- •1. Тэорыя літаратуры у сістэтеме навук аб літаратуры.
- •2. Паходжанне мастацтва. Мастацтва як спосаб пазнання свету.
- •3. Літаратура ў сістэме культуры.
- •4. Літаратура як мастацкае слова. Месца літаратуры сярод іншых відаў мастацтва.
- •5. Літаратура як мастацкае слова. Літаратура і смі.
- •6. Мастацкі вобраз. Літаратурны вобраз.
- •7. Міфалогія - фальклор - літаратура. Міф у сучаснай літаратуры.
- •8. Аўтар, апавядальнік, персанаж у літаратурным творы.
- •9. Змест і форма літаратурнага твора.
- •10. Літаратурны твор як сістэма. Паняцце пра цэласнасць мастацкага тэксту.
- •11. Элементы зместу: тэма, праблема, ідэя. Задума твора.
- •12. Ідэя твора. Аўтарская і аб'ектыўная ідэя ў літаратурным творы
- •13. Выбар тэмы. Тэматыка мастацтва
- •14. Тыпы аўтарскай эмацыянальнасці.
- •15. Прадметны свет літаратурнага твора
- •16. Літаратурны вобраз. Вобраз-персанаж: сродкі стварэння.
- •17. Мастацкая дэталь. Дэталь і падрабязнасць.
- •18. Персанаж і пісьменнік: герой і аўтар. Формы і прыёмы псіхалагізму.
- •19. Персанаж і яго каштоўнасная арыентацыя.
- •20. Час і прастора у літаратурным творы. Паняцце пра хранатоп.
- •21. Мова мастацкага твора. Паэзія і проза.
- •22. Мова як матэрыял літаратуры. Літаратурная мова і мова мастацкага твора.
- •23. Метафара і яе разнавіднасці. Метафарычнае мысленне ў літаратуры.
- •24. Тропіка.
- •25. Паэтычны сінтаксіс
- •26. Элементы формы: кампазіцыя.
- •27. Кампазіцыйныя прыёмы.
- •28. Сюжэт і фабула літаратурнага твора. Сюжэт як сродак раскрыцця характараў і персанажаў.
- •29. Неаўтарскае слова: ліатаратура ў літаратуры.
- •30. Сістэмы вершаскладання.
- •31. Сілаба-танічная сістэма вершаскладання.
- •32. Рытміка. Метрыка (стапа, памер, метр, рытм).
- •33. Строфіка. Віды строф
- •34. Цвёрдыя формы верша.
- •35. Белы верш, вольны верш, свабодны верш: суадносіны ва ўжыванні тэрмінаў.
- •36. Рыфма і рыфмоўка.
- •37. Гукапіс літаратурнаг твора. Інтанацыя.
- •38. Літаратурныя роды. Прынцыпы класіфікацыі літаратурных родаў.
- •39. Эпас як літаратурны род.
- •40. Лірыка як літаратурны род. Паняцце пра лірычнага героя.
- •41. Асаблівасці драмы як літаратурнага рода.
- •42. Літаратурныя жанры. Жанравыя канфрантацыі і традыцыі.
- •43. Міжродавыя і пазародавыя літаратурныя формы.
- •44. Літаратурныя іерархі і рэпутацыі.
- •45. Міжнародныя літаратурныя сувязі. Нацыянальная спецыфіка літаратуры.
- •46. Літаратурны працэс: дынаміка і стабільнасць.
- •47. Літаратурны працэс: мастацкія сістэмы хіх - хх стст.
- •48. Літаратуразнаўства і літаратурная крытыка.
- •49. Да пытання аб вывучэнні генэзісу літаратурнай творчасці.
- •50. Прынцыпы разгляду літаратурнага твору.
- •51. Стыль пiсьменнiка
18. Персанаж і пісьменнік: герой і аўтар. Формы і прыёмы псіхалагізму.
