Шпоры МРБ

1. Прадмет “Мая Радзіма – Беларусь” – інтэграваны вучэбны прадмет пачатковай школы. Прадмет «Мая Радзіма – Беларусь» вывучаецца ў чацвёртым класе пачатковай школы.Прадмет «Мая Радзіма – Беларусь» з’яўляецца складовой часткай інтэграванага курса “Чалавек і свет”.Прадмет «Мая Радзіма – Беларусь» з’яўляецца інтэграваным, таму што ў працэсе яго вывучэння малодшыя школьнікі атрымліваюць інфармацыю з розных галін беларусазнаўства: з гісторыі Беларусі; з геаграфіі Беларусі; з этналогіі і этнаграфіі; з фалькларыстыкі; з мастацтвазнаўства і літаратуразнаўства; з паліталогіі.	2. Мэты, задачы і структура прадмета “Мая Радзіма – Беларусь”. Мэта вывучэння прадмета “Мая Радзіма – Беларусь”: фарміраванне ведаў, уменняў і навыкаў, якасцей і здольнасцей асобы, якія неабходны для выканання агульных для ўсіх грамадзян сацыяльных функцый, абумоўленых сістэмай каштоўнасцей, прынятых у нашым грамадстве. Для ажыццяўлення гэтай мэты сродкамі прадмета прадугледжваецца: фарміраванне першапачатковагатковых уяўленняў і элементарных ведаў аб гістарычных асобах і элеіентарных ведаў аб гістарычных асобах і важнейшых падзеях айчыннай гісторыі, неабходных для сістэматычнага вывучэння гісторыі; развіццё ўнутранага свету асобы, якая адчувае прыгажосць роднага краю, усведамляе прызначэнне жыцця чалавека, з павагай адносіцца да гістарычнага мінулага і сучаснасці сваёй краіны; выхаванне нацыянальна свядомай асобы праз усведамленне свайго месца ў грамадстве і важнейшых культурна-гістарычных каштоўнасцей Беларусі. Задачы прадмета “Мая Радзіма -Беларусь”: - абагульненне і пашырэнне першапачатковых уяўленняў вучняў аб гісторыі Беларусі праз інтэграцыю прыродазнаўчых (геаграфічных) ведаў; - уздзеянне на эмацыянальную сферу малодшых школьнікаў прадметнымі сродкамі; - фарміраванне пазнавальнага інтарэсу вучняў да айчыннай гісторыі праз увядзенне іх у свет гісторыі як грамадазнаўчай дысцыпліны; - выпрацоўка адпаведных вучэбных уменняў, неабходных для арганізацыі паўнавартаснай вучэбнай дзейнасці школьнікаў.	3. Міжпрадметныя сувязі пры выкладанні прадмета “Мая Радзіма – Беларусь”. Міжпрадметнымі сувязямі лічыцца устанауленне сувязяў паміж асобнымі тэмамі і раздзеламі курса(унутрыпрадметныя) і паміж асобнымі прадметамі (міжпрадметныя). Метадыст А.А.Вагін прапануе наспупныя складаныя міжпрадметных сувязяў: апора на ВУіН, набытыя у працэссе навучання розным прадметам; развіцце і абагульненне ведаў, атрыманых па дадзеным прадмеце; адзіная для усіх прадметаў лінія на выпрацоўку метадаў пазнання з’яў прыроды і грамадства; агульнае для ўсіх прадметаў развіцце мыслення і мовы вучняў. Гэты ж аўтар выдзяляе умовы устанаўлення міжпрадметных сувязяў: аб’екты даследвання павінны супадаць ці быць дастаткова блізкімі; у вучэбным прадмеце выкар-юца аднолькавыя метады даследавання; прадметы будуюцца па агульных тэарэтычных канцэпцыях. Прадмет МРБ як пачатковае звяно у выкладанні гісторыі патрабуе устанауленне сувязяў з іншымі прадметамі:чал і свет, бел мова і чытанне, матэм, выяул. Мас-ва. Рыхтуючыся да выкладання прадмета МРБ настаўніку карысна устанавіць, на якія веды вучняў па іншых прадметах ен можна разлічваць. Спецыфікай пач школы з’яул. Тое, што на працягу 4 гадоў з вучнфмі аднаго класа працуе 1 настаўнік, таму ен ведае: праграмны матэрыял пач школы, яго паступовае ускладненне; узровень засваення вучнфмі праграмнаго матэрыялу на працягу 4 г навучання; наюыцце вучнямі жыццевага вопыту і уласных ведаў. Найбольш цесныя сувязі можна устанавіць паміж прадметамі МРБ і Чалавек і свет. МРБ утрымлтвае у сабе гісторыка-геаграфічныя веды.Таму паміж гэтымі курсамі сувязі праглядваюцца найбольш відавочна. 1 раздзел МРБ утрымлівае веды прыродаз-га і геагр-га хар-ру. Такія тэмы, як Нашы продкі, Геаграфія нашай краіны, Зямля блакітных рэк і азераў даюць магчымасць атрымаць веды на больш якасным узроўні аб тым, якая прырода непаўторная, па-свойму прыгожая ў любую пару года. У рэалізацыі міжпрад-ых сувязяў паміж прадметамі МРБ і Чалавек і Свет можна вылучыць наст метады: выкарыстанне такіх сродкаў навучання, як фізічная карта, карта паўшар’яў, контурныя карты; работа над паняццямі: рамяство, закон, звычаі, план, гарызонт, рава, возера; прымяненне ілюстраванага матэрыялу (альбом, фотазд); праверка д/з з уключ-ем пытанняў, вывучаных раней; правядзенне экскурсій, пазак мерап-ваў. Параўнаўшы змест і прграму ободвух курсаў можна зрабіць выснову, што яны характэрызуюцца: сугучнасцю выхаваўчай мэты: выхаваннем патрыятызму, нацыянальнай самасвядомасці, беражлівых адносін да прыроды, гісторыі і культуры сваей радзімы; сугучнасцю задач: фарміраваннем адказных адносін да прыроды, экалагічнай культуры; сугучнасцю зместу: суаднясенем тэм урокаў.Выкарыстанне міжпрадметных сувязяў паміж прадметамі МРБ і Чалавек і свет садзейнічае фармір-нню светапогляду, цэласнага ўяўлення аб навуковай карціне свету, пашырэнню гругагляду вучняў, прымяненне ведаў у практычнай дзейнасці. У падручніках па бел мове для пач-ых класаў можна сустрэць сказы на розную тэматыку аб родным краі, аб ахове прыроды, аб гістарычнай мінуўшчыне, аб выдатных людзях краіны. Таму існуе узаемасувязь у вывучэнні МРБ і бел. Мовы. Дзеці ў пач.