ЗАЦВЯРДЖАЮ

Першы намеснік Міністра адукацыі Рэспублікі Беларусь

__________________А.І.Жук

_________________20__г.

Рэгістрацыйны № ТД -______/тып.

КРАЯЗНАЎСТВА І ЭТНАЛОГІЯ БЕЛАРУСІ

Тыпавая вучэбная праграма для вышэйшых навучальных устаноў па спецыяльнасцях:

						1-02 01 01 Гісторыя;					У
1-02 01 02 Гісторыя. Дадатковая спецыяльнасць
										П
УЗГОДНЕНА									Г
								УЗГОДНЕНА
Старшыня Вучэбна-метадычнага									Б
								Начальнік Упраўлення вышэйшай і
аб’яднання вышэйшых								сярэдняй спецыяльнай адукацыі
навучальных устаноў Рэспублікі									Й
Беларусь па педагагічнай адукацыі								И
								____________________Ю.І.Міксюк
_________________П.Дз.Кухарчык							Р
								_______________________________
______________________________
						О
					Т
Прарэктар па вучэбнай і выхаваўчай
				И
рабоце Дзяржаўнай установы адукацыі
			З
«Рэспубліканскі інстытут вышэйшай школы»
		О
____________________В.І.Шупляк
_______________________________
	П
Е
Эксперт-нормакантралёр
Р

_______________________________

_______________________________

Мінск 2008

СКЛАДАЛЬНІКІ:

М.Ф. Бандзелікаў, дацэнт кафедры дапаможных гістарычных дысцыплін і методыкі выкладання гісторыі ўстановы адукацыі “Беларускі дзяржаўны педагагічны універсітэт імя Максіма Танка”, кандыдат гістарычных навук, дацэнт;

Д.У.Дубінін, дацэнт кафедры дапаможных гістарычных дысцыплін і методыкі выкладання гісторыі ўстановы адукацыі “Беларускі дзяржаўны педагагічны універсітэт імя Максіма Танка”, кандыдат гістарычных навук, дацэнт

РЭЦЭНЗЕНТЫ:

Кафедра культуралогіі і міжнароднага турызму ўстановы адукацыі «Мінскі дзяржаўны лінгвістычны універсітэт»; А.А.Цобкала, дацэнт кафедры дзяржаўнага кіравання сацыяльнай сферы і

беларусазнаўства Акадэміі кіравання пры Прэзідэнце Рэспулікі Беларусь, кандыдат гістарычных навук, дацэнт

РЭКАМЕНДАВАНА ДА ЗАЦВЯРДЖЭННЯ Ў ЯКАСЦІ ТЫПАВОЙ:
						У
Кафедрай дапаможных гістарычных дысцыплін і методыкі выкладання гісторыі
					П
ўстановы адукацыі “Беларускі дзяржаўны педагагічны універсітэт імя Максіма
Танка” (пратакол № 9 ад 31.03. 2008г.);
Навукова-метадычным саветам установы адукацыіГ“Беларускі дзяржаўны
педагагічны універсітэт імя Максіма Танка” (пратаколБ № 4 ад 15.05.2008г.);
Навукова-метадычным саветам		па	И			адукацыі	вучэбна-
				гуманітарнайЙ
		Р
метадычнага аб'яднання вышэйшых навучальных устаноў Рэспублікі Беларусь
	О
па педагагічнай адукацыі (пратакол № 3 ад 27.05.2008г.)
Адказны за выпуск: А.Ф. Рацько
Т
И
О					ЗАПІСКА
ТЛУМАЧАЛЬНАЯЗ
Актуальнасць вывучэння дысцыпліны «Краязнаўства і этналогія
П	Беларусі»
КраязнаўстваЕ і этналогія Беларусі адносіцца да цыклу спецыяльных
гістарычныхРдысцыплін і прызначана для студэнтаў гістарычных факультэтаў
педагагічных універсітэтаў па спецыяльнасцях: 1-02 01 01 Гісторыя; 1-02 01 02
Гісторыя. Дадатковая спецыяльнасць.
Гістарычнае краязнаўства	– гэта			комплекснае		навуковае	вывучэнне

насельніцтвам гісторыі і гісторыка-культурнай спадчыны сваёй мясцовасці. Гістарычнае краязнаўства з’яўляецца адным з важнейшых сродкаў

адукацыі і выхавання чалавека. Гэта неад’емная складаючая навучальнавыхаваўчага працэсу, працы настаўніка гісторыі. Краязнаўчая работа і яе матэрыялы ўплываюць на павышэнне якасці адукацыі, спрыяюць патрыятычнаму, эстэтычнаму і фізічнаму выхаванню навучэнцаў, усебаковаму росту і развіццю іх здольнасцей, фарміраванню практычных навыкаў і ўменняў праводзіць самастойныя навуковыя даследаванні.

