыны. Ол мықты, серпімді болады. Бұл адамның жеңіл және еркін қозғалуына мүмкіндік береді. Тері адамның ішкі мүшелерін сыртқы соққыдан қорғайды ж\е судың мөлшерін белгілі бір келемде сақтайды. Таза ж\е ауруға шалдықпаған тері организмге әр түрлі микробтардың енуіне жол бермейді.

Тері жүйке талшықтарының ұштарымен торланған. Сондықтан біз ыстықтың, суыктың әсерін, сипау жене ауру сезімдерін қабылдап, өзімізді күюден, үсуден, жарақаттанудан қорғай аламыз. Тері организмнің ысып немесе суып кетуіне және дененің қызуын сактауға кқтысады. Организмдегі зиянды заттар, мөлшерден артық түздар тері арқылы (термен) бөлініп отырады. Тері газдардың алмасуына қатысады, оттекті сіңіріп, көмірқышкыл газын бөледі. Тері — сезім мүшесі.

Терінің құрылысы.Тері үш кабаттан: сырткы, ішкі және шел қабатынан тұрады. Терінің сыртқы қабаты эпителий ұлпасынан кұралады. Үстіңгі қабат өлі клеткалардан тұрады. Олар теріні қатты бөлшектердің, газдардың, сүйықтықтардың әсерінен сақтайды. Ескірген, өлі клетка орнына жаңа клеткалар ауысып келіп отырады. Бүл жана жас клеткаларда бояғыш заттар болады. Олар терінің түсін және организмді күн сәулесінен қорғайды. Адам организміндегі бояғыш заттар күн сәулесінің әсерінен пайда болады.

. Терінің күрылысы: 1 — жанасқы денешік, 2 — жүйкенің бос ұшы, 3 — тақташалы денешік, 4 — тері түгі, 5 — терінін үстінгі қабаты, эпидермис, 6 — нағыз тері қабаты, 7 — май безі, 8 — түк ұясы, 9 — терідегі тамырлар, 10 — дәнекер ұлпасы, 11 — тер безі, 12 — шелдегі май ұлпасы

Терінің ішкі қабаты дәнекер ұлпасынан тұрады. Ол үстіңгі қабаттан әлдекайда қалыңырақ болады ж\е теріге серпімділік қасиет береді. Терінің бұл қабаты қан тамырларымен және жүйке талшықтарының таралған ұштарымен торланған. Мұнда май және тер шығаратын бездер шаштың түбінде болады.

Тер бездері тер бөледі. Денеден тер бөлінгенде — адам салқынды сезеді. Бұл денені ысьп кетуден сақтайды. Терідегі май бездері май бөледі. Тері майы шашты және терінің үстін майлайды, теріге жұмсаңтық және серпімділік қасиет береді.

Шаш жөне тырнақ -бұлар терінің мүйізделген кұрамы. Теріде шаштың түбі болады. Онын. түбіне қан тамырлары, жүйке талшықтарының ұшы мен бұлшық ет талшықтары ұштасып жатады. Шаштың түсі ондағы бояғыш заттарға байланысты. Бояғыш заттардын ыдырауынан шаш ағарады.

Тырнақ. саусақ басын закымданудан қорғайды.

Терінің астында май торлары бар. Ол — терінің ен терең жатқан қабаты. Май торлары ішкі мүшелерді жауып тұрады ж\е оларды әр түрлі зақымданудан және организмді салкындаудан сақтайды, сондай-ақ энергия қоры болып табылады.Шаш және оның гигиенасы. Адам денесінің алақан, саусак, ерін ж\е табаннан баска жерлерін түк басып тұрады. Денеге үш түрлі түк өседі: ұзын түк — шаш басты күннен және суыктан сақтайды, қайратты түк — мұрт, сақал ж\е танауда, құлақтың сырткы дыбыс еткізу жолында, ал жұмсак түктер дененің қалған жерлерінде өседі. Шаштың түбі тері кабатындағы шаш ұясында болады. Адамның басында шамамен 100 мыңнан (сары адамда 80 мың) астам шаш түбі кездеседі.Шаш — нәруызды заттан, кератиннен, күкірт және азоттан кұралады. Шаштын түсі оның түбіндегі бояғыш кератинге байланысты. Күніне 100 шашқа дейін түсіп, онын орнына 100 шаш өседі. Бастағы шаш 2—4 жылда, кірпік 4—5 айда ауысып отырады. адамнын шашы айына 1 см өседі. Шаштың өсуі, сақталуы, онъщ түсуі организмнің күйіне, зат, алмасуға, жүйке жүйесі мен ішкі секреция бездерінің қызметіне тікелей байланысты. Шаштын жылтырлығы мен майықақтығы май безшен бөлінетін химиялык құрамға сәйкес езгереді.Шаштын гигиеналык жағдайы организмнін жалпы күтіміне байланысты. Ол үшін еңбек пен демалысты дұрыс ұйымдастырьш, қуатты тамақтанып, дене шьшықтырумен шұғылданудың маңызы өте зор. Шашты уакытында май жене шаң-тозаңнан, қайызғақтан тазартып, жуып-күту қажет.

Оны аптасына бір рет жуып, тазартады. Шашты дер кезінде шаштаразға алдырып немесе сәнді қиғызып жүру сыпайылыктың, мәдениеттіліктід белгісі болып саналады.Шашты жаңбыр және қар суымен жууға болмайды, себебі олардың құрамында ауаның ластануына байланысты шан-тозаң, түрлі кышқылдар болады.