класах пішуць пераказы, тэмы якмх звязаны з тэмамі курса МРБ. Змест падручніка МРБ змяшчае дастаткова матэрыялу, для раскрыцця якога дапамогу аказваюць творы маст-ай літ-ры. У маст. Творах адлюстроў-цца гістарычная рэчаіснасць, выкар-юцца сродкі мастацкай выразнасці. Прымяненне мастацкіх гістарычных вобразаў, створаных пісьменнікамі і паэтамі, павышае эмац. Успрыманне вучэбнага матэрыялу, узмацняе яго выхаваўчыя адносіны да гістарычных з’яў. Прадмет МРБ і бел. Чытанне вызначаюцца агульнай выхаваўчай мэтай – выхаваннем нац-ай самасвядомасці. Сувязі паміжкурсамі МРБ і бел. Чытаннем найбольш трывалыя. Мастацкая літ-ра рэканстуюе гістарычныя дзеянні сілай слова. Аднак гістарычны факт заўчеды канкрэтная і непаўторная, абумоўленая гістарычнай эпохай, дзейначцю народных мас і канкрэтных асоб, што патрабуе навуковасці і дакладнасці у выкладанні. Таму неабходна размяжоўваць мастацкі вымысел літ-ры і навукова даказаныя факты гісторыі. З фармір-ннем прасторавых і часавых уяуленняу звязана устанауленне міжпрадметных сувязяу паміж МРБ і матэматыкай. Вывучаючы тэму “Стужка часу", настаўнік працуе над усведамленнем вучнямі сувязяу гадавых дат са стагоддем і тысячагоддзем. Пры раскрыцці тэмы неабходна ісці не толькі ад года да стагоддзя, але і у адваротным накірунку. Кожную новую дату неабходна звязваць з папярэдняй. Трэба растлумачыць дзецям, штто 17 ст. пачынаецца 1601г і завяр-ца 1700. Развіццю эстэтычнага густу, умення бачыць прыгожае спрыяе выкарыстанне творай выяўленчага мастацтва і муз твораў. Пры выкар-нні музыкі на уроку ствараецца спрыяльная эмац атмасфера для абуджэння пачуцця гонару за радзіму. Т.ч.выкар-нне міжпрад сувязяў з’яўл неабходная сродкам павышэння эфектыўнасці выкладання прадмета МРБ.	4. Прапедэўтычны характар прадмета “Мая Радзіма – Беларусь”, яго змест і асноўныя прынцыпы навучання. Прадмет «Мая Радзіма – Беларусь» мае прапедэўтычны характар, таму што ў ходзе яго вывучэння: вучні атрымліваюць элементарныя веды па гісторыі Беларусі і, у пэўнай ступені, па геаграфіі Беларусі і грамадазнаўству; адбываецца падрыхтоўка да засваення гісторыі Беларусі на больш высокім узроўні; разглядаюцца толькі найважнейшыя, “знакавыя” падзеі гісторыі Беларусі; перавага аддаецца сродкам навучання, якія адпавядаюць узроставым асаблівасцям малодшых школьнікаў, прыярытэт маюць наглядна-вобразныя сродкі навучання ў параўнанні з рацыянальна-лагічнымі сродкамі. Выкладанне у 4-м класе прадмета МРБ забяспечвае стварэнне умоу для навучання у базавай школе. Праз прадмет МРБ рэалізуецца адна з галоуных мэт курса Чалавек і свет: фарміраванне ВуіН, якасцей і здольнасцей асобы, якія неабходны для выканання сацыяольных функцый, абумоўленых сістэмай каштоўнасцей, прынятых у нашым грамадстве.	5. Праграма прадмета “Мая Радзіма – Беларусь”. Прадмет МРБ з’яул. Састаўной часткай курса Чалавек і свет.Гэты прадмет мае прапедэўтычеы характар , і яго выкладанне у 4-м класе забяспечвае стварэнне умоу для навучання у базавай школе. Праз прадмет МРБ рэалізуецца адна з галоуных мэт курса Чалавек і свет: фарміраванне ВуіН, якасцей і здольнасцей асобы, якія неабходны для выканання сацыяольных функцый, абумоўленых сістэмай каштоўнасцей, прынятых у нашым грамадстве. Для ажыццяўлення гэтай мэты сродкамі прадмета прадуглежваецца: фарм-не першапачатковых уяуленняу і элементарных ведаў аб гістарычных асобах і важнейшых падзеях айчыннай гісторыі; развіцце унутранага свету асобы; выхаванне нацыянальна свядомай асобы праз усведамленне свайго месца у грамацтве і важнейшых кул-гістар каштоўнасцяў Беларусі.Задачы курса МРБ: абагульненне і пашырэнне першапач уяуленняу вучняў аб гісторыі Б праз інтэграцыю прырод-ых, геагр-ых ведаў прадмета Чалавек і грамацтва; уздзеянне на эмац-ую сферу мал школ-аў прадметнымі сродкамі; фарм-не пазнавальнага інтарэсу вучняў да гісторыі; выпрацоўка адпаведных вучэюных уменняў, неабходных дл арганізацыі вучэбнай дзейнасці. У якасці базавага вылучаецца паняцце “Бацькаўшчына”, якое цесна звязана з паняццем “Радзіма”, “народ Беларусі” і з’яўл асновай для развіцця пачуцця патрыятызму ў мал школьнікаў. Выхаваўчы патэнцыял закладзены ў змест вучэбнага матэрыялу і можа быць рэалізаваны праз фармі-нне у вучняў усведамленне значнасці чал-чага жыцця на прыкладах духоўна-маральнай дзейнасці гаст-ых асоб. Структура прадмета МРБ складаецца з уводзін, трох раздзелаў, заключэння. Вучэбны матэрыял прадстаўляецца у форме эпізадычных апавяданняў. Змест Уводзін” накіраваны на фармір-нне паняцця “Бацькаўшчына” на аснове пашырэння і паглыблення раней засвоенага паняцця “Радзіма”. Адначасова настаўнік знаеміць вучняў з правіламі работы з падручнікам. Раздзел 1 пачынаецца з геаграф звестак: азнаямлення з месцараспаладжэннем РБ, дэмаграфічнай сітуацыяй. Пры вывучэнні раздзела мал школ-кі атрымл першапач-ыя уяуленні аб лічэнні гадоў у гісторыі, асаблівасцях геаграф-ай карты у параунанні з фізічнай пры дапамозе “стужкі часу”. Вучні знаемяцца з помнікамі прыроды і гісторыі. Змест раздзела 2 раскрыв-ца праз гісторыка-краязнаучы матэрыял, які звязаны з легендамі і паданнямі. Гэты разджел прадст-ецца у сюжэтна-вобразнай форме з улікам узроставых асаблівасцей вучняў. Мэта раздзела – актывізацыя пазнавальнай дзейнасці вучняў. Раздзел 3 прысвечаны асвятленню у гістарычным аспекце сац-экан жыцця Б у пасляваенны час ахнаямленню са сталіцай, атрыбутамі дзяржаўнай улады у РБ. Заключэнне прызначана для замацавання уяуленняу школьнікаў аб развіцці духоўнай і матэр-ай культуры, дасягненнях бел этнасу і яго каштоўнасцяў. Пры вывучэнні зместу прадмета МРБ рэкамендуецца выкар-ць практычныя формы правыдзення заняткаў – творчыя вучэбныя заданні, карты, ілюстрацыі, схемы і інш наглядныя сродкі. Краязнаучы змест вуч-га матэрыялу можа быць засвоены праз правядзенне экскурсі, арганізацыю наведвання музеяў, сустрэч са знакамітымі землякамі. Засваенне зместу прадмета МРБ прадуглежвае фармір-не у вучняу пэуных уменняў: паказваць на палітыка-адміністрацыйнай карце абласныя цэнтры і гарады, тэрыторыю і межы РБ і свайго краю; пераказваць змест найбольш важных гістарычных падзей; складаць невялікае паведамленне пра гістр-ых асоб, дзеячаў культуры, знакамітых землякоў; арыентавацца ў тэксце падручніка і выдзяляць галоўнае у змесце; складаць кароткае апісанне па гістарычнай ілюстрацыі.
