Дзейснасць і эфектыўнасць смі

Дзейснасць і эфектыўнасць СМІ. Гэтая праблема займае адмысловае месца ў тэорыі журналістыкі, якая суадносіцца з агульнай тэорыяй сацыяльнага кіравання. Аб ёй, у прыватнасці аб сутнасці, крытэрах, велічыні і фактарах дзейснасці і эфектыўнасці прэсы, напісана шмат. Але і наблытана і недамоўленае нямала. Каб правільна разабрацца ва ўсім і ўся, трэба ўспомніць некаторыя класічныя становішчы, леглыя ў аснову фармавання навуковай канцэпцыі. Першае: журналістыка - злучнае звяно паміж "суб'ектам" і "аб'ектам"; яна забяспечвае сталую цыркуляцыю інфармацыі, якое задавальняе запатрабавання і інтарэсы розных пластоў насельніцтва, а таксама іх аб'яднанняў, і адначасова з'яўляецца прыладай так званай "зваротнай сувязі". Другое: журналістыка - моцны сродак прамога ўплыву на ход вытворчых працэсаў шляхам шырокай папулярызацыі перадавога досведу і канструктыўнай крытыкі недахопаў і недаглядаў. Трэцяе: журналістыка - магутны сродак апасродкаванага ўплыву на паводзіны і ўчынкі людзей праз розум, псіхіку, эмоцыі і т.п. Чацвёртае: уздзеянне журналістыкі, як правіла, выклікае адказную рэакцыю; яе колькасныя і якасныя характарыстыкі аналізуюцца для адзнакі стану грамадства; падвядзенне падрахункаў здзяйсняецца па двух паказчыкам: а) змены ў прытомнасці, маралі і сумлення аўдыторыі (духоўная форма выніковасці) і бы) змены ў працы сацыяльных інстытутаў і афіцыйных твараў, упаўнаважаных прымаць адказныя рашэнні (практычная форма выніковасці).

Шматлікія крыніцы гавораць, што такі вынік залежыць ад усіх "дзеючых сіл", якія знаходзяцца ў сістэме СМІ: і ад канала інфармацыі (газеты, штотыднёвікі, часопісы, альманахі, бюлетэні, праграмы радыё і тэлебачанні розных тыпаў і ўзроўняў), у прыватнасці ад таго, у якой меры ён выкарыстае свае спецыфічныя магчымасці; і ад сацыяльных інстытутаў, размешчаных у "зоне абслугоўвання" дадзенага канала, у прыватнасці ад таго, у якой ступені яны падтрымліваюць яго, рэагуючы на крытыку; і ад аўдыторыі, у прыватнасці ад таго, наколькі яна "адчыненая", вядомая з сацыяльна-дэмаграфічнай (крысоў, узрост, прафесія, адукацыя) і сацыяльна-псіхалагічнай (сумленне, настрой думак, перавагі, традыцыі, забабоны і перажыткі) бакоў, а таксама з боку начытанасці і інфармаванасці, палітычнай сталасці і разумення грамадскага прызначэння СМІ; і ад "выдаўца" (заснавальніка), у прыватнасці ад таго, ці досыць ён клапоціцца аб кадрах для "свайго" органа, ці дапамагае ўсталёўваць неабходныя сувязі з інфраструктурай, на якім узроўні здзяйсняе агульнае кіраўніцтва; і, вядома жа, ад саміх аўтараў (журналістаў), ад іх таленавітасці, майстэрства і спрактыкаванасці, у прыватнасці ад умення збіраць, апрацоўваць, кампанаваць і перадаваць матэрыял, прыцягваць да сабе ў памагатыя няштатных карэспандэнтаў і актывістаў і "важдацца" з імі.

Дзейснасць выступаў журналістыкі як мера выніковасці кантрольнай, непасрэдна-арганізатарскай дзейнасці. Азначэнне (формула) дзейснасці і яе выкарыстанне ў практыцы. Аналіз сітуацыі і распрацоўка рэкамендацый. Патрабаванні абгрунтаванасці, канструктыўнасці, рэалістычнасці. Арганізатарскія фактары павышэння дзейснасці. Праблема прававога рэгулявання рэакцыі сацыяльных інстытутаў на выступы СМІ. Значэнне публікацый тыпу "па слядах нашых выступаў" для падвышэння дзейснасці і росту аўтарытэту СМІ. Метады вывучэння дзейснасці і выкарыстанне іх вынікаў.