Этналогія Беларусі садзейнічае разуменню этнічных асаблівасцей беларускага народа, традыцый і ўмоў яго існавання, механізмаў і заканамернасцей яго функцыянавання і трансфармацыі, будзіць цікавасць да культуры і каштоўнасцей іншых народаў, дапамагае студэнтам усвядоміць раўнапраўнасць розных культур, важнасць месца і ролі кожнага народа ў гістарычным развіцці чалавецтва, выпрацаваць прынцыпы ўзаемапавагі ў міжкультурных і міжнацыянальных зносінах.

Краязнаўства і этналогія Беларусі непасрэдным чынам звязана з такімі навуковымі дысцыплінамі як гісторыя Беларусі, археалогія і іншымі, а таксама і з шэрагам спецыяльных гістарычных дысцыплін – палеаграфіяй, нумізматыкай, геральдыкай, фалерыстыкай і г.д. Такім чынам, вялікае значэнне ў вывучэнні краязнаўства і этналогія Беларусі мае міждысцыплінарны падыход.

Мэта		Мэта і задачы дысцыпліны			У
	краязнаўства		і этналогіі	Беларусі	- падрыхтоўка	будучых
настаўнікаў	да	самастойнай	краязнаўчай работы,		даПвыкарыстання яе як
				Б
важнага сродку		навучальна-выхаваўчага		працэсу;Гзнаёмства з		гісторыка-

культурнай спадчынай Беларусі, метадамі яе зберажэння і выкарыстання;

патрыятычнае выхаванне студэнтаў, фарміраванне ў іх беражлівых адносін да
гісторыка-культурных каштоўнасцей.						И
							Й
					Р
Задачы гістарычнага краязнаўства Беларусі заключаюцца ў тым, што
студэнты павінны:				Т
1.	авалодаць навыкамі арганізацыі краязнаўчай работы ў школе;
2.	умець падрыхтаваць і правесціО					гісторыка-краязнаўчую экскурсію;
3.	авалодаць уменнямі весці навуковую краязнаўчую работу;
4.	ведаць асноўныя		Иэтапы развіцця гісторыка-краязнаўчай работы на
Беларусі;	О
	П	З
5.	ведаць і ўмець прымяняць					на практыцы заканадаўства Рэспублікі

Беларусь аб ахове і зберажэнні гісторыка-культурнай спадчыны;

7.ведацьРнайбольш адметныя помнікі гісторыі і культуры Беларусі;

8.пазнаёміцца з гісторыяй і асновамі дзейнасці музейных і архіўных устаноў Беларусі.

Задачы этналогіі Беларусі: засваенне тэарэтычных ведаў у галіне этналогіі; вывучэнне сучасных этнічных працэсаў і змяненняў у быце і культуры беларускага народа; авалоданне практычнымі ўменнямі выкарыстання ведаў і практычных навыкаў у галіне этналогіі пры вывучэнні айчыннай гісторыі; выкарыстанне дадзеных этналогіі ў вучэбнай і пазакласнай рабоце.

Патрабаванні да ўзроўню авалодання зместам дысцыпліны “Краязнаўства

іэтналогія Беларусі” вызначаны адукацыйным стандартам вышэйшай6. ведацьЕасноўныя этапы развіцця архітэктуры і садова-паркавага

адукацыі,	якія распрацаваны з улікам патрабаванняў кампетэнтнаснага
падыходу.