6. Асаблівасці работы з падручнікам па прадмету “Мая Радзіма – Беларусь”. Функцыі падручніка па прадмеце “Мая Радзіма – Беларусь” Інфармацыйная Сістэматызуючая Кантралюючая Выхаваўчая. Тэкст падручніка: асноўны (тэарэтычны, фактычны) – матэрыял мае апісальны, тлумачальны характар; дапаўняльны – змяшчае дадатковы матэрыял даведкавага характару; паясняльны – уключае каментарыі да тэксту. Пазатэкставы кампанент падручніка: а) сістэма пытанняў і заданняў – выконвае кантралюючую функцыю, у першую чаргу, функцыю самакантроля вучняў; б) наглядна-вобразныя сродкі навучання – у падручніку змяшчаюцца карты, схемы, картасхемы, малюнкі, партрэты гістарычных асоб, фатаграфіі, камбінаваныя ілюстрацыі; в) указальнікі – выконваюць ролю апарата арыенціроўкі і змяшчаюць сістэматызаваныя ў слоўніку гістарычныя тэрміны, асноўныя даты, змест з пералікам тэм. Метадычныя прынцыпы работы з падручнікам па прадмеце “Мая Радзіма – Беларусь” 1.Падручнік – адзін з інструментаў, які фарміруе ў дзяцей неабходныя ўменні і навыкі, развівае мысленне і ўяўленне малодшых школьнікаў. 2.Узроставыя асаблівасці вучняў 4 класа патрабуюць сістэматычнай работы з падручнікам. 3.На ўроках настаўнік павінен ужываць разнастайныя метадычныя прыёмы навучання: чытанне тэксту, гутарку па пытаннях і заданнях падручніка, па малюнках, картах, схемах. 4.На першым уроку настаўнік павінен азнаёміць вучняў са структурай падручніка і з элементарнымі прыёмамі работы з падручнікам. 5. На ўроках работа з падручнікам абавязкова павінна спалучацца з іншымі відаім работы. 6. На працягу навучальнага года чытанне тэксту ў класе паступова скарачаецца. 7. Чытанне тэксту неабходна суправаджаць работай з паняццямі. 8. Інфармацыйны патэнцыял падручніка неабходна перыядычна выкарыстоўваць у працэсе паўтарэння вывучанага матэрыялу.	7. Выхаванне нацыянальнай індэнтычнасці і самасвядомасці малодшых школьнікаў. У працэсе вывучэння прадмета «Мая Радзіма – Беларусь» адбываецца выхаванне: нацыянальнай ідэнтычнасці; нацыянальнай самасвядомасці; патрыятызму; грамадзянскай адказнасці Нацыянальная ідэнтычнасць – канкрэтная эмацыянальна-псіхалагічная, палітыка-ідэалагічная і культурная пазіцыя індывіда альбо этнічнай групы, да якой ён належыць, успрыняцце сябе ў навакольным свеце,што выяўляецца ў прыняцці асобай рашэнняў ва ўсіх сферах грамадскай дзейнасці. Нацыянальная самасвядомасць – сукупнасць ідэй, поглядаў, уяўленняў, перакананняў, у якіх народ асэнсоўвае сябе як нацыянальная супольнасць і ўсведамляе свае гістарычныя карані. У працэсе вывучэння прадмета «Мая Радзіма – Беларусь» малодшыя школьнікі павінны засвоіць наступныя нацыянальна арыентаваныя і грамадска значныя веды: мая Радзіма – Беларусь, мая “малая радзіма” – горад, пасёлак, вёска; Бацькаўшчына – культурна-гістарычнае асяроддзе, якое засталося нам у спадчыну ад продкаў; дзяржава – Рэспубліка Беларусь, якая мае Канстытуцыю, органы ўлады, дзяржаўную сімволіку (Герб, Сцяг і Гімн), дзяржаўныя святы; месцазнаходжанне краіны на карце, адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі, яе сталіца, шматнацыянальны склад насельніцтва: адзінкі вымярэння гістарычнага часу; памятныя мясціны краіны (роднага краю) і звязаныя з імі паданні і гістарычныя падзеі; знакамітыя гістарычныя асобы, дзеячы культуры Беларусі, найбольш вядомыя помнікі пісьменства і кнігадрукавання, творы літаратуры і мастацтва; подзвіг беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны; працошныя дасягненні беларускага народа; верацярпімасць беларускага народа, народныя святы.	9. Метадычныя сродкі вывучэння пытанняў аб развіцці культуры беларускага народа. Асновы першапач-га гістар-га уяулення, якія фарм-цца у працэсе навучання ведам па курсу МРБ, звязаны непасрэдна як з гісторыяй Беларусі, так і з вывучэннем пытанняў развіцця яе культуры. Самае кароткае азначэнне паняцця “культуры” – гэта усе тое, што створана фіз-ай і разумовай працай чалавека. Працай людзей пабудавана тысячы прыгожых нарадоў, сквераў, напісана безліч цікавых і каштоўных кніг, падорана свету мноства выдатных твораў жывапісу, музыкі, помнікаў скульптуры і архітэктуры. Вывучэнне пытанняў культуры з’яўл. асновай для рашэння задач усебаковага развіцця школьнікаў, эстэт-га і марал-га выхавання, фармір нацыянальнай самясвядомасці. Засваенне пытанняў культуры пры вывучэнні курса МРБ ажыццяўл рознымі метадамі і метад-мі прыемамі. Найбольш эфектыўнымі сярод іх з’яўл.: аповед настаўніка; выкарыстанне твораў маст літ-ры; аналіз архітэктурных помнікаў; праца з нагляднасцю:аналіз карцін, малюнкаў; аналіз партрэтаў выдатных гістарычных асоб, іх харак-ка; выкарыстанне ТСН. Аповед настаўніка – ен носіць апісальны хар-ар, аповед павінен быць простым, даступным, маляўнічым і эмацыян-ым, здольным актывізаваць мысленне і цікавасць, але пры гэтым не страчваць сваей навуковасці. Аповед у яыстым выглядзе не выкар-цца Ен спалучае у сабе аналіз фактаўсупастаўленне розных з’яў, пастаноўку пошукавых задач – гэта падмацоўваецца розным сродкамі нагляднасці. У гэтым выпадку аповед мае вялікае адукац і выхав значэнне, фарміруе канкрэтныя, дакладныя і вобразныя уяуленні пра новую для вучня з’яву.; выкарыстанне твораў маст літ-ры мае асаблівае значэнне. Яна дапамагае вучням уявіць эпоху, развівае уяуленне, творчае мысленне, дае дадатковую інфармацыю. Выбраны настаўнікам твор павінен адпавядаць гістарычнаму матэрыялу. Настаўнік можа выкар-ць як увесь твор так і урывак. Урывак з твора выкар-ца для пацвярджэння сваей думкі ці для уступу да тэмы урока. У залежнасці ад мэты, методыка выкар-ня маст літ-ры можа быць самай разнаст-ай: уступ да тэмы урока; ілюстрацыя да паведамлення гістар-га факта; форма паведамлення гістар факта; абагульненне у выніку вывучэння гістар матэрыялу. Чытанне урыука з гістар твора павінна быць эмац-ым і выразным. Калі у тэксце суст-ца новыя словы, настаўнік павінен іх растлумачыць. Выкарыстаны твор абавязкова аналізуецца на падставе выканання розных заданняў; аналіз архітэктурных помнікаў –перагортваючы старонкі падручніка МРБ настаўнік і вучні звяртаюць увагу, што у кнізе змешчана шмат малюнкаў і фотаздымкаў архіт-ых помнікаў. Настаўніку трэба высвятліць само паняцце архітэктура – гэта старажытны від чалав-ай дзейнасці, вынікам якога з’явілася будаўнічае маст-ва. Архіт-ыя пабудовы з’яўл. мастацтвам, якое адлюстр-ае гістар мінулае і прыновіць людзям эстэт задавальненне. Архіт-ыя помнікі – гэта летапіс гістрорыі, частка культуры грамадства, якая нясе інфармацыю пра жыцце людзей у мінулым. Прынята лічыць, што архіт-ыя помнікі - гэта помнікі, якія збудаваны у далекім мінулым, Але паняцце “культура” заключае у сабе не толькі спадчыну мінулага, але і цяп часу. Архіт-ыя пабудовы сучаснасці таксама змяшчаюць ачаблівасці светаўспрымання сенеш-га чал-ка. Прыклад такога сувярджэння – Палац Рэсп-кі, Рэспуб-ая бібліятэка, чыгуначны вакзал у сталіцы. Акрамя арх-ых помнікаў, адным з відаў выяул мас-ва з’яўл. скульптура. Архіт і скульп помнікі знах у узаемасувязі. Архіт уключае у сябе элементы скульптуры. Помнікі скульптуры дазваляюць меркаваць аб народах, асобах, якія жылі у той час. Аналізуючы скульп выявы, наст –ік дае апісанне знешняму выгляду, позе, харак-уе сродкі маст выраз-ці, якія выкарыстаў майстар скульптур. З гэтай мэтай неабходка ужываць на уроку ТСН, фотаздымкі, малюнкі. Значнае месца пры вывучэнні пытанняў культуры н уроках МРБ займае нагляднасць. Яна аблягчае успрыманне пра выгляд той ці іншай гістар асобы, прылад працы. Эфектыўнасць прымянення нагл сродкаў навуч-ння залежыць ад умелага спалучэння слова і дэманстрацыі нагляднасці, ад умення настаўніка выразна і глыбока вылучыць у іх прыкметы і асаблівасці, якія раскрываюць сутнасць вывучаемых падзей, прад-аў і з’яў.	10. Методыка вывучэння геаграфічнай інфармацыі аб гістарычным мінулым і сучаснасці нашай Радзімы. 1.Развіццё гістарычных уяўленняў аб прасторы немагчымае без развіцця гістарычных уяўленняў аб часе і, наадварот, развіццё гістарычных уяўленняў аб часе немагчымае без развіцця гістарычных уяўленняў аб прасторы. 2.Паколькі ў пачатковай школе можна сфарміраваць толькі элементарныя уяўленні аб часе і прасторы ў гісторыі, то недапушчальна перагружаць вучняў інфармацыяй адпаведнага зместу. 3.Прынцып нагляднасці вельмі важны ў працэсе работы з геаграфічнай і храналагічнай інфармацыяй. 4.Трэба памятаць аб сімвалічным характары геаграфічных і гістарычных карт і “стужкі часу”. 5.Неабходна спалучаць работу па фарміраванні ўменняў вызначаць месца гістарычнага факту ў прасторы і часе з іншымі формамі работы на ўроку.	11. Метады і прыёмы работы са “стужкай часу” пры вывучэнні прадмета “Мая Радзіма – Беларусь”. 1.На “стужцы часу”, па магчымасці, павінен захоўвацца храналагічны маштаб. 2.На “стужцы часу” адзначаюцца толькі самыя важныя падзеі і даты. 3.З дапамогай “стужкі часу” можна выконваць заданні “гістарычна-матэматычнага” характару (на вызначэнне абсалютнай і адноснай храналогіі).
