- •А.І. Ғазизова, г.С. Ибраева
- •050802 – «Зоотехния» мамандығына арналған
- •Мазмұны
- •1. Оқытушылар туралы мағлұмат:
- •2. Пән туралы мәлімет
- •Болжамалы оқу уақытын бөлу
- •6. Курстың мазмұны
- •6.1 Дәріс сабақтарының тізбесі
- •6.2 Практикалық – зертханалық сабақтарының тізбесі
- •7.1 Физиология бойынша сөж тапсырмаларын орындау және тапсыру кестесі
- •8. Әдебиет тізімі
- •8.1. Негізгі әдебиеттер тізімі:
- •8.2. Қосымша әдебиеттер:
- •9. Курстың саясаты
- •10. Білімді бағалау жөнінде ақпарат
- •3 Глоссарий (атаулардың түсіндірме сөздігі)
- •Агглютинация – агглютиноген және агглютининдердің желімдену процесі;
- •Адреналин – бүйрекүсті безі бөлетін, стресс гормоны;
- •Аорта – қантамырлар жүйесіндегі ең ірі тамыр;
- •Артериолалар – аздап бұлшықет талшықтармен жабдықталған ұсақ тамырлар;
- •Ацинус – тыныс алу мүшесінің морфо-қызметтік бірлігі;
- •Гемопоэз – қанның ұю процесі;
- •Гемофилия – «патша ауруы» немесе қаны ұйымайтын тұқымқуалайтын ауру;
- •Глюкозурия – несептегі қанның мөлшері;
- •Гомеокинез – ішкі мүше тұрақтылығы;
- •Иммунитет – бөгде заттарға қарсы тұратын ағзаның реакциясы;
- •Капиллярлар – қантамырлар мен лимфа жүйесіндегі ұсқа тамырлар;
- •Лактогенез – буаздықтың соңғы кезеңінде және төлдегеннен кейін сүттің бөлінуі;
- •4 Дәрістердің қысқаша мазмұны
- •Диссимиляция мен ассимиляция кезеңдерiнiң сызбанұсқасы
- •III. Биологиялық қызметiне сәйкес:
- •VI. Нысана-жасушаға сигналдарды жеткiзу механизмi бойынша:
- •2. Жасанды: наркоздық және гипноздық.
- •5 Зертханалық-тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар
- •6 Сөж тапсырмаларының тақырыптық мысалдары
- •050802- «Зоотехния» мамандығына арналған
- •7 Студенттердің білімін бақылауға арналған материалдар
- •8 Қолданылған әдебиеттер тізімі
- •Айгүл Ідірісқызы Ғазизова,
Гемопоэз – қанның ұю процесі;
Гемостаз – қансыраудың тоқтауы;
Гемофилия – «патша ауруы» немесе қаны ұйымайтын тұқымқуалайтын ауру;
Гидролиз – түрлі химиялық қосылыстардың сумен қосылу нәтижесінде ыдырауы;
Гиперкапния – қанда көмір қышқыл газы мөлшерінің өсуі;
Гипертония – артериялық қысымның жоғарылауы;
Гиподинамия – қимылдың азаюы;
Гипоксемия – қанда оттегі мөлшерінің азаюы;
Гипоксия – оттегі тапшылығы, ағзада немесе жеке органдар мен ұлпаларда оттегі мөлшерінің төмендеуі;
Гликемия – қандағы глюкоза мөлшерінің артуы;
Гликолиз – глюкозаның сүт қышқылына дейін АТФ қуат жинақтай ферменттік жолмен аэробты және анаэробты (оттегінің қатысуынсыз) ыдырауы;
Гликогенолиз – гликоген молекуласы полисахаридтік тізбегінің глюкоза немесе глюкозаның фосфорлы эфирін түзе ыдырауы;
Глюкозурия – несептегі қанның мөлшері;
Глюконеогенез – глюкозаның көмірсуларға жатпайтын заттардан биохимиялық жолмен түзілуі;
Гомеостаз – ағзаның ішкі ортаның салыстырмалы тұрақтылығын сақтайтын қасиеті;
Гомеокинез – ішкі мүше тұрақтылығы;
Градиент – бір нәрсенің сандық өзгеруіндегі заңдылық;
Дальтонизм- түсті ажырата алмау;
Дегенерация – зат алмасу процесінің бұзылуы салдарынан ұлпалардың өзгеруі (синонимі – дистрофия);
Децеребрация – миы бұзылған. Мидың сабауына операция жасауды айтады;
Диоптрия – көздің оптикалық жүйесіндегі сәулені сындыру күші;
Диурез – зәр бөлу, белгілі мерзім ішінде бөлінген зәр мөлшері;
Дондерс тәжірибесі - өкпе жұмысының қызметін, тыныстанудың заңдылығын көрсететін, арнайы шыны ыдысқа жануардың өкпесін бекіту арқылы өткізілетін тәжірибе;
Дуглас қалташығы – ауа жинайтын, ауаны өткізбейтін заттардан жасалынған, жануарларда зат алмасуын зерттеуге арналған қапшық;
Жасырын (латентті) кезең – белгілі процестің басталар алдында байқалмай, сезілмей өтетін кезең;
Жүйкесіздеу – жүйкелерді қиып тастау немесе зақымдау арқылы органдарды жүйкесіздендіру;
Жүйке орталықтары – орталық жүйке жүйесіндегі ағзаның белгілі бір әрекетін реттейтін нейрондар шоғыры;
Иммунитет – бөгде заттарға қарсы тұратын ағзаның реакциясы;
Индикатор – белгілі бір физиологиялық параметрдің сапалық немесе сандық өзгерістерін бағалауға мүмкіндік беретін көрсеткіш (мысалы, қандағы кальций иондарының мөлшері, қалқанша серік бездердің белсенділігінің көрсеткіші);
Индукция – орталық жүйке жүйесінде тітіркендіргіш әсерімен пайда болған жүйкелік процеске қарама-қарсы процестің туындауы;
Интактылы – тиісілмеген, тұтастығы сақталған, операция жасалмаған;
Иррадиация – процестің (қозу, тежелу) бір жерден екінші жерге таралуы, жайылуы;
Капиллярлар – қантамырлар мен лимфа жүйесіндегі ұсқа тамырлар;
Катакрота – катакрота, пульстің – тамыр соғуының төмендеу кезеңі
Катетер – дененің табиғи өзектеріне немесе қуыстарына енгізілетін түтікше;
Қан айналым – ағзадағы қанның қан тамырларымен қозғалуы;
Қан жүйесі – қан жасушаларын түзетін, тарататын және бұзып, жоятын органдар бірлестігі;
Карбоангидраза – эритроцит құрамында болатын фермент, өкпедегі қанның құрамынан дегидратациялану арқылы СО2 бөліп шығаруға қатысады;
Көбек (фистула) – қуыс ағзаларға арнаулы операция арқылы орнатылатын түтікше;
Күйіс қайтару – үлкен мес қарынға жұтылған азықты қайтадан ауызға шығарып шайнау;