EKOLOGIYa_ChITALKA

«Ақыл ой» сферасы дегеніміз не Ноосфера

«Әрбір жануардың түрі бойынша түрдің оптимальды мөлшері мен популяцияның оптимальды тығыздығы болады» деген кімнің принципі Олли принципи

«Барлығы бәрімен байланысты», «барлығы үшін төлеу керек», «барлығын қайда болсын жіберу керек», «табиғаттың өзі жақсы біледі» заңдарының авторы Коммонердің заңы

«Биосфера» терминін алғаш рет ғылымға енгізген ғалым Зюсс

«Бір экологиялық қуыста екі түр бірге тіршілік ете алмайды» деп тұжырымдалатын кімнің принципі Гаузе принципі

«Минимум заңының» авторы Либих Ю.

«Популус» грекшеден аударғанда қандай мағына білдіреді халық

«Тірі жүйе –қоршаған орта» жүйесіндегі тепе-теңдіктің бұзылуынан туатын қарама-қайшылық: Экологиялық мәселе

«Экология» терминін ұсынған ғалым Э. Геккель

1877 г «Биоценоз» ұғымын ғылымға енгізген ғалым Неміс гидробиолог Карл Мебиус

1903 ж. В. Иогансен енгізген термин популяция

1935 ж экожүйе түсінігін енгізген ғалым А.Тенсли

1987 жылы БҰҰ қоршаған орта мен даму комиссиясы қандай есептік баяндама жасады Біздің жалпы болашағымыз

1992 ж БҰҰ қоршаған орта және тұрақты даму жөніндегі конференциясы өткен қаланы көрсетіңіз: Рио-де-Жанейро

Абиотикалық факторлар өлі табиғат факторлары

Агроценоздардың табиғи биоценоздардан айырмашылығы Үнемі қосымша энергияның жұмсалуын қажет етеді

Агроэкожүйе дегеніміз не Адам үнемі қолдайтын және жасанды, тұрақсыз мәдени өсімдік экожүйесі

Адам популяциясының саны мен тығыздығының ұлғаюы орын алатын қалалардың өсуі мен дамуының атауын көрсетіңіз Урбанизация

Адам іс-әрекетінің қоршаған ортаға әсерлерінің жиынтығы Антропогендік факторлар

Адамдарда әртүрлі ауруларды тудыратын табиғи ортаның тірі организмдермен ластануының атауы Биологиялық

Адамзат бұрылыс шегінде еңбегінің авторлары кімдер М.Месерович, Э.Пестель

Адамзат қоғамының қоршаға

н ортамен қарым-қатынасын зерттейтін экологияның бөлімі алеумттик экология

Адамзаттың өзара қарым-қатынасы мен өзара әрекеттерін зерттейтін ғылыми пән әлеуметтік экология

Адамның биосфераны бұзу механизмін зерттейтін ғылым Колданбалы экология

Адамның іс-әрекеттері арқылы туындайтын сукцессия түрі Антрпогендик

Адамның іс-әрекеттеріне байланыссыз, табиғи әсерлерден пайда болатын сукцессия түрі Табиғи сукцессия

Алдыңғы организмдер кейінгілеріне зат және энергия беретін организмдер қатары қалай аталады қоректік тізбек

Аллелопатия түсінігін ғылымға кім енгізді Х.Молиш

Аллелопатия түсінігін Х.Молиш қай жылы енгізді 1937

Алуантүрлілікке бай биоценоз Тропиктік ормандар

Американдық ғалым Джим Форрестердің еңбектерін көрсетіңіз Әлемдік экономика, Әлемдік динамика

Арал теңізінің тартылуының басты себебі Сырдария және Амудария өзендерінің бассейіндерінде суармалы егістіктің көлемінің артуы