12. Метады і прыёмы работы з картай і атласам пры вывучэнні прадмета “Мая Радзіма – Беларусь”. Да схематычных наглядных дапаможнікаў адносяцца карты, карты-схемы, планы мясцовасці. Гістрар падзеі адбываюцца не толькі ў часе, але і ў прасторы. Каб стварыць ў школьнікаў прасторавыя ўяўленні, трэба навучыць іх карыстацца картай. У навучальным працэсе выкар-ца насценныя карты, атласы і контурныя карты. Насценнымі картамі карыс-ца на ўроку у час выкладання новага матэр-у, пры паўтарэнні і праверцы ведаў вучняў. Настольныя карты – гэта дадатак да падручніка ,карты падручніка, атласы, контурныя карты. Работа з насценнай і настольнай картамі вядзецца узаемазвязана. Гэта дазваляе спалучаць франтальную работу з індывідуальнай. Настольныя карты выкар-юцца для індыв-ай работы у класе і дома. Карта павінна быць не толькі вучэбным, але і даведкавым матэрыялам. Змест і афармленне картаў павінны быць такімі, каб яны былі даступныя вучням і адпавядалі узроўнюю іх навуковай подрыхтоўкі. Карта для пач кл павінна быць наступнай: даецца лінейны маштаб і запісваецца так: 1 см=50 км; карты маюць больш яркую афарбоўку; нагрузка карты значна меншая, чым у старэйшых коасах. Нагрузка карты – колькасць адлюст-ых аб’ектаў і назваў, дадзеных на ей. Гістарычная карта у адрозненні ад геагр-ай мае сваю спецыфіку. Змест гістар-ай карты вызначаецца мэтамі, якія сіаяць перад вывучэннем гісторыі. На гістар карце, акрамя фізіка-геаграф дадзеных, абазначаюцца межы дзяржаў, месца рассялення народаў. У навучанні гісторыі магчымы тры спосабы выкар-ння гістар-ых картаў: гістар-ая карта служыць для наст-ка багацейшай крыніцай ведаў прі падрыхтоўцы да ўрока і пазаўрочная работы; гістар-ай карта непасрэдна ўключаецца настаўнікам у працэс выкладання матэрыялу; арганізуецца самастойная работа вучняў па здабыванні з дапамогай карты неабходных ведаў. Роля карты у навучанні гісторыі можа быць рэалізавана пры умове, што: 1.Работа з картай вядзецца сістэматычна, як у працэсе вывучэння новага матэрыялу, так і ў працэсе яго замацавання. 2.Настаўнік вучыць школьнікаў прыёмам работы з гістарычнай картай і яе легендай. 3.Паступова ўзрастае патрабаванне да самастойнасці вучняў у рабоце з картай у сувязі з агульным павышэннем іх самастойнасці навучання. Дадзены аспект вельмі важны пры арганізацыі работы вучняў з гістарычнымі атласамі. Работа па фармір-нню уяуленняў аб гістар-ай прасторы пач-еца з таго, што наст-ік знаеміць вучняў са знешнім выглядам карты (умоўныя аьазначэнні, колер і адрозненне ад геагр-ых картаў). Аповед наст-ка павінен заўседы суправ-цца паказам на карце. Важна не толькі паказаць месца падзеі, але і даць яе апісанне. З дапамогай гістар-ай карты могуць быць раскрыты прычынна-следчыя сувязі, г.з. вучні пры дапамозе наст-ка устанауліва-ць на карце, дзе і чаму сяліліся першыя людзі. Замацаванне прасторавых ўяўленняў ў школ-аў праводзяцца пры дапамозе контурных карт. Распрацаваны правіла паказу на карце. Пры паказе вучань павінен стаяцт так, каб не закрываць сабой карту і паказваць аб’екты толькі указкай, даўжыня якой – не менш 50 см і не болей 70 см. Паказ павінен быць дакладным: паказваць не надпіс, а месца знаходжання аб’екта. Неабходна пазбягаць памылак, якія дапускаюць дзеці напачатку работы з картай: не ўмеюць чытаць ўмоўныя знакі; не ўмеюць карыстацца маштабам; не ўмеюць славесна фармуляваць месцазнаходжанне тых ці іншых пунктаў на карце.	15. Асноўныя прыёмы і формы замацавання ведаў і праверкі іх трываласці. Праверка і ацэнка выніку навучання – складаная метадычная праблема і найюольш слабое звяно пачынаючага настаўніка. Праверка рашае наступныя задачы: паглыбляе, замацоўвае, сістэматызуе і абагульняе веды; падрыхтоўвае вучняў да засваення ведаў; фарміруе уменні і навыкі, погляды і перакананні школьнікаў; развівае мову і мысленне вучняў; стымулюе работу вучняў, развівае іх пазнавальныя магчымасці; выхоўвае самастойнасць і адказнасць; садзейнічае устанауленню актыўных зносін вучняў з настаўнікам і паміж сабою; выступае спосабам карэкцыі у дзейнасці педагога. Праверка вынікаў навучання з’яўл сродкам выяўлення трываласці і ўсвядомленасці засвоенага зместу праграмнага матэрыялу вучнямі. Задачы і змест праверкі вызначаюць яе арганізацыю, формы і прыемы. Да апытвання трэба рыхтавацца сур’езна. Настаўнік павінен улічваць асноўныя мэты, якія стаяць перад вывучэннем асобнаг урока, тэмы, усяго курса у цэлым. Пры першапачатковай праверцы настаўнік патрабуе ад вучняў ведаў як галоўных, так і другасных. Пры адтэрміноўцы праверкі настаўнік патрабуе цвердага запамінання апорных фактаў, якія з’яўл вехамі у гістар-ым працэсе. Пытанні праверкі трэба вызначаць так, каб раскрыць аб’ем і глыбіню ведаў вучняў. Пры арганізацыі праверкі не патрэбна і нельга апытваць па усім матэрыяле аднолькава. Змест пытанняў, іх форма, прыўмы павінны быць такімі, каб найбольш эфектыўна забяспечыць засваенне і абагульненне гістар-га матэрыялу. Можна вызначыць насп-ыя групы асноўных формаў і метадаў праверкі ведаў вучняў: Група 1 : 1.Слоўныя (вусныя адказы).2.Пісьмовыя – адказы на картках, складанне плана.3.Наглядныя – выкарыстанне наглядных сродкаў навучання (праца з картай, схемай, малюнкам).4. Практычныя – работа з падручнікам, выкананне задання па контурнай карце. Група 2 : Індывід-ыя адказы.2.Франтальная гутарка.3.Праца у групах.4.Ушчыленае апытванне.. Вучань на уроках МРБ павінен навучыцца: даваць апісанне ці апавяданне; прасочваць паслядоўны ход або пералічваць, выдзяляць асноўныя этапы развіцця; раскрываць змест пэўных паняццяў і авалодваць імі; даваць аналіз (ацэнку) падзей ці з’яў і паказваць іх значэнне; запамінаць імены, назвы, датыЮ падзеі; ведаць карту і ўмець карыстацца ею.	16. Выкарыстанне прынцыпу нагляднасці пры вывучэнні прадмета “Мая Радзіма – Беларусь”. Методыка работы з карцінамі, малюнкамі і ілюстрацыямі на ўроках прадмета “Мая Радзіма – Беларусь”. Нагляднасцю наз-ца такое навучанне, прч якім паняцці фармір-ца у вучняў на аснове непасрэднага уяулення вывучаемых з’яў аьо з дапамогай іх адлюстравання. Нагляд-ае навучанне на уроках гісторыі іграе асаблівую ролю і выконвае шэраг функцый: канструяванне мінулага - з дапамогай наглядных сродкаў навучання ў вучняў ствараюцца дакладныя зрокавыя вобразы гістар-га мінулага. Яны канкрэтызуюць гістарыч факты, ствараюць гіст-ыя уяуленні