Правапіс э, е

На канцы запазычаных слоў, а таксама ва ўласных назвах пасля зычных, акрамя л, к, пішацца э: купэ, рэзюмэ, кабернэ, каратэ, дэкальтэ, Мерымэ, Душанбэ, Морзэ. Але: філе, піке, камюніке.

Літара э ці е ў запазычаных словах пасля губных зычных і пасля з, с, н пішацца згодна з літаратурным вымаўленнем: капэла, сэрвіс, газета, сервіз.

Правапiс спалучэнняў галосных ў iншамоўных словах

Беларускай мове не ўласцiва ў межах слова спалучэнне галосных гукаў, таму ў большасцi iншамоўных слоў пры iх вымаўленнi памiж галоснымi ўзнiкае гук [й], напрыклад: бi[й’о] лаг. На пiсьме падобныя спалучэннi гукаў перадаюцца лiтарамi iё (ыё), iя (ыя), iе (ые), еа (эа) i iнш.

Спалучэнне ио ў беларускай мове пад нацiскам перадаецца паміж зычнымі праз спалучэнне iё (ыё), а не пад нацiскам – праз iя (ыя): бiёлаг, бiялогiя, патрыёт, патрыятызм, чэмпiён, чэмпiянат, кіёск – кіяскёр, аўдыя-. Але: мiльён, трыльён, шампiньён, Эфiопiя, эфiоп. У пачатку іншамоўных слоў пад націскам пішацца спалучэнне іо: іон, не пад націскам – іа: іанізацыя, на канцы іншамоўных слоў пішам іа (ыа): Токіа, трыа. Але: радыё.

Спалучэнне иа перадаецца праз iя (ыя) незалежна ад нацiску: варыянт, дыяметр, энтузiязм, медыя-. Але: мiльярд, брыльянт.

Спалучэнне ие перадаецца праз лiтары iе (ые): гiгiена, пацыент. Але: езуiт.

Спалучэнне ео пад нацiскам перадаецца праз ео (эо), а не пад нацiскам – праз еа (эа): iдэолаг, iдэалогiя, геолаг, геалогiя, відэа-.

Спалучэнне еа перадаецца лiтарамi еа (эа): рэакцыя, Неапаль. Але: акiян.

Спалучэнне йо пад нацiскам перадаецца праз ё, а не пад нацiскам – праз я: раён, Нью-Ёрк, маёр, маярат.У словах з першай часткай ёд-, ёт заўсёды пішацца ё: ётацыя, ётаваны, ёдаформ.

Спалучэнне йе перадаецца праз е: канвеер, Феербах.

Спалучэнне йя перадаецца праз я: Мая, Савоя.

Правапiс прыстаўных галосных

У пачатку слова перад збегам зычных гукаў, першым з якiх з’яўляецца м, р, л, узнiкаюць прыстаўныя галосныя а, i.

Лiтара а пiшацца ў некалькiх словах: амшара, амшаннiк, амшэлы, аржаны, аржанiшча (можна: iмшара, iмшаннiк, iмшэлы, iржышча, iржаны).

Лiтара i заўсёды пiшацца перад збегам зычных, якi пачынаецца з м: iмгла, iмгненне, iмчацца.

Перад збегам зычных, якi пачынаецца з л, р прыстаўны i пiшацца, калi папярэдняе слова заканчваецца на зычны: пад iльдом, заараць iржышча; пасля знакаў прыпынку: Крыгаход. Iльдзiны налятаюць адна на адну.

Калi папярэдняе слова заканчваецца на галосны, прыстаўны перад л, р не пiшацца: на льдзiне, луста ржанога хлеба.

Прыстаўныя галосныя не пiшуцца пасля прыставак на галосны: памчацца, зардзецца, памкнуцца, а таксама пасля першай часткi складанага слова: вокамгненна.

Правапiс I, ы, й пасля прыставак

Пасля прыставак на зычны (у тым ліку дэз-, суб-) каранёвае i пераходзiць у ы: iсцi – падысцi , iмшэлы – абымшэлы, дэзынфармацыя, субынспектар.

Але: галосны i захоўваецца:

1. пасля прыставак мiж-, звыш-, супер- контр-, транс-, пан-: мiжiнстытуцкi, звышiмклiвы, контрiдэя, суперінтэлект панiсламiзм, трансiарданскi;

2. пасля першай часткі складанага слова: педінстытут.

Пасля прыставак, якiя заканчваюцца на галосны, на месцы каранёвай i пiшацца й: iсцi – выйсцi, iмя – перайменаваць.

Й пішацца ў словах з коранем ісці, іграць, імя, іначай, імавернасць: пайсці, прайграць, пайменна, няйначай, неймаверна.

Але: лiтара i захоўваецца, калi ўтварае склад: заiка, заiнтрыгаваць, заiскрыцца, заінець, праіснаваць, праілюстраваць, праінфармаваць, неістотны.