а) абагульненыя веды:

-паняцце аб прадмеце і задачах гістарычнага краязнаўства, яго месцы і ролі ў сістэме гістарычных навук;

-развіццё гістарычнага краязнаўства на беларускіх землях;

-гісторыка-культурная спадчына, яе ахова і выкарыстанне;

-гістарычнае краязнаўства на ўроку і ў пазакласнай дзейнасці настаўніка гісторыі;

-гісторыка-краязнаўчая экскурсія, яе падрыхтоўка і правядзенне;

-методыка напісання навуковага рэферата па гістарычнаму краязнаўству;

-развіццё архітэктуры і садова-паркавага мастацтва Беларусі. Адметнасці стыляў, найбольш значныя помнікі.

б) абагульненыя ўменні:

арганізаваць і наладзіць работу гісторыка-краязнаўчага гуртка ў школе; падрыхтаваць і правесці гісторыка-краязнаўчую экскурсію;У арганізаваць гісторыка-краязнаўчы музей у школе.

Патрабаванні да ўзроўню засваення зместу раздзелаП“Этналогія Беларусі” вызначаны адукацыйным стандартам вышэйшай адукацыіГ першай ступені па цыклу спецыяльных дысцыплін, які распрацаваныБ з улікам патрабаванняў кампетэнтнаснага падыходу. У названым стандарце вызначаны мінімум зместу па дысцыпліне ў выглядзе сістэмы абагульненыхЙэтналагічных ведаў і ўменняў, якія складаюць гістарычную, народазнаўчуюИ і педагагічную кампетэнтнасць выпускніка вну: Р

а) абагульненыя веды:- асноўныяО паняцці этналогіі;- метады і асноўныя праблемы этналагічных даследаванняў;Т - гісторыя этналагічнага вывучэння Беларусі;- этнічная гісторыя Беларусі;- этнічны склад насельніцтва Беларусі;- гаспадарка і матэрыяльная культураИ Беларусі;- традыцыйныя тыпы паселішчаў і жылля на Беларусі;- беларускаяЗ сям’я, яе формы, функцыі;- традыцыйная духоўная культура беларусаў.О

б) абагульненыяПўменніпрактычныя навыкі выяўлення, апісання і збірання этнаграфічнага матэрыялу; - уменне выкарыстоўваць этнаграфічны матэрыял прыЕвыкладанні айчыннай гісторыі і ў краязнаўчай рабоце са школьнікамі.Р

Асноўнымі метадамі (тэхналогіямі) навучання, якія адэкватна адказваюць мэтам вывучэння дадзенай дысцыпліны, з’яўляюцца:

-праблемнае навучанне (праблемнае выкладанне, часткова-пошукавы і даследчыцкі метады);

-тэхналогія навучання як вучэбнага даследавання;

-камунікатыўныя тэхналогіі, якія заснаваны на актыўных формах і метадах навучання.

Самастойная работа студэнтаў Змест і формы кантралюемай самастойнай работы студэнтаў (КСР), а

таксама мадэль рэйтынгавай ацэнкі ведаў (крэдытна-модульнай сістэмы), якія забяспечваюць кантрольна-ацэначную дзейнасць выкладчыка за вынікамі

навучання студэнтаў, распрацаваны ў адпаведнасці з мэтамі і задачамі падрыхтоўкі спецыялістаў.

Дыягностыка кампетэнцый студэнта Для дыягностыкі сфарміраванасці кампетэнцый па краязнаўству і

этналогіі Беларусі рэкамендуецца выкарыстоўваць напісанне навуковых рэфератаў, у якіх даследуюцца тыя мясціны, дзе нарадзіліся студэнты.

Структура зместу дысцыпліны “Краязнаўства і этналогія Беларусі” У дадзенай праграме структура зместу курса “Краязнаўства і этналогія

Беларусі” пабудавана на аснове модульнага падыходу па раздзелах: “Гістарычнае краязнаўства Беларусі” і “Этналогія Беларусі”. Для кожнага модуля прадстаўлены абагульненыя веды і ўменні, якія складаюць сутнасць кампетэнтнасці студэнтаў.

Змест дысцыпліны “Краязнаўства і этналогія Беларусі” складаюць 20 модуляў.