у вучняў, на аснове якіх фармір-ца гістрар-ыя веды. Навучальная функцыя - нагляднасць слулыць апорай для раскрыцця сутнасці гістар-ых з’яў, для фармір-ня асноўных гіст-ых паняццяў і заканамер-ей, забяспечвае больш глыбокае іх засваенне вучнямі. Эмацыян-ая функцыя – наглядныя сродкі ўдзейнічаюць н пачуццевую сферу вучняў. Адны выклікаюць захапленне мужнасцю, гераізмам нашых продкаў, другія – выхоўваюць павагу да людзей працы. Эстэт-ая функцыя – нагляднасць фарміруе эстэт-ыя погляды школ-аў, развівае патрэбу у пастаянным далучэнні да прыгодага. Развіваючая функцыя – нагляднае навучанне развівае назіральнасць, уяуленне, памяць і мову вучняў, падтрымлівае пастаянную цікавасць да гістар-га мінулага. Існуе наступная класіфікацыя наглядных сродкаў навучання: Прадметныя - Манументальныя помнікі, памятныя месцы, прылады працы, прадметы побыту, транспартныя сродкі, помнікі дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва.Выяўленчыя - Малюнкі-рэканструкцыі, творы жывапісу і іх рэпрадукцыі, фотаздымкі, фільмы, відэаматэрыялы.Умоўна-графічныя - Карты, схемы, картасхемы, графікі, дыяграмы, “стужка часу”. Унутраныя - Наглядныя ўяўленні, якія ўжо сфарміраваныя шляхам самастойнага назірання і ў працэсе вучэбнай дзейнасці. У выкарыстанні прадмета МРБ шырока выкар-ца мастацкія карціны і вучэбныя карціны. Мастацкія карціны выступаюць на ўроку у якасці гістар-ага факта. Важная патрабав-ць да іх навуковая даставернасць. Вучэбная карціна выступае зыходнай крыніцай ведаў; ілюструе выкладанне настаўніка; уводзіцца пасля аповеду наст-ка і замацоўвае яго. У залежнасці ад характару сюжэта, вуч-ыя карціны падзяляюцца на нек відаў: падзейныя – адлюст-юць гістар-ыя факты паліт-га жыцця, ваеннай гісторыі, сацыяльнай барацьбы у грамадстве. Такія карціны патрабуюць сюжэтнага аповеду У работе с такой карцінай выдзяляюць наст пасляд-ць: даць агальнае вызначэнне зместу карціны; указаць час і месца дзеяння, умовы; ахарак-ць галоўнае і другаснае у яе змесце; зрабіць агульную выснову; замацаваць шляхам чытання тэксту падр-ка. Тыпалагічныя – адлюст-ць гістар падзеі, тыповыя для вывучэння эпохі, такія карціны адлюст-ць з’явы сац-экан жыцця. Пры разглядзе такой карціны выкар-ца як аповед наста-ка, так і гутарка. Для работы з карцінамі на уроку выкон-ца наступ-ыя патрабаванні: недапушчальна перагружаць урок дэманст-яй вялікай колькасці карцін; дэманст-ая карціна павінна быць дастаткова вялікая па памерах; вывешваеца карціна толькі тады, калі яна уключаецца у вучэбны працэс; перад пачаткам н\аналізу карціны мэтазгодна даць вучням крыху часу на самас-ае азнаямленне. Вялікае значэнне для фармір-ння вобразаў выдатных гістар-ых дзеячаў маюць партрэты. Прыемамі работы з партрэтамі з’яўл.: характар-ка, аповед пра жыцце і дзейнасць гістар-ай асобы. Работа з партрэтам на уроку гісторыі прапануе рожныя метад=ыя прыемы: паказ партрэта за павед-ем біяграф-ых звестак; аповед аб гістар-ым ці культурным значэнні адлюст-ай асобы; цытаванне выказванняў, твораў; зачытванне дакумента, урыўка з навукова-папулярнай маст. літ-ры. На уроках МРБ выкар-цца ілюстрацыі. Падручнік мае шмат ілюстрацый. Работа з ілюстрацыямі вядзецца на ўроку. Да іх належаць: схематычныя выявы прылад працы; малюнкі зброі і прадметаў побыту; адлюстраванні архітэк-ых помнікаў; рэпрадукцыі твораў мастацтва; сюжэтныя і бытавыя кампазіцыі; партрэты; карыкатуры; дакумен-ыя фотаздымкі. Ніводная ілюстрацыя не павінна застацца без увагі. Да адных звярт-ца па ходзе аповеда, іншыя нас-ік аналізуе з вучнымі. У навучанні шырока прымян-ца і схематычны малюнак: схема бітвы, палітычнай будовы. Малюнак на дошцы асабістата каштоўны.Ен узнікае па меры выкладання, тлумачэння матэрыялу наст-ам. Гатовыя схемы выкар-ца пры замацаванні.	18. Кантроль і ацэнка вынікаў вучэбнай дзейнасці па прадмеце “Мая Радзіма – Беларусь”.Кантроль ВуіН – адзін з важнейшых элементаў вучэбнага працэсу. Навучанне не можа быць паўнавартасным без рэгулярнай і аб’ектыўнай інфармацыі аб тым, як засвойваецца вучнямі матэрыял, як яны прымяняюць атрыманыя веды на практыцы. Кантроль ВіУ вучняў выконвае наст функцыі: праверачную, навучальную, развіваючую, выхаваўчую і метадычную. Праверачная функцыя – адна з самых важных. Дадзеныя кантролю канстатуюць не толькі вынікі і ацэнку вучэбнай дзейнасці асобных вучняў і наст-аў, але і стан вучэбна-выхаваўчай работы усей навучальнай установы. Навучальная функцыя – у ходзе выканання кантрольных заданняў адбываецца паўтарэнне набытых раней ведаў шляхам іх удасканалення і дапаўнення. Развіваючая фун закл-ца у тым, што яна дае больш магчымачцей для развіцця асобы вучня, фармір-ння яго пазнавальных здол-ей. Кантроль ведаў вырашае і выхав-ыя пытанні, таму што ен глыбока закранае эмацыян-ую сферу асобы. Кантроль дысцыплінуе вучня, выхоувае пачуцце адказнасці за сваю працу і прывучае да сістэматычнага вучэбнага працэсу. Метадычная функцыя кантролю ВіУ мае вялікае значэнне для удаскан-ня працы самаго настаўніка: дазваляе ацаніць метады, убачыць яго моцныя і слабыя бакі. Кантроль павінен быць: планамерным і сістэматычным; аб’ектыўным; усебаковым, індывідуальным, эканамічным па затратах часу наст-ка і вучняў; педагагічна-тактычным (ажыц-ца у спакойнай абстаноўцы). Выдзяляюць віды кантролю: папярэдні, бягучы, перыядычны, выніковы. Папярэдні кантроль –дазваляе вызначыць узровень ВіУ вучняў. Задача бягучага кантролю – кіраванне вуя дзейнасцю вучняў і яе карэкціроўка. Ен дазваляе атрымаць непасрэдную інфармацыю аб ходзе і якасці засваення вучэбнага матэрыялу і на аснове гэтага уносіць змены у вуч працэс. Перыядычны кантроль – дазваляе высвятліць якасць вывучэння вучнямі вучэбнага мат-лу па раздзелах прадмета. Прыкладам перыяд-га кантролю лічацца кантрольныя работы, абагульн урокі. Выніковы кантроль – накіраваны на праверку вынікаў навучання, выяўлення ступені авалодвання вучнямі сістэмы ВуіН, атрыманых у працэсе вывучэння асобнага прадмета . Распрацаваны і метады кантролю. Гэта спосабы дзейнасці наст і вучняў, у ходзе якіх выяўляецца засваення вуч матэрыялу і авалодванне вучнямі неабходнымі ВуіН. Да асноўныя метадаў кантролю адносяцца: вуснае апытванне, выкананне пісьмовых і практычных работ, стандартызаваны кантроль. Пры вусным апытванні устан непасрэдны кантакт паміж наст і вучнямі. Вылучаюць франтальнае (правод у