Сурет 4. Топка бөлгендегі экспорт құрылымы

Сыртқы сауда айналымы ТМД елдері мен алыс шетелдер арасындағы халықаралық қызметті, тауарлар жүгінің әкетілуін және жеткізілуін көрсетеді.

Сыртқы сауда айналымының көлемі ай сайын 1-Кеден нысанындағы жүк кедендік декларациялар негізінде есептелінеді.

Облыста 10 кеден бекеттері жұмыс атқарады.Тараз қаласында – “Тараз - Кедендік рәсімдеу Орталығы”, “Энергетикалық”, “Жамбыл”, Меркі ауданында – “Сыпатай Батыр”, Т.Рысқүлов ауданында – “Құлан”, Қордай ауданында – “Қордай”, “Қарасу”, Шу ауданында – “Шу”, Жуалы ауданында – “Жуалы”, Жамбыл ауданы Гродиково аулында – “Қарахан”.

Кеден статистикалық мәліметіне қарағанда 2003 жылдың қаңтар-желтоқсанында облыстың сыртқы сауда айналымының көлемі 294944,3 мың АҚШ долларын құрайды, бұл өткен жылдың осы кезеңіндегіден 41,1%-ға артты. Мүның ішінде шет елдерге (экспортқа) шығарылған тауарлар 120355,4 мың долларды (32,2%-ға көп), шет елдерден әкелінгендері (импорт) 174588,9 мың долларды (45,4%-ға артты) құрайды.

Аталған кезеңдегі сыртқы сауда балансы 54233,5 мың доллар көлемінде теріс сальдоны көрсетіп отыр.

Облыстан сыртқа 2866054,6 тонна жүк әкетілді, оның ішінде темір жол көлігімен 706891,2 тн, автокөлікпен - 2136275,1 тн, әуе жолымен -264,4 тн, жылжымалы көлік құралдарымен -22572,0 тн, өздігінен қозғалатын құралдармен -51,9 тн, ал облыс территориясына сырттан 1051396,6 тонна жүк әкелінді, оның ішінде теңіз көлігімен - 132,5 тн, темір жол көлігімен - 730719,3 тн, автокөлікпен - 102122,3 тн, әуе жолымен - 30,7 тн, поштамен - 0,2 тн, жылжымалы көлік құралдарымен - 217356,0 тн, өздігінен қозғалатын құралдармен -1035,6 тн.

Экспортқа барлық әкетілген өнімнің 80,5% еркін айналымдағы валютамен, 17,5% ұлттық валютамен әкетілген. Тауар айырбас (бартер) операциясы экспорт көлемінде 0,6% құрайды.

Импорт өнімдерінің 85,4% еркін айналымдағы валютаға, 11,7% - ұлттық валютаға, 1,2 % - бартерға (тауар айырбас) жеткізілгөн.

Облыстың негізгі сауда серіктері Ресей Федерациясы (барлық сыртқы айналымның (26,7%), Қырғызстан (10,7%), Өзбекстан (5,6%), Украина (3,2%) болып табылады.

Алыс шет елдердің ішінде экономикалық байланыс Бразилиямен - 9,9%, Германиямен -7,1%, Қытаймен - 6,1%, Польшамен - 5,8%, Чөхиямен - 4,8%, АҚШ-пен - 3,7%, Кубамен - 2,3%, Сальвадормен - 2,4%, Түркиямен - 1,4%, Таиландпен -1,1% кең дамыған.

Кесте 4 Негізгі тауарлар топтары бойынша экспорттықжәне импорттық жеткізулердің құрылымы.

	Экспорт			Импорт
	Барлығы	Оның ішінде		Барлығы	Оның ішінде
		ТМД елдері	Әлемнің қалған елдері		ТМД елдері	Әлемнің қалған елдері
Барлығы	120355,4	57411,5	62943,9	174588,9	90803,2	83785,7
Оның ішінде:
Мал және өсімдік текті өнімдер, дайын азық-түлік тауарлары	22576,2	20445,1	2131,1	60985,0	10408,9	50576,1
Минералды өнімдер	10365,1	8567,5	1797,6	27803,8	27763,9	39,9
Химия өнімі және оған байланысты өнеркәсіп салалары (каучук пен пластмассаны қоса)	76314,3	20734,8	55579,5	14151,1	11264,9	2886,2