5. Накіраванне сістэмы вышэйшай адукацыі на беларускіх землях(16-19 ст.)

У канцы XVIII стагоддзя беларускія землі ўвайшлі ў склад Расійскай імперыі ў выніку падзелу Рэчы Паспалітай паміж Расійскай імперыяй, Прускі каралеўствам і Аўстрыяй. Доўгі час на тэрыторыі сучаснай Рэспублікі Беларусь не было вышэйшых навучальных устаноў. У канцы XVIII стагоддзя пры ўдзеле запрошанага з Францыі Жана Эмануэля Жылібера ў Горадні была адкрыта медыцынская акадэмія, якая, аднак праіснавала ўсяго некалькі гадоў. У першай палове XIX стагоддзя некаторы час дзейнічалі езуіцкі калегіум у Полацку і ​​земляробчы інстытут у Горках, але яны праіснавалі нядоўга з-за садзейнічання выкладчыкаў і студэнтаў калегіума арміі Напалеона і ўдзелу студэнтаў земляробчага інстытута ў паўстанні 1863 года. Быў таксама зачынены Віленскі універсітэт, і ў выніку Беларусь засталася без вышэйшай адукацыі.

У XIX стагоддзі ў Расійскай імперыі была створана адзіная сістэма дзяржаўных навучальных устаноў, якая складаецца з 4 тыпаў навучальных устаноў: парафіяльныя, павятовыя, губернскія або гімназіі і университеты.Одной з першых гімназій на тэрыторыі цяперашняй Беларусі з'яўляецца Слуцкая гімназія. На тэрыторыі цяперашняй Беларусі таксама сталі з'яўляцца гімназіі, падобныя з сярэднімі школамі Расіі. Расейскі ўрад усяляк імкнулася русіфікаваць адукацыю, перарываючы выкладанне ў школах на роднай беларускай і польскай мовах. Пасля паўстанняў 1830-1831 і 1863-1864 гадоў польскую мову ў выкладанні быў забаронены і заменены рускім, навучанню за мяжой ставіліся перашкоды. Быў зачынены знакаміты Віленскі універсітэт, а таксама Полацкая езуіцкая акадэмія. Хадайніцтва мясцовага дваранства аб адукацыі ў беларускіх губернях нацыянальнага універсітэта адхіляліся - царызм не жадаў ствараць магчымы "рассаднік вальнадумства".

Яшчэ ў красавіку 1863 года князь А. П. Ширинский-Шихматов прапанаваў стварыць у Віленскім акрузе две настаўніцкія семінарыі, у Віленскай і Ковенскай губернях. У кожнай з іх павінна было займацца па 30 чалавек з ліку дзяцей праваслаўных беларускіх і літоўскіх крестьян.Министерство народнай асветы пагадзілася фінансаваць гэтыя ўстановы, але граф М. М. Мураўёў Мураўёў-Віленскі, які быў у 1863-1865 гадах генерал-губернатарам, праект у прадстаўленым яму выглядзе не падтрымаў. Празваны «Мураўёвым-вешальнікам» граф хацеў, каб у гэтых установах працавалі ў асноўным праваслаўныя святары і выхаванцы духоўных семінарый, прычым не мясцовыя, якія «апалячылася», а выкліканыя з Цэнтральнай Расіі. [20]. У выніку палітычных і бюракратычных затрымак первым настаўніцкім інстытутам, адкрытым у Вільні, апынуўся габрэйскі Настаўніцкі інстытут, які пачаў працаваць 1873. Аднак ён не быў дзяржаўным навучальнай установай. Паступленне ў яго для беларусаў, рускіх, літоўцаў і іншых хрысціян было зачынена па канфесіянальнай прыкмеце. Адкрыць ж дзяржаўны, «хрысціянскі» Віленскі настаўніцкі інстытут, удалося толькі ў 1876 годзе.

Примечание: Я не описывал 16, 17 века, так как достаточно информации в предыдущем вопросе, а так же там есть информация о 18 веке