форме гатаркі наст з класам), індывід-ае (прадугл грунтоуныя адказы вучняў на пытанні) і камбінаваніе апытванне (спал-не вуснага апытвання з іншымі метадамі) . У апошнія гады актыўна прым тэставы кантроль, ен атрымаў назву стандартызаваны. Асноўны недахоп яго – абмежаванасць прымянення: з яго дапамогай магчыма праверыць толькі рэпрадуктыўную дзейнасць вучняў,ен найбольш прымянімы у працэсе бягучага кантролю. Практыкуюць і такія метады як самакантроль і узаемаправерка. У адпаведнасці с Законам РБ “Аб адукацыі” было вырашана увесці 10-бальную сістэму ацэнкі вынікаў вучэбнай дзейнасці нав-цаў. З 1 верасня 2003 г агульадук-ыя установы РБ працуюць па 10-бальнай сістэме ацэнкі ведаў вучняў. Асноўнымі задачамі, якія абумовілі увядзенне 10-бальнай сістэмы ацэньвання вучэбных дасягненняў вучняў аднос-ца: правядзенне кантрольна-ацэначнай дзейнасці у адпаведнасці з вядучымі ідэямі абнаўлення новай якасці агульнай адукацыі; пераход да адука-най тэхналогіі, якая спалучае у прымяненні абсалютную і адносную ацэначныя шкалы; нізкая стымулюючая функцыя 5-бальнай сістэмы ацэньвання; адсутнасць упрымяняемай 5-бальнай шкале уліку праяўлення індыв-ых уласц-ей асобы пры паўрочным кантролі; павышаныя крытэрыі і прадметныя еормы ацэнкі на адзнаку “3” для тых навучэнцаў, якмя не ў сілах дасягнуць патрабуемага эталона засваення вуч прадметаў; выкар-ня нездав-чай адзнакі як сродку падаўлення асобы. Мэта увядзення 10-бальнай сістэмы: павышэнне аб’ект-ці ацэнкі і якасці вуч-пазн-ай дзейнасці школ-аў; забесп сац абароны асобы вучня; рэалізацыя інтэгральнага падыходу у ацэнцы вуч дасягненняў навучэнцаў у адзінстве ВуіН з улікам індыв-ых якасцей асобы; стварэнне умоу для стымул-ня вуч-пазн дзейнасці вучняў і дасягнення больш высокіх вынікаў на аснове увядзення інварыянтнай ацэначнай шкалы; стварэнне умоу для фармір. адэкватнай самаацэнкі асобы.	19. Віды пазакласнай і пазашкольнай работы і асаблівасці іх узаемасувязі з вучэбнай дзейнасцю. Роля пазакласнай і пазашкольнай работы ў вучэбна-выхаваўчым працесе пры вывучэнні прадмета “Мая Радзіма – Беларусь”. Мэта пазакласнай работы па прадмеце «Мая Радзіма – Беларусь»:- падтрымліваць цікавасць да курса “Мая Радзіма – Беларусь” як да навучальнага прадмета; фарміраваць нацыянальна свядомую асобу, яе менталітэт; пашыраць агульную эрудыцыю вучняў. Віды пазакласнай і пазашкольнай работы:1. Гурткі па тэматыцы прадмета «Мая Радзіма - Беларусь».2. Класныя і школьныя святы.3. Экскурсіі. Прыкладная тэматыка работы гурткоў гістарычнага накірунку ў пачатковай школе: краязнаўчая; біяграфічная; ваенна-гістарычная; этнаграфічная (гісторыя матэрыяльнай культуры); фальклорная (вывучэнне легенд і паданняў); мастацтвазнаўчая (напрыклад, вывучэнне помнікаў архітэктуры) камбінаваная. Метадычныя патрабаванні да правядзення школьных святаў.1. Змест і форма правядзення свята павінны адпавядаць узроставым асаблівасцям дзяцей.2. Свята з’яўляецца вынікам пэўнай практычнай дзейнасці дзяцей (працоўнай, пазнавальнай, мастацкай). У сістэме выхаваўчай работы свята павінна выступаць у адзінстве з іншымі формамі пазакласнай работы (напрыклад, гуртком, гульнёй) і з’яўляцца асноўнай справай, вакол якой разгортваецца індывідуальная дзейнасць дзяцей у акрэслены адрэзак часу.Экскурсіі праводзяцца: па музейных экспазіцыях; па месцах гістарычных падзей; па населеным пункце;па маршруце; па гісторыка-архітэктурных помніках; па прадпрыемствах.План падрыхтоўкі да экскурсіі павіне у сябе ўключаць: азначэнне тэмы;збор інфармацыі;вызначэнне маршрута экскурсіі; вызначэнне працягласці экскурсіі;прызначэнне даты правядзення экскурсіі; вызначэнне тэхнічнага забеспячэння экскурсіі;інфармацыйна-тлумачальную работу з вучнямі; арганізацыйную работу з вучнямі;неабходныя карэктывы ў выпадку ўзнікнення непрадбачанай сітуацыі.
20. Методыка арганізацыі пазакласнай работы па прадмеце “Мая Радзіма – Беларусь”. Пазакласная работа па курсе МРБ з’яўл. састаўной часткай вучэбна-выхаваўчага працэсу ў школе. Яна служыць агальным мэтам навучання і выхавання вучняў. Мэта пазакласнай работы па прадмеце «Мая Радзіма – Беларусь»:- падтрымліваць цікавасць да курса “Мая Радзіма – Беларусь” як да навучальнага прадмета; фарміраваць нацыянальна свядомую асобу, яе менталітэт; пашыраць агульную эрудыцыю вучняў. Каб дасягнуць пастаўленых задач, пазакласная работв вырашае наступныя задачы: дапоўніць, паглыбіць веды, умені і навыкі вучняў па МРБ, атрыманыя на ўроку; вучыць дзяцей самастойна працаваць з кнігай, з дататквай літар-рай па гісторыі; развіваць творчыя здольнасці вучняў; узбагачаць слоўнікавы запас школьнікаў гістар-ымі паняццямі. Пазак-ая работа дапаўняе урокі гісторыі. Вцчні пашыраюць і замацоўваюць ьыя веды, уменні і навыкі, якія атрымалі на уроку, згаемяцца з матэрыламі, якія не уключаны у школьную праграму. Пазак-ая работа мае грамацка карысную накіраванасць. Вучні прымаюць удзел у ахове гістар-ых і ку льтурных помнікаў, арганізуюць работу па дагляданні могілак выдатных людзей. Арганізацыя пазак-ай работы павінна адпавядаць спецыфічным прынцыпам. Прынцып добраахвотнасці - удзел ва усіх формах пазакласнай работы патрабуе асабістай актыўнасці вучня. Роля наст-ка закл у тым, каб аб’яднаць вучняў агульнай справай, падтрымаць імкненне дзяцей пазнаць цікавае і невядомае. Прынцып узаемасувязі класных і пазакласных заняткаў. Урок – традыцыйная форма навучання і выхавання. Пазакласнае мерап-ва можа мець самыя розныя формы правядзення, але яны не з’яўл працягам урока. У пазак-ай работе павінен выкар-ца багаьы змест, які адпавядае патрабаванням гістар-ай навукі. Прынцып займальнасці. Гэты прынцып рэалізуе настаўнік, які уяўляе сабой творчую асобу. Гульні, ранішнік, эурыстычная гутарка, метад персаніфікацыі стануць прывабнымі для вучняў. Але нельга зводзіць усю работу да займальных мерапр-ваў. Вырашэнне пастаўленай праблемы, задачы, пошук нечага цікавага у гістар-ым мінулым мячцовага узроўню, падрыхтоўка індыв-ага аповеду аб гістар-ай асобе – ва усім гэтым можна знайсці кампанент займальнасці. Нестандартнасць заняткаў, яркі запамінальня хар-ар пазак-ай работы павінны працаваць на асноуную мэту і развіваць гістар-ую культуру, выхоўваць пашану да гісторыі. Пазакласная работа па МРБ павінна насіць нацыянальны хар-ар - бел-ая гісторыя пры наяўнасці агульных старонак з іншымі славянскімі народамі усе ж такі самабытная і самастойная. Нацыянальны кампанент у пазак-ай рабоце здольны дапамагчы спасцігнуць душу бел-га народа праз яго мову, гісторыю, выхаванне беларуса як носьбіта нацыянальнай ідэі з пачуццем уласнай і нац-ай годнасці, за паважлівым станаўленнем да свайго і іншых народаў.	