Атмосфераның газдық құрамын реттеуді не қамтамасыз етеді Продуцент

Аутэкология нені зерттейді Организмдердің қоршаған ортамен байланысын

Әдетте табиғи трофикалық тізбектер 4-5 звенодан аспайды. Бұл ең алдымен неге байланысты әрбір деңгейдегі энергияның көп жоғалуына

Бақша, парк қандай экожүйе типіне жатады: Жасанды

Барлық экожүйеде бірінші деңгейді не түзеді өсімдік-продуценттер түзеді

Барлық экожүйеде екінші деңгейді не түзеді Бірінші реттік консумент-фитофагтар түзеді

Барлық экожүйеде үшінші деңгейді не түзеді Екінші реттік консумент-зоофагтар түзеді

Барлық экожүйелерде энергияның алғашқы көзі не Күн энергиясы

Белгілі бір жерден басқа жерде кездеспейтін жануарлар немесе өсімдіктер түрлері эндемиктер

Белгілі бір түрлердің популяциясының құрылымы мен динамикасын зерттейтін экологияның бөлімі Демэкология

Белгілі бір уақыт аралығында бір түрдің организмі екінші бір түрдің организмінің ұлпасымен немесе қоректік заттары есебінен тіршілік ететін түрлер арасындағы қарым-қатынас формасы Паразитизм

Белгілі бір уақыт аралығында популяцияда жүретін процестерді сипаттайтын популяцияның көрсеткіштері Динамикалық

Бентос дегеніміз не Су қоймасының түбінде тіршілік ететін организмдер

Биогеоценоз терминін кім енгізді Сукачев

Биологиялық өнімділік дегеніміз не Органикалық заттардың түзілу жылдамдығы

Биосфера мен антропожүйенің өзара қарым қатынастың жалпы заңдылықтарын қалыптастыратын ғылыми пән Адам экологиясы

Биосфераның бірлігі мен тұтастығын зерттейтін экологияның бағыты Глобальды экология

Биотикалық факторды көрсетіңіз Комменсализм Паразиттілік

Биотикалық факторды көрсетіңіз Комменсализм Паразиттілік

Биоценоздағы аз санды және сирек түрлердің қызметін көрсетіңіз Бірлестіктің резервтерін құрайды

Биоценоздың қай компоненті автотрофты Продуцент

Биоценоздың құрамынан негізгі орта түзуші түрлердің жойылуы қандай жағдайға әкеледі биоценоз ауысуына

Биоценоздың негізін құрайтын түрлер қалай аталады: Доминантты түрлер

Бүкіл тіршілік процестерінің тоқталатын организмдердің физиологиялық күйі анабиоз

Бүкіләлемдік көлемде тұрақты дамуға ауысуды қамтамасыз етуге бағытталған бағдарлама XXI ғасыр күн тәртібі

Бір қоректік деңгейден екіншіге берілетін энергия мөлщері 10%

Бір территорияда бірге, қатар тіршілік ететін организмдердің бір-біріне әсер етпейтін қарым-қатынастың типін көрсетіңіз Бейтараптылық

Бір түр екіншісінен пайда көретін, ал екіншісі одан ешқандай пайда да, зиян да көрмейтін қарым-қатынас типін көрсетіңіз Комменсализм

Бір түрдің организмдерінің басқа түрдің организмдерінің ұлпаларымен немесе қоректік заттарының есебінен тіршілік ететін түрлер арасындағы қарым-қатынастың формасы Паразитизм

Бір түрдің особьтары арасында өтетін бірдей қор үшін болатын күрес Түрішілік бәсекелес

Бірге тіршілік ететін түрлердің біреуі үшін басқа түрдің әсері зиянды, ал осы теріс әсер етуші түр үшін пайда да, зиян да жоқ Аменсализм

Бірлестіктер мен ортаның қарым-қатынасын зерттейтін экология бөлімі синэкология

Бірлестіктердің кезектесіп ауысуы ненің ықпалынан болады Сукцессияның

Гелиофиттер дегеніміз не жарықты сүйетін өсімдіктер

Геожүйелерді зерттейтін экологияның бөлімі геоэкология

Гигрофиттердің экологиялық тобына жататындар Ылғалды топырақта және жоғары ылғалдық жағдайында өсетін есімдіктер

