3.Астана қаласындағы жаңа тұрғын кешендерінің архитектурасы.

Астана қаласындағы тұрғын кешендерінін жобасын жасау құрылыста СССР ыдырауынан кейін алғашқы реакция көрсетті. Осы кезге дейін құрған ғимараттарға әбден ұқсамайтын қоғамыдық ғимараттармен қатар көптеген тұрғын кешендерін құрып, Ишим өзенінің сол жағалауында жаңа қала көтеріп жатыр деп айтуға болады. Осы ғимараттарды үш типке бөлуге болады:

Бірінші топ – қалалық мағынасы бар қызмет көрсету жағдайы қарастырылған тұрғын кешендері: «Астана сити», «Алатау», «Алтын Орда», «Сити палас», «Триумф Астаны». Мұндай үйлер пәтерлердің көп болуы мен дамыған қызмет көрсету инфрақұрылымымен сипатталады. Осы типті үйлерге совет үкіметі кезіндегі тұрғын архитектурасында бір де бір аналог жоқ.

Екінші топқа батыс және совет үкіметі кезіндегі архитектурада тәжірибесі бар секциялы және шектемелі типті тұрғын кешендері. Мұндай типті үйлерге Бараев, Гумилев көшесіндегі тұрғын үйлер, Қабанбай батыр көшесі бойымен орналасқан тұрғын үй кешені, «Северная корона», «Изумруд» тұрғын үйлері жатады. Әдетте көше майданында орналасатын осындай типті үйлер ансамбль типті құрылыс тәріздес болады.

4. Ғимараттардың табиғи жарықтандыруды жобалау және нормалау.

Бірыңғай адам жүрген бөлмелерде күндізгі жарық болуы тиіс.

Күндізгі жарық – бөлмеге тікелей және шағылған жарықтын түсуі. Күндізгі жарық жоқ жерлерде бөлек өндірістік бөлмелерді жобалауға болады.

Күндізгі жарықтын түрлері:

• Бір бүйір жақты – жарық ойықтары тек бір жақ қабырға бойымен орналасқан кезде;

• Бүйір жақты – жарық ойықтары бір-біріне қарама-қарсы орналасқан сыртқы қабырғаларында орналасады;

• Төбедегі – жарық ойықтары ғимарат жабынында және көлбеу орналасқан қабырғаларда орналасады;

• Біріктірілген – төбеде және бүйір жақта да орналасқан жарық ойықтары;

Күндізгі жарық кео коэфициентімен сипатталады, ол ішкі көлденең түскен жарық сыртқы көлденең түскен жарықтын қатынасына тең.

Ес – Сыртқы көлденең жарық;

Еі – ішкі көлденең жарық;

Бүйір түсетін жарық коэфициенті күндізгі жарық коэфициентінін минималды мөлшеріне тең – кео мин, ал төбеден түсу жарығы оның коэфициентінің орта мөлшеріне тең болады.

Еңбек үшін қолайлы жағдай жасау үшін күндізгі жарықтын нормалары орнатылған. Егер күндізгі жарық жеткіліксіз болса, бөлме ішін қосымша жасанды жарықпен қамтамасыз ету керек.

Аралас жарық - бөлменің негізгі жарығы күндізгі жарық, ал жасанды жарық тек қана жұмыс орындарына орнатылғанда болады.

Жарық түсу типіне және өндірістін орналасқан орнына байланысьы СНиП 23-05-95 К.Е.О. керекті шамасын орнатады.