21. Роля краязнаўчага матэрыялу і метадычныя падыходы да яго выкарыстання на ўроках “Мая Радзіма – Беларусь”. Школьнае краязнаўства – гэта сістэма пазнання вячнямі роднага краю ў працэсе вучэбнай і пазакласнай работы у адпаведнасці з задачамі школы. Краязнаўства разглядаюць як падыход да выкладання гістар-га матэрыялу , які з’яўляецца важным фактарам развіцця творчага мыслення, засваення вучнямі прак-ых УіН, фармі-ня тнтарэсу да працы, абуджэння эстэтычных адносін да навакольнай рэчаіснасці. Краязнаўства як самас-ая галіна ведаў мае свій шлях развіцця. Пачатак яго фарм-ня адносіцца да 15-17 стст.Гэта час геаргаф-ых адкрыццяў. Краязнаўцам можна лічыць гісторыка і паэта М.Старыкоўскага, якога цікавілі гарадзішчы, помнікі археалогіі, жывапісу, якія і былі першцмі краязн-ымі звесткамі аб розных кутках Берарусі. У гэты час выйшлі кнігі С.Рысінскага “Хроніка Польская, Літоўская, Жамайцкая і усее Русі”, М.Гусоўскага “Песня пра зыбра”, дзе цікавасць да вывучэнняроднага краю набывае рысы навуковасці. Апісальна-ілюстрацыйны хар-ар мелі першыя працы па археалогіі А.Бранта, этнаграфіі – У.Кораба. Гэты перыяд вывучэння гістар-ай, духоўнай культуры беларусаў праходзіць у рэчышчы краязнаўства як пачатку народазнаўства. У канцы 18-19 стст. Гэты матэрыял стаў грунтам для першасных ацэнак, адметнасці бел культуры. Вялікі уклад унеслі навукоўцы Віленскага універсітэта (Баброўскі, Даніловіч), віленскае таварыства сяброў навук. Іх дзейнасць спрыяла развіццю гістар-ай навукі, з’яўл першых навуковых прац па этнаграфіі, археалагіі. У канцы 19 – пач.20 ст. з’яв апісанні асобных губерняў:Віцебска і Вібебшчыны, Ьрэста і Берасцейшчыны, Гародні, Мінска. Найбольшай важнасцю у галіне краязнаўства харак-ца дзейнасць А.Кіркора, які з’яўл кірауніком Віленскага музея старажытнасці. Ен упершыню арганізаваў падрыхтоўку і выданне краявых даведнікаў, распрацаваў экскурсіі па Вільні, яе ваколіцах. Адначасова з развіц-ем краязнаўства фарміруецца краязнаўчы метад, сутнасцю якога з’яўл лакалізацыя комплекснага гісторыка-культурнага даследавання з прымяненнем шырокага кола крыніц (гістар-ых, лінгв-ых, фалькл-ых). В пач.20 ст. краязнаўчы рух актывізаваўся у сувязі з дзейнасцю “Нашай нівы”, якая аб’яднала вакол сябе сацыял-дэмакр рух на Беларусі. Яна вызначала задачы краязнаўчай працы. Пасля ВАВ краязнаўства стала набываць сваю актуальнасць. У 60 – першай палове 80 гг.яно стала неад’емнай часткай вучэбна-выхаваўчага працэсу ў школе. У школах сталі масава стварацца музеі і куткі баявой і працоўнай славы. Гэта стала асновай для патрыятычнага і грамад-га выхавання падрастаючага пакалення. У сувязі з распадам СССР і утварэннем незалежнай Рэспублікі Б, у навуковых установах узрасла цікавасць да вывучэння свайго краю. Гэта абумоўлены наступнымі прычынамі: рэструктурызацыяй усіз бакоў развіцця грамацтва; ажыццяў-ем рэформы агульнаадук-ай школы; укараненным прынцыпаў гуманізацыі навучання. Прадмет МРБ мае шырокія магчымасці уключэння краязнаўчага матэрыялу у вучэбны працэс. Краязнаўчыя веды з’яўл моцным падмуркам для фармір-ння цмкавасці і свядомых адносін да вывучэння гісторыі свайго краю. Прынцыповым пры выкарычтанні краяз-га матэрыялу з’яўл: раскрыцце агульнагістар-ай тэмы з дапамогай мясцовага матэрыялу. Пры вывучэнні тэмы “Багацце нашай краіны” вучні свайго населенага пункта даведваюцца, як квітнела наша дзяржава, а разам з ей узнаўляліся знаемыя ім вуліцы, школы. Такая дэталізацыя мабілізуе прывычныя уяуленні праз блізкае, знаемае. На уроках МРБ мае значэнне і такі матэрыял, які адносіцца да з’яў, які не адлюст-ны у праграме і падр-ку. Ен уводзіцца наст-ам дадаткова, уключаецца на уроку як карогтае паведамленне. А.А.Вагін вылучае некалькі прынцыпаў, якіх неабходна пратрым-ца пры выкарыстанні краязнаўнага матэрыялу. 1.Краязнаўчы матэрыял выкар-ца для паказу ролі роднага краю у падзеях агульнагістар-га значэння. (роля барацьбы мясцовых партызан Беларусь у гады ВАВ). 2. Мясцовы краязнаўчы матэрыял выкарыс-ца у якасці канкрэтнай ілюстрацыі, прыкладу агульных гістар-ых з’яў (веды аб тых тавараХ, чкія выраб-ца на заводах і фабрыках свайго горада ). 3. Краязнаўчая інфармацыя выкарыстоўваецца як фактычная аснова для раскрыцця агульных працэсаў і заканамернасцей (развіцце народнай аспадаркі . 4. Мясцовы матэрыял адыгрывае важную ролю ў пазнанні сучаснасці: вывучэнні грамадскіх адносін, развіцця сучаснай тэхнікі, эканомікі, культуры. 5. Краязнаўчы матэрыял можа быць выкарыстаны для канкрэтызацыі матэрыялу, пераканаўчасці аналізу.	22. Спосабы актывізацыі пазнаваўчай дзейнасці вучняў 4-га класа. Для таго, каб вучні паспяхова засвоілі вучэбны матэрыял па прадмеце “Мая Радзіма – Беларусь”, інфармацыя, якую яны атрымліваюць, павінна быць: канкрэтнай; даступнай; нагляднай; эмацыянальна афарбаванай; адносна невялікай па аб’ёме. Нагляднае навучанне закранае не толькі сферу пачуццяў пры успрыманні мінулага, але і сферу мыслення і выконвае шэраг функцый: канструяванне мінулага; навучальная функцыя; эмацыянальная функцыя; эстэтычная функцыя; развіваючая функцыя.	26. Гульня як сродак навучання і выхавання вучняў на ўроках “Мая Радзіма – Беларусь”. Дыдактычная гульня разумеецца як важнейшы шлях уключэння школ-аў у вуч-ую дзейнасць. Адукацыйныя звдвчы гульняў самыя разначстайныя, але найбольш важная – авалоданне неабходнымі ВіУ. У адрозненні ід вучэбных заняткаў, у дыдакт. Гульні навуч-ыя і пазнав-ыя задачы ставяцца не прама, а ускосна: навучэнцы авалодваюць ведамі у працэсе гульняў. Матывам навучальнай задачы становіцца натуральная імкненне дзіцяці гуляць. Дыдакт. Гульні садзейн-юць стварэнню умоў для самаарганізацыі вучняў. Настаўнік павінен навучыца гуляць разам з дзецьмі, каб недакучліва перадаваць ім жыццевы вопыт. У дыдакт. Гульні павінны прысутнічаць наст. структурныя элементы: навучальная задача, гульневае дзеянне і правілы гульні. Іншы раз выдзял. Яшчэ змест гульні і яе заканчэнне. Для гэтага трэба правільна планаваць і распрацоўваць гульні з разнастайным зместам. Роля педагога – звязаць у адзінае усе струк-ыя кампаненты гульні. Формамі рэалізацыі гульневага дзеяння могуць выступаць: разнастайныя гульневыя маніпуляцыі са сродкамі навучання (атлас, карта, фотаздымак); “зачын”, які стварае ў вучняў гульнявы настрой ( у выглядзе казкі, песні, сакрэтнага пісьма); ажыццяўленне пошуку і знаходкі патрэбнага адказу;загадванне і адгадванне загадак; выкананне пэўнай ролі; спаборніцтва; асаблівыя гульневыя рухі. Поспех у рашэнні дыдакт-ая задачы дасягаецца шляхам выканання разнастайных гульневых дзеянняў, адным з іх з’яўл. спаборніцтва. Жадане вучняў дасягнуць гульневай мэты(выйграць) прымушай дзяцей лепей назіраць за навакольным асяроддзем. У дыдакт. Гульні навучанне цесна звязана з задачамі выхавання, калі сумесна з засваеннем ведаў ствараюцца ўмовы для выхавання у дзяцей сяброўскіх узаемаадносін, дысцыпліны, вытрымкі. У пабудове можна вылучыць некалькі відаў сітуацый: 1. Вучні індыв.