Эфектыўнасць - мера выніковасці ўплыву на масавую аўдыторыю пры рэалізацыі яе запатрабаванняў у інфармацыі. Аўдыторыя як суб'ект і аб'ект. Заканамернасці інфармацыйных паводзін аўдыторыі. Азначэнне (формула) эфектыўнасці і яе значэнне для практычнай арыентацыі журналіста на канчатковыя вынікі. Два варыянту падыходу да разумення эфектыўнасці. Ідэя сукупнага выніку і канцэпцыя пофакторного (шагового) азначэнні эфектыўнасці. Узаемадапаўняльнасць падыходаў.

Пазітыўна ўплываюць на дзейснасць і эфектыўнасць наступныя асноўныя моманты: Рэдакцыйны кантроль пры падтрымцы "выдаўца" (заснавальніка); Актуальнасць тэмы; Кампетэнтнасць выканаўца задання; Пераканаўчасць довадаў; Аналитичность пры разглядзе пэўных сацыяльных сітуацый; Аб'ектыўнасць крытыкі; Нестандартность выклады матэрыялу, правільны выбар жанру; Аператыўнасць журналісцкага выступу; Праўдзівасць (пэўнасць) фактаў; Чытэльнасць тэксту (прастата і даходлівасць мовы); Выразная пастаноўка праблемы; Наяўнасць канструктыўных прапаноў; Зычлівасць апавядання; Аўтарытэт аўтара і выдання.

.Адлюстраванне праблем беларусізацыі(20-30 гг. ХХст.) у перыядычным друку.

Усплеск нацыянальнага адраджэння пасля 1905 г. разгарнула Беларуская Грамада.

Пасля 1917 г. – новыя магчымасці развіцця бел. руху.

Беларуская Сацыялістычная Грамада – развіваючы сваю дзейнасць, звярнулася да пытанняў пабул=довы беларускай дзяржавы.

Лідэры БСГ у 1918 г.ва ўмовах нямецкай акупацыі спрабавалі абвясціць незалежнасць БНР. З’езд быў разагнаны. Лідэры да немцаў звярталіся за падтрымкай, але не падтрымалі.

Культурна-нацыянальны вопыт пазітыўны.

20-я гады

1919 г. – абвешчана Савецкая ўлада на тэрыторыі Беларусі.

1921 г. – 10 з’езд РКПБ – (курс на НЭП)

Абмеркаванне рэзалюцый і распрацоўка праграммы.

Лістапад 1921 г. – 13 тэзісаў

Беларусізацыя – статус нацыянальнай палітыкі

Ажыццяўляе:

1)прынята пастанова аб вяртанні ўсіх культурнікаў Беларусі(Я. Лёсік у АН)

1921 г. – заснаваны БДУ

2)выдзелена значная сума грошай для складання падручнікаў на беларускай мове – 2 млн руб. За год 1920-1921 надрукавана 5 падручнікаў на беларускай мове. 79 000 экз.

3)аб пераводзе выкладання ва ВНУ і школа на бел. мову

1924 г. – 30% дзяржаўнага апарата складаюць беларусы

1921 г. – прынята пастанова “Аб практычных мерапрыемствах па ажыццяўленні нацыянальнай палітыкі”.

1921 г. – часопіс “Полымя”, “Маладняк”, “Узвышша”.

1932 г. – ЛіМ

Вылучэнне беларусаў на палітычную, кіраўніцкую работу.

У 1923 г. – амністыя для асобных катэгорый асоб: А.Смоліч, М.Гарэцкі.

Актыўная работа для развіцця бел. мовы.

З 30-х гг. Працэс беларусізацыі ідзе на спад.

Новая сталінская палітыка.

1929 г. – на Беларусь прыехала камісія для праверкі палітыкі беларусізацыі. Затонскі – кіраўнік. Большая частка беларускай інтэлігенцыі настроена антысавецкі.

1930 г. – першыя арышты па сфабрыкаванай справе “Саюз вызвалення Беларусі” 86 чалавек, 25 прызнаны вінаватымі.

1937-1938 – рэпрэсіі.

19 дажыла да смерці Сталіна, 200 літаратараў пацярпелі ад рэпрэсій да вайны.