1. Тэорыя літаратуры ў сістэме навук аб літаратуры.

Літаратуразнаўчыя навукі:

1. Асноўная

   1. Тэорыя

   2. Гісторыя

   3. Літаратурная крытыка

2. Дапаможныя

   1. Палеаграфія

   2. Крыніцазнаўства

   3. Бібліяграфія

   4. Тэксталогія

Тэорыя літаратуры – навука, якая вывучае літаратуру як від мастацтва, яе ўнатранную прыроду, грамадскую ролю, заканамернасці гістарычнага развіцця.Падзяляецца на:

• Эстэтыка літаратуры

• Паэтыка літаратуры

• Тэорыя літаратурнага працэсу

2. Паходжанне мастацтва. Мастацтва як спосаб пазнання свету.

Мастацтва – форма духоўнай творчасці чалавека, форма грамадскай свядомасці; спецыфічны род асваення свету; выражэнне ўнутраннай сутнасці чалавека ў яго цэльнасці (канцэпцыя асобы).

Канцэпцыі паходжання мастацтва:

• Боская

• Эстэтычная

• Псіхафізічная

Асноўная адрозненне мастацтва ў тым, што яно інтарпрызуе рэчаіснасць з дапамогай мастацкіх вобразаў. Прадметам мастацтва выступае не толькі свет і ўзаемаадносіны чалавека і свету, але і сам чалавек ва ўсіз яго вымярэннях(духоўнай, псіхалагічнай, маральнай, сацыяльнай, побытавай).

Законы мастацтва:

• Цэластнасць(паўната)

• Умоўнасць

• Унутранная адрасаванасць

• Індывідуалізацыя

• Абагульненне

Мэта мастацтва – захаванне духоўнага вапыту чалавецтва і перадача наступным пакаленням,узвышэнне чалавечай душы.

Функцыі мастацтва:

• Пазнаваўчая (форма асваення свету)

• Камунікатыўная (сувязь паміж людзьмі і пакаленнямі)

• Прагнастычная(мастацтва можа прадбачыць з’явы)

• Эўрыстычная(уздзеянне на чалавека)

• Кампенсацыйная

• Гедамістычная(надаванне чалавеку асалоды)

• Выхаваючая

• Эстэтычная

4. Літаратура як мастацтва слова. Месца літаратуры сярод іншых відаў мастацтва.

Віды мастацтва: архітэктура, жывапіс, музыка, паэзія, тэатр

Группы:

• Статычныя (скульптура, жывапіс)

• Дынамічныя (літаратура, музыка)

• Сінтэтычныя(кіно, тэатр)

Ад матэрыяльных каштоўнасцей да духоўных: дызайн – прыкладное мастацтва – архітэктура – арнамент – музыка – жывапіс – літаратура

Таксама бываюць групы:

• Экспрэсіўныя (пачуцці: музыка, арнамент, жывапіс)

• Выяўленчыя(літаратура)

Літаратура як мастацтва слова:

1. Уплывае на душу чалавека

2. Рэагуе на змены ў грамадстве

3. Многія віды мастацтва заключаюць літ. Аснову

4. Многія віды мастацтва бяруць тэмы ў літаратуры

7.Мастацкі вобраз. Тыпізацыя. Умоўнасць I жыццепадабенства ў літаратуры.

Віды па сэнсавай абумоўленасці:

1. Індывідуальныя вобразы(больш ніхто такіх вобразаў не стварыў)

2. Вобразы характарныя (вывучае рысы характара героя)

3. Тыповыя вобразы (характэрныя для пэўнага грамадства або сацыяльнай праслойкі)

   • Тып як увасабленне пэўнай грамадскай думкі

   • … увасабленне сацыяльнага альбо классавага паходжання

   • Тып нацыянальны

   • Тыпы агульначалавечыя ці эпахальныя

Шляхі мастацкай тыпізацыі:

• Фальклорны

• Выкарыстанне гістарычных прататыпаў

• Рамантычны

• Рэалістычны

• Стварэнне тыпаў з дапамогай умоўнасці

• Талстоўскі(эпічна-псіхалагічная тыпізацыя) - акцэнт робіцца на ўзаемапранікненнезнешняга і ўнутраннага

• Дастаеўскі (філасоўска-псіхалагічны)

• Чэхаўскі – паказ будзеншчыны

4. Вобраз-матыў (уласцівы пэўнаму аўтару ці жанру літаратуры)

5. Вобраз-топас(характэрны для культуры ці культурнай нацыі)

6. Вобраз-архетып

7. Вобраз-міфалагема

Асаблівасці літаратурных вобразаў:

• Здольнасць узвышаць душу

• Метафарычнасць

• Адзінства суб’ектыўнага і аб’ектыўнага

Сістэма вобразаў

1. Вобраз рэч

2. …дэталь

3. Пейзаж

   1. Апісанне прыродных працэсаў

   2. Пейзажная дэталь

   3. Гарадскі пейзаж

   4. Вобраз пэўных будынкаў

   5. Сімвалічны пейзаж

4. Жывел, птушак у т.л. міфалагічных

5. Краіны народы

6. Сімвал

7. Настрой, асацыяцыя

8. Чалавека

   1. Рэальныя

   2. Дамысленныя

   3. Фантазійныя

      1. Гратэскныя

      2. Фантастычныя істоты

      3. Прадметы, якія выступаюць як асобы

      4. Адцягненныя паняцці

9. Вобраз хранатоп

Кантэкст вобраза:

• Мінімальны

• Кантэкст мастацкага вобраза

• Кантэкст творчасці пісьменніка

• Кантэкст эпохі ці нацыянальнай літаратуры

• Кантэкст сусветнай культуры