-нулявы модуль (М-0), дзе разглядаецца прадметГПі задачы гістарычнага краязнаўства; Б

-навучальныя модулі (М-1, М-2 і г.д.), пералік якіх вызначаны ў тэматычным плане раздзела. У адпаведнасціЙса зместам кожнага навучальнага модуля вызначаны патрабаванні да кампетэнцый;И

-модуль – рэзюмэ (М-Р) змяшчаеР абагульненне выкладання раздзела “Гістарычнае краязнаўства Беларусі”;О

-модуль – кантроль Т(М-К) забяспечвае выніковы кантроль засваення ведаў і ўменняў. Выніковы кантроль праводзіцца ў форме гутаркі і апытання.

Важна пазнаёміць студэнтаўИз музейнай і архіўнай справай, тым больш, што пазней ў межах краязнаўчайЗпрактыкі яны наведваюць музеі і архівы, больш канкрэтна знаёмяццаОз іх дзейнасцю. У змест раздзела ўваходзіць і садовапаркавае мастацтваПБеларусі. Як і архітэктура, гэта адно з яскравых сведчанняў мінулага Беларусі, яе гісторыя і культура. Але, улічваючы абмежаванасць аўдыторных гадзін,Е выдзеленых на вывучэнне раздзела, названыя модулі могуць быцьРпрапанаваны студэнтам для самастойнага вывучэння.

Змест раздзела “Этналогія Беларусі” складаюць наступныя 10 модуляў:

-нулявы модуль (М-0) -- уводзіны ў вывучэнне раздзела, дзеЗмест раздзела “Гістарычнае краязнаўства Беларусі”Ускладаюцьнаступныя 10 модуляў:

вызначаюцца мэты, задачы яго засваення, абгрунтоўваецца значнасць этнаграфічнай падрыхтоўкі выпускніка вну для вырашэння асобасных, сацыяльных і прафесіянальных задач;

-навучальныя модулі (М-1, М-2 і г.д.), пералік якіх вызначаны ў тэматычным плане раздзела. У адпаведнасці са зместам кожнага навучальнага модуля вызначаны патрабаванні да народазнаўчай кампетэнцыі (у выглядзе абагульненых ведаў і ўменняў);

-модуль-рэзюме (М-Р), які змяшчае абагульненне выкладання раздзела

“Этналогія Беларусі”;

- модуль кантроля (М-К), які забяспечвае пры дапамозе комплекснай кантрольнай работы ці тэсціравання выніковы кантроль засваення ведаў і уменняў ( спосабаў дзейнасці).

На вывучэнне дысцыпліны “Краязнаўства і этналогія Беларусі” тыпавым вучэбным планам адводзіцца максімальна 156 гадзін, з іх 82 гадзіны аўдыторных (34 – лекцыі і 48 – практычныя заняткі).На вывучэнне раздзела “Гістарычнае краязнаўства Беларусі” адводзіцца 42 аўдыторных гадзіны (18 -- лекцыі, 24 – практычныя заняткі). На вывучэнне раздзела “Этналогія Беларусі” адводзіцца 40 гадзін аўдыторных (16 – лекцыі, 24 – практычныя заняткі).Плануецца правядзенне летняй гісторыка-краязнаўчай практыкі.Вывучэнне дысцыпліны заканчваецца залікам і экзаменам.

№ модуля

М-0 М-1

М-2

М-3

М-4 М-5 М-6 М-7 М-Р

У

П

Г

ПРЫКЛАДНЫ ТЭМАТЫЧНЫ ЛАН

Б

Й

Аўдыторныя

И

Усяго у тым ліку

Назва модуляў

О

ЛекцыіПракт.

Т

Р

заняткі

И

З

1. Гістарычнае краязнаўства Беларусі

О

2

2

Прадмет і задачы гістарычнага краязнаўства

П

2

2

Развіццё гістарычнага краязнаўства на беларускіх

землях

Р

2

2

ГісторыкаЕ-культурная спадчына, яе ахова і

выкарыстанне

Гістарычнае краязнаўства ў вучэбнай і пазакласнай

4

4

рабоце

Архітэктурныя стылі Еўропы і Беларусі

12

8

4

Мураванае дойлідства Беларусі

14

6

8

Садова-паркавае мастацтва Беларусі

1

1

Матэрыялы па гістарычнаму краязнаўству ў

1

1

дзяржаўных архівах і музеях

Кампетэнтнасць выпускніка вну ў будучай прафесіі

2

2