Күндізгі жарықты жобалау

өндірістін орналасу орнына, климаттық жағдайына және өндіріс айналысатын жұмыс типіне байланысты күндізгі жарықты жобалайды. Онымен қатар келесі параметрлерді қарастыру керек:

• Көру жұмыстарын топтау мен сипаттамасы;

• Құрылыс жері орналасқан ауданнын административті жағдайы;

• Өндіріс жұмыстарына және жарық климатынын типіне байланысты КЕО коэфициентінің мөлшерлі мәні;

• Жарықтын бірқалыпты түсуі;

• Орналасқан жердің жарық климаты мен жұмыс уақытына, және тәулік және әр ай бойы жұмыс уақытына байланысты;

• Көз қарықтыратын жарықтан қорғау;

Ғимараттын күндізгі жарығын келесі қадамдармен жобалау керек:

1 –

• Бөлмелерде күндізгі жарықты қолдану талартары;

• Жарық жүйесін таңдау

• Жарық ойық типтерін және жарық өткізгіш материалдарын таңдау;

• Тікелей көз қарықтырудан қорғайтын заттарды таңдау;

• Ғимарат пен жарық ойықтарынын көкжиек жаққа бағытын анықтау;

2 –

• Бөлмелердін күндізгі жарық шамасын алдын-ала есептеу(жарық ойықтарынын пішінін анықтау)

• Бөлме пішіндері мен жарық ойығынын пішінін дәлдеу;

3 –

• Бөлмедегі күндізгі жарық шамасын тексеру;

• Нормалар бойынша күндізгі жарығы жеткіліксіз бөлме, зоналарды анықтау;

• Күндізгі жарығы жеткіліксіз бөлме, зоналардын жасанды жарыққа қажеттілігі;

• Жарық ойықтарынын эксплуатация талаптарын анықтау;

4 –

• Керекті түзетулерді еңгізу, бөлмелердін күндізгі жарық шамасын тексеріп есептеу;

Ғимараттын күндізгі жарығын келесі факторларға сүйеніп таңдау қажет:

• Сәулет-жобалау, көлем-кеңістік және конструктивті шешімін белгілеу;

• Өндірістін технология ерекшеліктерінен тыс күндізгі жарықтын талаптарын анықтау;

• Құрылыс орналасқан орыннын климаттық пен жарық климаттынын ерекшеліктері;

Үстіңгі және біріктірілген күндізгі жарық түсуін бірқабатты ауданы үлкен қоғамдық ғимараттарда қолдану тиімді. (стадион, базар, көрме павильондары және т.б.)

Бүйірлі күндізгі жарықты көпқабатты қоғамдық және тұрғын үйлерде,бірқабатты тұрғын үйлерде қолдану қолайлы.

Жарық ойық типін және жарықөткізгіштік материалдарын таңдаудағы талаптар:

• Бөлмелердін күндізгі жарық түсіруіне талаптары;

• Ғимараттын міндетін, көлем-кеңістік пен конструктивті шешімі;

• Ғимараттын көкжиекке қарай бағыты;

• Құрылыс орнынын климат және жарық климаттық жағдайы;

• Бөлмелерді инсоляциядан қорғау қажеттілігі;

• Ауа ластану шамасы;

Ғимаратта бүйір жарық түсіру қолданған жағдайда, қасында тұрған көрші ғимараттардан түсетін көлеңкелерді есептеу қажет.

Жарық ойықтарында жарық өткізетін материалдарды СНиП тадаптары бойынша таңдайды.

ЕГер ғимарат күндізгі жарық түсу ерекшеліктері болса,мысалы көркем-сурет көрмесінде, терезелерді солтүстік ширекке қаратады(С-СБ-С-СШ).

Көз қарықтыратын күн сәулелерінен қорғайтын заттарды таңдау кезінде сүйенетін талаптар:

• Терезелердін көкжиекке қарай бағыты;

• Бөлмедегі адамнын қарайтын бағыты;(оқушы, жоба сызатын жобалаушы және т.б.)

• Бөлменін жұмыс міндетіне байланысты тәулік және жыл ішінде жұмыс уақытын анықтау;

• Күндізгі уақыт пен декретті уақыт арасындағы айырмашылығы;

КЕО шамасын нормалау,

Ғимараттар, түрлі аудандарда орналасқан кезде келесі формуламен есептеледі

где		- күндізгі жарықпен қамтамасыздалған топтар саны;
		- таблица бойынша КЕО шамасы;
		- таблица бойынша жарыө климатынын коэфициенті.