Автор неизменно выражает (конечно же, языком художественных образов, а не прямыми умозаключениями) свое отношение к позиции, установкам, ценностной ориентации своего персонажа. При этом образ персонажа (подобно всем иным звеньям словесно-художественной формы) предстает как воплощение писательской концепции, идеи, т.е. как нечто целое в рамках иной, более широкой, собственно художественной целостности (произведения как такового). Он зависит от этой целостности, можно сказать, по воле автора ей служит. При сколько-нибудь серьезном освоении персонажной сферы произведения читатель неотвратимо проникает и в духовный мир автора: в образах героев усматривает (прежде всего непосредственным чувством) творческую волю писателя. Соотнесенность ценностных ориентаций автора и героя составляет своего рода первооснову литературных произведений, их неявный стержень, ключ к их пониманию, порой обретаемый весьма нелегко. Отношение автора к герою может быть по преимуществу либо отчужденным, либо родственным, но не нейтральным. О близости или чуждости своим персонажам писатели говорили неоднократно. «Я, – писал в прологе к «Дон Кихоту» Сервантес, – только считаюсь отцом Дон Кихота, – на самом деле я его отчим, и я не собираюсь идти проторенной дорогой и, как это делают иные, почти со слезами на глазах умолять тебя, дражайший читатель, простить моему детищу его недостатки или же посмотреть на них сквозь пальцы».
В литературных произведениях так или иначе наличествует дистанция между персонажем и автором. Она имеет место даже в автобиографическом жанре, где писатель с некоторого временного расстояния осмысливает собственный жизненный опыт. Автор может смотреть на своего героя как бы снизу вверх (жития святых), либо, напротив, сверху вниз (произведения обличительно-сатирического характера). Но наиболее глубоко укоренена в литературе (особенно последних столетий) ситуация сущностного равенства писателя и персонажа (не знаменующая, конечно же, их тождества). Пушкин настойчиво давал понять читателю «Евгения Онегина», что его герой принадлежит к тому же кругу, что и он сам («добрый мой приятель»). При подобном внутреннем равенстве может возникать своего рода диалогическое отношение писателя к вымышленному и изображаемому им лицу.
Псіхалагізм у літ-ры – скурпулёзнае яскравае выяўленне пісьменнікам унутранага, душэўнага стану вобраза-персанажа (в-п гл №7, №17)
Упершыню праявы сіхалагізма ў літ-ры заўважаюцца яшчэ ў творах антычнасці (“Дафніс і Хлоя”) у сярэднявякоўі ён практычна не сустракаецца, на нов аснове пачынае узнікаць у эпоху Адраджэння (“Дэкамерон” Бакачыо, “Жон Кіхот” Сервантэса). З прыходам рэальзму ўзнікае яго вышэйш. Форма – псіхалагічны аналітызм (Л. Талстой. Ф Дастаеўскі) Бел пісьменнік – псіхааналітык (К.Чорны, В.Быкаў)
Мастацкае даследванне найтанчэйшых душэўных зрухаў персанажаў заўсёды звызваюць з паказам сацыяльна значных падзей.
Псіхалагізм у літ-ры праяўляецца ў трох формах:
1) унутранай (пры дапамозе ўнутранай мовы персанажаў, вобразаў, памяці і ўяўленні)
2) знешняй (праз мастацкі дэталі, псіхалагіч. інтэрпрытацыю паводзін і мовы персанажаў, іх міміку, жэсты)
3)апісальна-аўтарскі (пераказ думак і пачуццяў персанажаў аўтарам)
Вялікае значэнне пры гэтым маюць унтр. Маналогі няўласна-простая мова, што можа выступаць у форме роздумаў-разваг (напр. У “Знаку Бяды” Быкава (гл стр 111 у даведнік). У тым жа “Знаку Бяды” нямала невербалтных сродкаў псіхалагічнай хронікі персанажаў. Гэта міміка, жэсты, фізічны стан, голас, позірк.
Без дасканалай псіхалагічнай хар-кі нельга стварыць паўнацэнныя літ-я вобразы, паказаць мнагалостайныя праявы чалавечага жыцця.