- •Статистика туралы түсінік және ғылыми міндеттері мен мақсаттары.
- •3.Статистикалық бақылау, міндеттері мен мақсаттары
- •4.Статистикалық бақылаудың түрлері мен тәсілдері.
- •5.Статистикалық топтау және топтау белгісін таңдау принциптері, түрлері
- •9. Дәрежелік орташа шамалар
- •10. Құрылымдық орташа шамалар. Мода мен медиана
- •12. Орташа шаршылық ауытқу, шашыранды және оның қасиеттері
- •13. Шашыранды түсінігі, оның түрлері. Шашырандылар қосу ережесі
- •14.Шашыранды немесе дисперсия
- •15. Статистикалық графиктер түсінігі. Графиктің элементтері.
- •16.Өсіңкілік қатарлар түсінігі мен түрлері
- •17. Өсіңкілік қатарлардың аналитикалық көрсеткіштері.
- •18.Халық статистикасы
- •19.Трендті белгілеу және тегістеу тәсілдері
- •20.Статистикадағы индекстер түсінігі мен түрлері.
- •22.Үйлесімдік және арифметикалық орташа индекстер.
- •23.Байланысты анықтаудағы параметрдік көрсеткіштер
- •25.Құбылыстардың өзара байланыс түрлері
- •26. Өсінкілік қатарлардың итерполяция мен экстпрополяциясы
- •27. Аналитикалық әдіс арқылы өсінкілік қатарларды тегістеу
- •28. Маусымдық индексы: түсініг мен есептеу тәсілі
- •29. Корреляция коэфициенттері. Оның шарттары
- •30.Халық статистикасы: объектісі ,мақсаттары, көрсеткіштері.
22.Үйлесімдік және арифметикалық орташа индекстер.
Егер ағымдағы мерзімде шығарылған өнімнің саны бегісіз болып, өткен мерзімдегі жалпы тауар айналымы мен өндірілген өнім көлемінің өзгерісі белгілі болатын болса, онда шығарылған өнім көлемінің өзгерісін анықтау үшін көлемдік жалпы индекс қолданылады.
iq=q1/q0 q1=iq*q0
арифметикалық орташа индекс
Сонымен, экономикалық құбылыстар мен процестердің зерттеу объектісі ретінде көлемдік жағы қарастылылатын болса, онда арифметикалық орташа индекс қолданылады.
Егер ағымдағы мерзімде шығарылған өнімнің саны мен бағасы белгісіз болып, жалпы тауар айналымы мен өнім көлемінің өзгерісі, яғни өткен мерзім мен салыстырғанда азаю немесе көбею берілетін болса, онда мұндай көрсеткішті есептеу үшін гармоникалық орташа индекс қолданылады.
гармоникалық орташа индекс
Демек, зерттеу объектісі ретінде сапалық мәндердің өзгерістері берілетін болса, онда гармоникалық орташа индекс формуласы қолданылады.
23.Байланысты анықтаудағы параметрдік көрсеткіштер
Статистикада екі түрлі байланыс бар
Функционалдық яғни детермеленген
Коллерациялық
Функционалдық байланыс деп белгі мәнінің өзгеруіне әсерін тигізетін екінші бір белгінің сәйкес келуін , яғни бір факторлы белгінің өзгерісі салдарынан нәтижелі белгі мәнінің өзгеруін айтады.
Әдістер
Параметрлік әдіс : сандық , сапалық.
Сапалыққа жататындар ;
а. детерменация қисық сызықты байланыс болван жағдайда.
б. жұптық коллерациялық коэфициент.
Сандыққа жататындар ;
а. Контенгенция, ассоцияция 2 сапалық белгі арасында.
б. Пирсон немесе Чупров коэфиценті уш немесе одан да көп белгілер арасында .
в. Биссериалды коррелияциялық коэфицент, сан немесе сапалық белгі арасындағы байланыс.
24. Байланысты анықтаудағы параметрдік көрсеткіштер
праметрлік емес әдіске жататындар:
Спирмен
Кенделл рангілі корреляциялық.
Конкордация корреляция коэфиценті уш немесе оданда көп белгілер арсындағы байланыс.
Фехнер корр. коэф.
Праметрлік әдіс егер байланыс қисық сызықты болса , онда детерменация коэф. қолданылады.
Егер байланыс тузу сызықты болса , онда корреляция қолданылады , екі белгі байланыс арасындағы тығыздығын анықтау ушін жұптық корреляция коэфиценті қолданылады.
rxy=
Егер корреляция коэфиценті r=0 байланыс жоқ.
r=-1 кері корреляция.
r=1тура корреляция.
0<r≤0,3 байланыс төмен, әлсіз.
0,3<r≤0,7 байланыс орташа.
Ассоцияция альтернативті белгілер арасындағы өзара тәуелділікті зерттеулерді айтады.
Контенгенция коэф алтернативті белгілер арасындағы тәуелділікті зерттеуді айтады.
Уш және одан да көп топтардан тұратын сапалық белгілер арасындағы өзара байланыс анықтау ушін арнайы көрсеткіш Пирсон және Чупров қолданылады
25.Құбылыстардың өзара байланыс түрлері
1.Құбылыстардың өзара байланысы туралы түсінік және оның түрлері.
2. Құбылыстардың өзара байланысын статистикалық әдістер арқылы зерттеу.}
&&&
$$$002-010-001$3.2.10.1 1.Құбылыстардың өзара байланысы туралы түсінік және оның түрлері.
{ Статистикада қоғамдық құбылыстар мен процестердіңарасындағы өзара байланысты анықтамай тұрып, алдымен сол өзгеріске әсерін тигізетін факторлары мен нәтижелі белгілері арасындағы тәуелділікті анықтайды. Оның өзі құбылыстың ерекшелігіне қарай функционалдық және корреляциялық байланыс болып бөлінеді.
Функционалдық байланыс дегеніміз бір белгі мәнінің өзгеруіне әсерін тигізетін екінші бір белгінің сәйкес келуін , яғни бір факторлы белгінің өзгерісі салдарынан нәтижелі белгі мәнінің өзгеруін айтады. Демек, бұдан осы екі белгінің арасында толық немесе функционалдық байланыстың бар екені көрінеді. Мысалы, шеңбердің көлемі оның радиусының шамасына тура пропорционалды. Оны мына формуладан көруге болады:
S= / R.
Мұнда нәтижелі белгіге – шеңбердің көлемі, ал факторлы белгіге – шеңбердің радиусы алынады.
Функционалдық байланыста нәтижелі белгі мәніне бір немесе бірнеше факторлы белгі мәндері сәйкес келеді және әрқайсысының тигізген әсері белгілі болады, яғни олардың арасында тура байланыс бар екені көрінеді. Оны келесі теңдеу арқылы көрсетуге болады:
у=f(Xi), мұндағы, у- нәтижелі белгі;
Хi- факторлық белгі;
f(Xi)-осы екі белгі арасындағы функционалдық байланыс.
Функционалдық байланыста нәтижелі белгінің мәні толығымен бір немесе бірнеше факторлы белгі мәндері негізінде анықталады. Сондықтан оны толық немесе дәлдікті көрсететін байланыс деп атайды.