27. Статут Вялікага княства Літоўскага 1588г.: працэдура распрацоўкі і прыняцця, новыя нормы і важнейшыя палажэнні, значэнне

Статут 1588 заканадаўча аформіў захаванне ВКЛ як дзяржавы насуперак акту Люблінскай уніі. У гэтым галоўнае значэнне яго дзяржаўна-прававых норм.

Нормы дзяржаўнага права былі поўнасцб перанесены ў Статут 1588, яны былі толькі крыху удакладнены і дапоўнены.

Статут 1588 быў падрыхтаваны ў час панавання вялікага князя і караля Стэфана Баторыя.

Працай камісіі кіравалі Валовіч і Сапега (канцлер і падканцлер ВКЛ). На заключэным этапе падрыхтоўкі Сапега узначальваў статутную камісію. Нас родкі Сапегі быў выдадзены ў Віленскай друкарне.

Сістема статута: ўключаны нормы дзяржаўнага, адміністрацыйнага, ваеннага, судова-прафэсуальнага, шлюбна-сямейнага, апякунскага, грамадязнскага, спадчыннага, земельнага, ляснога, паляўнічага, крымінальнага.

Статут 14 раздзелаў, 488 артыкулаў

Сістэматызацыя права рабілася на новых прынцыпах: абмяжаванне ўлады гасудара, намячалася раздзяленне ўлад(заканадаўчая – сойм, выканаўчая – вялікі князь і рада, судовая – вялікакняжецкія, галоўныя і мясцовыя суды), дзяржаўны сувірынітэт, адзінства права для ўсей дзяржавы і ўсіх паўнапраўных людзей.

Быў складзены на беларускай мове, была пакладзена ў аснову прававая лексіка.

Права для ўсей дзяржавы і ўсіх паўнапраўных людзей.

Прынцып адзінства права падрывала прызнанне розных ільгот і прывілей для пануючых саслоўяў і асобных груп феадалаў.

У статуце праводзіцца ідэя ўмацавання прававого парадку, вбвяшчаецца ідэя верхавенства права.

Быў выдадзены 3 разы: 1592, 1594 – на старабеларускай мове, 1614 – на польскай

Ў 1988 – беларуская савецкая энцыклапедыя перевыдала статут.

Зацвярджэнне статута: пасля смерці караля і вялікага князя ВКЛ Стэфана Баторыя, кандыдатамі на прастол былі рускі цар Федар Іванавіч, шведскі каралевіч Жыгімонт Ваза, аўстрыйскі эрцгерцаг Максіміліян.

Прадстаўнікі ВКЛ прапанавалі сваю падтрымку Жыгімонту Ваза, калі ен зацвердіуь статут, жыгімонт згадзіуся.

28 студзеня 1588 – жыгімонт сваей граматай зацвердзіў статут, ен уводзіўся ў дзеянне з 6 студзеня 1589.

У канцы 16 ст быў выкарастаны пры кадыфікацыі прускага права, пры падрыхтоўцы саборнага улажэння 1649, у 17ст быў перакладзены на нямецкую мову, ужываўся ў судах латвіі і эстоніі, у 1735-1738 перакладзены на ўкраінскую мову.

Вядомы пераклады на французскую і лацінскую мову

Дзейнічаў у віцебскай і магілеўскай губерніях да 1831 года, у віленскай, гродзенскай і мінскай да 1840

28. Канстытуцыйнае права Вялікага княства Літоўскага

Статут 1588 замацаваў феадальны грамадскі лад, разам з тым утрымліваў нормы, якія рэгулявалі новае буржуазнае права.

АБВЯШЧАЛАСЯ ФАРМАЛЬНАЯ РОЎНАСЦЬ УСІХ ПЕРАД ЗАКОНАМ, ХОЦЬ САМ ЗАКОН НЕ БЫЎ РОЎНЫМ ДЛЯ ЎСІХ.

СТАТУТ 1588 насупярэк акту люблінскай уніі замацаваў сувірэнітэт вкл

На практыцы выконваўся артыкал, скі забараняў чужаземцам даваць пасады у ВКл, у тым ліку і палякам

Статут усе насельніцтва падзяляе на 4 сасловія: шляхта, духавенства, мяшчане, сяляне.

Канстытацыйнае права ВКЛ рэгламентуе структуру і кампэтэнцыю вярхоўных органаў дзяржаўнай улады і кіравання ВКЛ будавалася на асноўных прынцыпах класа феадалаў: стварэнне льгот і пераваг для саслоўя шляхты, не дапушчэнне простых людзей ў органыкіравання, юрыдычнае замацаванне няроўнасці розных сацыяльных груп насельніцтва