Д.Медоуздың басшылығымен орындалған Рим клубының алғашқы баяндамасы қалай аталады Өсу шектері

Демэкология нені зерттейді популяция

Детрит деген не өсімдіктер мен жануарлардың өлі қалдықтары

Егер экологиялық жүйеде экологиялық қажеттіліктері ұқсас екі түрдің популяциялары бірге тіршілік етсе, олардың арасында жағымсыз қарым-қатынас пайда болады. Бұл қатынас типі қалай аталады Бәсекелестік

Екі түр популяцияларының ассоциациясы екеуінің ешқайсысына әсер етпейді, ол нейтрализм

Екі түрдің екеуінің де пайда көретін қарым-қатынас формасының типін көрсетіңіз Симбиоз

Ерекше қорғалатын табиғи территорияларға не жатады Қорықтар, ұлттық парктер, табиғат ескерткіштері, дендрологиялық парктер және ботаникалық бақтар

Ерекше қорғалатын территориялардың негізгі типін көрсетіңіз Биосфералық қорықтар

Жанғыш және минералды ресурстар қандай қорлардың түріне жатады Қалпына келмейтін

Жануарлар мен басқа да консументтердің өнімділігін қалай атайды Екінші

Жануарлардың мінез-құлықтық заңдылықтарын зерттейтін ғылым Этология

Жануарлардың экологиялық топтарының ішінен қайсысы өз дене температурасын қоршаған ортаның температурасына тәуелді болмай тұрақты ұстап тұра алады гомайотеримди жануарлар

Жеке организмдердің қоршаған ортамен жеке байланыстарын зерттейтін экологияның бөлімі Аутэкология

Желдің, өзен ағындарының және Күннің энергиясы қорлардың қай түріне жатады Сарқылмайтын

Жер атмосферасына түсетін оттегінің негізгі көзі фотосинтез процесі

Жердің сулы қабаты гидросфера

Жылы қанды жануарды көрсетіңіз гомойотермді

Зат айналымын қамтамасыз ету үшін қажетті экожүйенің құрамды бөліктері Продуцент консумент редуцент биогенди элементтер

Зат алмасудың арнаулы химиялық өнімдері арқылы ағзалардың өзара әсері қалай аталады Аллелопатия

Иесінің денесінің сыртқы бетінің есебінен қоректенетін паразиттер Эктопаразиттер

Иесінің денесінің ішінде тіршілік ететін паразиттер Эндопаразиттер

Канцерогендер қандай ауруды тудырады рак ауруларын

Кейбір саңырауқұлақтар белгілі бір ағаштың тамырларында өседі. Бұл қарым-қатынастың типін көрсетіңіз Селбесу

Келесі ұрпақтардың өз мұқтаждықтарын қанағаттандыру мүмкіндіктеріне зиян тигізбей, бүгінгі күн қажеттіліктерін қанағаттандыратын әлеуметтік-экономикалық даму моделін атаңыз тұрақты даму

Климаттық жағдайлардың өзгерісіне байланысты жылы қанды жануарлардың дене көлемінің өзгеру заңдылығы Бергмена және Аллен ережесі

Консумент деңгейіндегі органикалық заттардың жиналуын қалай атайды екіншілік өнімділік

Көлеңкеге төзімді өсімдікті көрсетіңіз Факультативті гелиофиттер

Көрсетілгендерден сарқылмайтын қорларды көрсетіңіз Күн сәулесі

Көрсетілгендердің қайсысы абиотикалық факторға жатады Топырақтың тұздылығы Толеранттылық организмдердің қандай қабілеттілігі Тіршілік жағдайларының өзгеруіне төтеп беруі