-на выконваюць гульневае заданне. 2.Вучні выконваюць гульневае заданне, уступаючы у кантакт адзін з другім; 3.складаныя гульні з 2 формамі узаемадзеяння – унутры групы і паміж групамі, якія выхоўваюць пачуцце адказнасці і узаемавыручкі. Дыдакт. Гульня праводзіцца наст-ам згодна метад-ых патрабаванняў: 1.аб’яўленне назвы гульні.2. паведамленне аб размяшчэнні яе удзельнікаў і парадку выкарыстання гульневага матэрыялу; 3.тлумачэнне ходу гульні; 4.паказ наст-ам выканання асобных дзеянняў; 5.падвядзенне вынікаў гульні і аб’яўленне пераможцы. Адна з галоўных задач гульні – выкар-нне сродкаў, якія спрыяюць актыўнасці вучняў. Гульня будзе паспяховай, калі вучні ахвотна удзельн. у ей., што садзейнічае узнікненне у вучняў прапаноў, паступова сярод вучняў фарм-ца лідэры. Дыдыкт-ая гульня уключае і правілы для наст-аў:1.гульня павінна несці дзецям радасць; 2.прымушаць гуляць дзяцей нельга, крыўдзіць; 3.трэба рыхтаваць гульню з дзецьмі; 4. Даваць магчымасць самастойна выконваць заданні; 5.гульню неабходна пачынаць з пасільных задач;6.ствараць натуральная абставіны;7. Забячпечваць у час гульні сітуацыю спаборніцтва, на выкананне задання выдзяляць час. У сучаснай педагогіцы гульня разгл-цца не толькі як сродак выхавання і форма арганізацыі жыцця людзей, але і як форма пазнавальнай дзейнасці. Гульня дапамагае вучням вучыцца Яна садзейнічае развіццю здольнасцей і інтарэсаў вучняў, задавальняе іх пазнаваўчыя запатрабаванні. Псіхологамі і педагогамі устаноўлена, што перш за ўсе ў гульні разв-ца здольнасць да вобразнага мыслення, здольнасці да ўяўлення. На ўроках МРБ гульні садз-юць выпрацоўцы цэласных уяуленняў пра тую ці іншую эпоху, звязваюць асобныя факты, дапамагаюць назапашваць матэрыял для харак-кі гістарычных з’яў, фактаў, асоб, спрыяюць засваенню важнейшых гастар-ых паняццяў. Гульня як сродак навучання з’яўл. неабходным вопытам, які дазваляе вучням выкар-ць све здольнасці да вучобы. Гульня не толькі натуральным спосабам далучае дзяцей да ведаў, але і дапамагае адаптавацца да вучэбнага матэрыялу.	23. Асаблівасці правядзення інтэграваных і нетрадыцыйных урокаў у 4-м класе.
24. Асаблівасці правядзення нетрадыцыйных урокаў па прадмеце “Мая Радзіма – Беларусь” у 4-м класе. Формы рэалізацыі гульнёвага дзеяння:1. Гульнёвыя маніпуляцыі са сродкамі навучання.2.“Зачын”, які стварае ў вучняў гульнёвы настрой.3.Ажыўленне пошуку і знаходкі патрэбнага адказу.4.Загадванне і адгадванне загадак.5.Выкананне пэўнай ролі.6.Спаборніцтва.	25. Выкарыстанне элементаў развіваючага навучання, тэхналогіі калектыўнага ўзаемадзеяння на ўроках “Мая Радзіма – Беларусь”.	8.Грамадзянскае і патрыятычнае выхаванне чацвёракласнікаў.	13. Формы арганізацыі вучэбнай дзейнасці малодшых школьнікаў.	14. Асаблівасці фарміравання ўяўленняў і паняццяў прадмета “Мая Радзіма – Беларусь”. Авалодванне асновамі любой навукі азначае засваенне сістэмы яе паняццяў. Навучанне гіторыі прадуглежвае разуменне вучнямі сістэмы гістра-ых паняццяў. Гэта азначае засваенне імі найбольш важных, спецыфічных прыкмет, гістар-ых фактаў, падзей і з’яў у найбольш істотных сувязях і адносінах. Гістар-ыя паняцці – стрыжань сістэмы навуковых гістар-ых ведаў. Паняцце – гэта форма мыслення, з дапамогай якога пазнаюцца агульныя і істотныя рысы прадметаў,з’яў аб’ектыўнай рэальнасці. Паняцце – форма абагульнення прадметаў і з’яў. Паняцце- думка, якая адлюстроўвае прадмет або з’яву у іх агульных і істотных рысах. Існуюць асноўныя 2 этапы фармір-ня гістар-ых паняццяў. 1 этап – простае сузіранне, у аснове якога ляжыць пачуццевае пазнанне. Яго пач формай і крыніцай ведаў з’яўл.: адчувальнасць, успрыманне, уяуленне. Адчувальнасць – адлюстра-не асобных уласцівасцей прадметаў аб’ект-га свету, якія нерасрэдна удзельнічаюць на органы пачуццяў.(зрокавыя, слыхавыя, тэмпер-ыя, смакавыя, адчувальныя). Успрыманне – больш высокая форма пачуццевага пазнання. Яго асаблівасцю з’яўл адлюстраванне прадмета у цэлым, як сукупнасць яго знешніх бакоў, асаблівасцей. Уяуленне- вышэйшая форма пачуццевага пазнання, калі у свядомасці чалавека узнауляецца раней успрынятыя аб’екты.. Яно стаіць паміж пачуццевым і лагічным пазнаннем. Адчувальнасць, успрыманне, уяуленне ствараюць жывое сузіранне рэчаіснасці і з’яўл зыходныя пунктам усяго пазнання. Другім этапам з’яул лагічнае мысленне. Яно дазваляе зразумець сутнасць, агульнае ў рэчах, з’явах. Мысленне- якасна новы этап пазнання. Яго назначэнне – выявіцьгалоўныя уласцівасці, рысы, прыкметы з’яў. Адной з асноўных формаў мыслення з’яўл паняцці. Менавіта аснову навуковых ведаў і складае сістэма паняццяў. Змест паняццяў раскрываецца меркаваннямі. Меркаванне – форма пазнання, з дапамогай якога адбываецца сцвярджэнне або адмаўленне, раскрываецца наяўнасць або адсутнасць той ці іншай рэчы ў прадмеце(пр. возера – гэта не рака, клен – гэта дрэва). Да асноўных формаў мыслення, акрамя паняцця і меркавання, адносіцца уменне зрабіць выснову. Выснова - працэс мыслення, у выніку якога з двух або некалькіх меркаванняў выводзіцца новае меркаванне. Т.ч. працэс фармір-ння ведаў наогул і гістар-ых у прыватнасці з’яўл двухузроўневым. Первы ўзровень – пачуццевае пазнанне з уласцівымі яму формамі: адчувальнасць, успрыманне, уяўленне. Другі ўзровень – лагічнае мысленне, да якога належыць паняцце, меркаванне, выснова.
17. Методыка вывучэння жыцця і дзейнасці знакамітых асоб на ўроках прадмета “Мая Радзіма – Беларусь”.