Күн жарығының энергиясын химиялық заттардың энергиясына айналдыратын ағза продуценттер

Күн сәулесінің энергиясы есебінен бейорганикалық заттардан органикалық заттар түзілу процессі Фотосинтез

Күн ұзақтығына организмдердің реакциясы қалай аталады Фотопериодтылық

--------Қазақстанда алғашқы құрылған қорық Ақсу-Жабағылы

Қазақстанда қай жерде пайдалы қазбаларды экологиялық қауіпті ашық әдіспен өндіреді Екібастұздағы қоңыр көмір, Жезқазғандағы мыс кендері

Қазақстанда қандай тұрақты органикалық ластаушылар кең таралған бензапирен, пестицидтер, полихлорбифенилдер

???Қазақстанда қызғылт Қоқиқазды (Фламинго) сақталған қорық Қорғалжын

Қазіргі кезде біздің планетамыздың тұрғындарының санын көрсетіңіз 6 млрд. адамнан асты

????Қазіргі экологиялық дағдарысқа тән сипаттама Редуценттер дағдарысы

?????Қалаларда қолайлы экологиялық жағдайды тудыратын өндірісті көрсетіңіз Аз қалдықты өндіріс

Қалпына келмейтін табиғи ресурстарды көрсетіңіз Пайдалы қазбалар

Қандай құжат ауыспалы экономикасы бар елдерді парниктік эффектіні туғызатын газдардың қалдықтарын атмосфераға шығару мөлшерін қысқартуды міндеттейді Киота хаттамасы

Қандай организмдер фототрофты организмдерге жатпайды Жануарлар

Қатерлі ісіктер туғызатын заттар Канцерогендер

Қоғам мен қоршаған орта арасындағы байланыс пен тәуелділікті зерттейтін экологияның бағыты Қоғамдық экология

Қоршаған орта ауыр металл кадмиймен ластанғанда туындайтын ауру Итай-Итай

? Қоршаған орта және оның дамуы туралы Халықаралық комиссияны кім құрды (МКОСР) Г.Х.Брутланд

Қоршаған ортаға организмдердің бейімделуі Адаптация

ҚР қай аймағында мұнаймен қарқынды ластану жүруде Каспий теңізі

Құрғақ және ыстық климат жағдайына бейімделген құрғақшылыққа төзімді жануарлар қалай аталады ксерофилдер

Қышқыл жаңбырлардың пайда болуына қандай газдар әсер етеді Күкірт және азот оксидтері

Мемлекеттік Барсакелмес қорығы қай территорияда орналасқан Қызылорда облысы

Микориза – бұл Симбионттарды қоректік заттармен қамтамасыз ететін өсімдіктердің тамырында санырауқұлактардың симбиотикалық тіршілігі

Молекулалық азот атмосфераға қайтып оралатын үрдіс (процесс) қалай аталады денитрификация

Мониторинг ұғымы дегеніміз не не Қоршаған ортаның жағдайын бақылау, байқау, бағалау мен болжаудың кешенді жуйесі

Мыналардың қайсысы абиотикалық факторға жатпайды Симбиоз

Негізгі тіршілік ету орталары су, жер- ауа, топырақ, организм денесі

Нектон дегеніміз не- Су қоймасының түбімен байланысы жоқ, суда белсенді қозғалатын жануарлар

Ноосфера концепциясының авторы- көрнекті ғалым В.Вернадский

????Ноосфера термині қай жылы енгізілген 1927 ж.

Озон қабатының жұқаруы мен қай аурудың өсуінің арасында тікелей байланыс бар Онкологиялық аурулар

Оңтүстіктің сүтқоректілері мен құстарының кейбір мүшелері туысқан солтүстік түрлерінен үлкен деген ереженің авторы Аллен

Организмнің экологиялық топтары болып табылатын сапротрофтар Қоректік заттарды өлген органикалық массалардан алады

Орографиялық факторларға жататыны жер бедері

Орта температурасына қатысты төзімділіктің жоғары дәрежесі қалай аталады эвритермді

Ортақ генофондқа ие, өзара еркін шағылыса алатын және белгілі бір территорияны иеленетін бір түр дараларының жиынтығы қалай аталады популяция

Ортаның биотикалық факторларының әсеріне жатқызуға болмайды өсімдіктер тозаңының желмен тасымалдануы

Орташа ылғалды тіршілік орнының өсімдіктері мезофиттер

????Өсімдіктер мен жануарлардың адам әрекеті нәтижесінде жаңа жағдайға бейімделуі интродукция

Өсімдіктер мен жануарлардың тіршілігіне,т таралуына әсер ететін бейорганикалық ортаның факторларының бүкіл жиынтығы қалай аталады Абиотикалық факторлар

Өсімдіктердің өнімі қалай аталады алғашқы

Өсімдіктермен қоректенетін организмдер Фитофагтар

???Парниктік газдарға жатады Көмірқышқыл газы, метан, хлорфторкөміртегі, озон..

Пессимум зонасы дегеніміз не орта жағдайының оптимумынан көп немесе аз

Планктон дегеніміз не Жылдам белсенді қозғалысқа қабілеті жоқ судың беткі қабатында тіршілік ететін организмдер

Пойкилотермді жануарлар Суыққанды жануарлар

Пойкилотермділерге қандай жануарлар жатады Бақалар мен көл бақалар

???Поллютант дегеніміз не Кез келген химиялық ластаушы зат

Популяция тығыздығы деген не тіршілік ету кеңістігінің бірлігіне келетін особьтар саны

???Рио-де-Жанейро конференциясында қандай маңызды конвенциялар қабылданды Биологиялық алуантүрлілік және климаттың өзгеруі туралы конвенция

Салқын сүйгіш организмдер Криофилдер

???Сандар пирамидасының ережесіне сәйкес қоректік тізбекке қатысатын даралардың жалпы саны әрбір звенода Азаяды

Саңырауқұлақ ауруларына қарсы ауылшаруашылығында қолданылатын заттардың атауы Фунгицидтер

Семей ядролық полигонында қай жылдары сынақтар жүргізілді 1949-1991 ж.

Су булануын тежейтін қатты жапырақтары мен сабақтары бар шөлге төзімді өсімдік склерофиттер

Су қорға жиналатын шырынды сабақтары мен жапырақтары бар шөлге төзімді көпжылдық өсімдік Суккуленттер

Су ортасында шектеуші қор болатын факторды атаңыз Оттегі

Суда тұрақты тіршілік ететін организмдер гидробионттар

???Суды биологиялық тазартуда қолданылатын құралдар Аэротенк және биофильтрлер

Сциофиттер дегеніміз не көлеңке сүйгіш өсімдіктер

Сыртқы себептер мен әсерлерден туындайтын сукцессияның түрі (мысалы, климаттың өзгеруі) Аллогенді сукцессия

????Табиғи орта энергетикасының өзгеруіндегі тепе-теңдіктің бұзылуын көрсететін заңды көрсетіңіз 1% ережесі

Тек төменгі бөлігі суда тұратын жер-ауа өсімдіктері гидрофиттер

Температураға бейімділігі төмен түрлер қалай аталады стенотермді

???Техногенді әсер дегеніміз не Техникалық құрал-жабдықтармен байланысты пайда болатын кез келген экологиялық әсер

Толеранттылығы, төзімділігі кең диапазонды организм қалай аталады Табиғаттағы эврибионттар

Толеранттылық (төзімділік)-бұл организмдердің қандай қабілеті тіршілік жағдайларының өзгерістеріне шыдау

Толеранттылық заңы (Шелфорд заңы) қалай тұжырымдалады Түрлердің шектеуші факторы минимуммен қатар, максимуммен де анықталады

Толығымен немесе көп бөлігі суда тұратын су өсімдіктері гидатофиттер

Топ эффектісі қандай типке қатысты түрішілікке

Топырақ ортасын мекендеушілер қалай аталады геобионттар

????Топырақ табиғи қорлардың қандай түріне жатады Қалпына келетін

Топырақтың қасиеттеріне байланысты тірі организмдерге тікелей әсер ететін экологиялық факторлар тобын көрсетіңіз Эдафикалық факторлар

Төзімділік деңгейі жоғары (оптимум аймағы кең) ағзалар Эврибионттар

Төменгі температура жағдайында тіршілік ететін организмдер Криофильдер

Төменгі температураға бейімделген түрлер стенотермді

Төмендегі заттардың қайсысы канцерогендерге жатады

Төмендегі келтірілгендерден абиотикалық факторды көрсетіңіз жарық

Тұзданған топырақта өсетін өсімдіктер Галофиттер

Тұздылыққа қатысты төзімділіктің кең дәрежесін көрсету үшін қолданатын термин: эвригалды

Тұрақты дамудың негізгі аспектілерін көрсетіңіз: экономикалық, әлеуметтік, экологиялық

Тұрақты топырақ мекендеушілері геобионттар

????Түрдің тіршілік етуі үшін қауымдастықтағы басқа түрлермен байланыстарын қоса алғанда, оның тіршілік етуіне қажетті факторлар комплексі немесе белгілі бір түрдің қауымдастықтағы алатын орны экологиялык жуйе

Түрлердің орта температурасының өзгерістеріне жоғарғы дәрежедегі төзімділігі эвритермділік

Тіршілік әрекеттері тоқтамайтын, бірақ организмнің физиологиялық күйі баяулайтын жағдайының атауы Криптобиоз

Тірі организмдерге тура немесе жанама әсер ететін ортаның элементтері мен құбылыстардың комплексі Экологиялық факторлар

Тірі организмдердің бір-бірімен және қоршаған ортаға әсерінің формасы қалай аталады Биотикалық факторлар

Уақыттың дәл сол кезеңіндегі популяцияның күйін, жағдайын сипаттайтын популяцияның көрсеткіштері Статикалық

????Хромосомалар саны мен құрылымының өзгеруіне әкеліп соқтыратын заттар Мутагендер

Шөпқоректі жануарлардың қоректік деңгейін көрсетіңіз Бірінші реттік консумент

?????ШРК дегеніміз не (шекті рауалы концентрация) Адамның денсаулығына әсер етпейтін және оның ұрпағына келеңсіз әсері болмайтын топырақтағы және ауа мен су ортасындағы ластаушы заттардың мөлшері

Ыдыраған өсімдік қалдықтарымен қоректенетін организмдер детритофагтар

Ішкі себептер мен әсерлерден туындайтын сукцессияның түрі Аутогенді сукцессия

Экожүйеде продуценттер бола алмайтындарды көрсетіңіз Жануарлар және саңырауқұлақтар

Экожүйедегі редуценттердің рөлі: органикалық заттарды минералдық заттарға дейін бұзу

??Экожүйелердің продуценттер деңгейіндегі органикалық заттардың жиналуы біріншілік өнімділік

Экология ғылымы нені зерттейді организмдер және олардың тіршілік ортасы арасындағы өзара қарым-қатынасты

????Экологияға деген адамның көзқарасының өзгеруі Экоцентризм

Экологиялық фактор дегеніміз не организмдерге әсер ететін ортаның кез-келген элементі

Экологиялық факторлар әсеріне организмдердің төзімділігі және серпімділігі экологиялық валенттілік

Экологиялық факторлардың қолайлы әсер жағдайында организмдер гүлденіп дамитын зона қалай аталады оптимум

Энергияның пирамида заңының тұжырымдамасы бойынша бір трофикалық деңгейден оның келесі деңгейіне энергияның өтетін мөлшері 10%