Баязит Н.Х.

4-балшықтар, құмайт, құмайтпелит; 5-тотылған тақталардың сүйірлене тамамдалу аймағының шекарасы; 6-уран кен сілемі; 7-есептелген сүзбелік еселеуіші

Ақдала кен сілемдері созылмалы жəне ирек таспалар түрінде

құрылған. Олар	шекарамен	байланысып, жалпақтық	өнімді
деңгейжиегіндегі	қатарлы тотығу	аймақтарын ысыра	, түсіптек

созымын жəне ені жағынан айрықшаланады. Көлденең тілмеде кен

сілемдері бірнеше морфологиялық элементтерден құралады: роллдың

денеден

(қаншық),

төменгі

жəне

жоғарғы

қанаттардан

жəне

қанаттардың қалдықтарынан тұрады. Кендену көбінесе əртүрлі орташа

түйіршекті

жиынтоптарда

орналасады. Кен

орындарың

кейбір

бөліктерінде сулы қабаттар кездеседі. Кеннің

қалынды 0,4-20

м

арасында өзгеріп отырады, кендегі уранның құралы 0,016-дан 0,34%.

Кен сілемінің ені 25-700 м дейін, тереңдігі 155-210 м.

Ақдала кен орнының минералогиялық құрамында ақтасты дала

шпаты,

балшықтар

кездеседі.

Құмдарды ауыстыратын кеуектер

қопсытылған алеоврит балшықты болып келеді. Цемент материалына

каомнит, монтмориллонит жəне гидрослюда жатады. Құмды кеннің

минералогиялық құрамы 8-кестеде.

8-кесте

Ақдала кен орнының құмды кеннің минералогиялық құрамы

Қышқылдарда

Минералдар

Салмағы, %

ерігіштігі

1

2

3

Ерімейтіндер

Кварц

72,03

Акцессорлар

0,11

Кремний жыныстардың

қабыршақтары________________

6,78

Барлығы

78,92

Қиын еритіндер

Дала шпаты

12,87

Мусковит

0,11

Каолинит

3,29

Гидрослюдалар

0,28

Монтимориллонит

2,73

Органикалық заттар___________

0,07

Барлығы

20,05

Еритіндер

Настуран

0,02

Коффинит

0,05

Карбонаттар

0,24

Лимонит

белгілер

Биотит

0,02

Сульфаттар__________________

0,70

1,03

Барлығы

100,0

42

Уран кен орындарын қазу геотехнологиясы

Өнімді деңгейжиектің ішінде өткізбейтін жыныстар линзалар кездеседі, қалыңдығы 0,2-ден 2,0-2,5 м-ге дейін

құмды жəне балшықты алеоврит түрінде болып келеді.

Кеннің химиялық құрамы

9-кесте

Мөлшері, %

MgO

H2O3

SiO2

P2O5

K2O

CaO

TiO2

MnO

Fe2O3

FeO

N2O

0,21

6,51

88,12

0,02

1,88

0,17

0,17

0,02

1,7

0,00

0,56

Уранды

минералдар

настуранмен

жəне

коффиниттермен

келтірілген. Жалпы уран минералдары настуран22%, коффинит-78%. Кеннің минералдануы құмды бөлшектерде тараған, негізгі көлемі

кеуекті	аймақта		шоғырланады. Уранның			гранулометриялық
сыныптарға бөлінуі 10-кестеде көрсетілген.							10-кесте
Уранның гранулометриялық кластар бойынша бөлінуі
Гранулометриялық			Сыныптың	Уранның		Салмақтық	Сыныптыгы
сыныптар, мм			шығуы, %	орташа		пайызы,%	уранің
				мөлшері, %			баллансі, %
10-2			6,35	0,039		0,24765	3,5
2-1			6,75	0,036		0,24300	3,5
1-05			10,65	0,018		0,19700	2,8
0,5-0,25			40,0	0,026		0,04000	14,8
0,25-0,1			19,75	0,040		0,79000	11,3
0,1-0,05			4,5	0,091		0,40950	5,8
0,05-ден аз			12,0	0,240		0,88000	41,0
Жуғыш сулар			100			1,21150	17,3
қосынды

Ақдала кен орнының жалпақты деңгейжиектегі химиялық элементтердің концентрациясы 11-кестеде көрсетілген.

11-кесте

Жалпақты деңгейжиектің құмдардағы элементтердің химиялық концентрациясы

Эпигенетикалы	Pb	Mo	P	As	Cu	Y	Ni	Zn	Co	W
қ аймақ	10-3	10-5	10-2	10-3	10-3	10-3	10-3	10-3	10-4	10-4
Өзгермейтін	1	40	Сл	Сл	4	3	2	2	8	6
жыныстар
аймағы
Кен аймағы	1	44	Сл	Сл	4	2	2	2	9	8
Қатпарлы	1	45	Сл	Сл	3	2	2	2	10	12
тотықтану

43

Баязит Н.Х.

аймағы

Келтірілген элементтердің жоғарлауы кестеде көрсетілген. Жер қойнауындағы пайдалы компоненттерселен, рений, скандий. Селеннің орташа мөлшері 0,0001%, рений-0,51 г/т., скандий-2,8 г/т.

Жерасты сілтілеу үрдісіне əсер ететін элементтердің құрамы белгісіз мөлшерде қатысады Р-іздері ғана, S –0,16% , Сорп –0,02%, Fe2+-0,6 %; CO2-0,1%. Ақдала кен сілемінің тереңдігі Шығыстан Батысқа Қарай108ден 179 м дейін өсіп отырады. Сол бағытпен құмдардың қалыңдығы да 39,6 м 79,2 м дейін өсіп отырады. Кен орындарында деңгейжиектердің сумолдылығы жəне өткізгіштігі жыныстардың металогиялық құрамына байланысты. Сору ұңғымаларының өнімділігі 1,35 дм3/с, су төмендегенде

0,76-19,67	м, орта шамамен 4,89 м тербеледі. Сүзгілеу еселеуіші				орта
шамамен	0,9-2,2	м/тəул құрайды, сулықабатта		44-2162 м2/тəу,	орта
шамамен 637 м/тəу пьезоөткізіштігі – (2,0-5,3)106 м2/тəу. Жерасты сулары
тұзды жəне тұзды минералдануы3,2-5,5			г/дм3. Химиялық құрамы бір
түрлі-хлоридті,		сульфатты, натрий.	Судағы	уранның	мөлшері

n ×10-5 г/дм3, радий )0,5-5,2)10-11 г/дм3.

Ақдала кен орнын геологиялық сипаттамасын келтіре отырып келесі қорытынды шығаруға болады:

- кен орнының уранның минералдануа настуран жəне коффинит алюмосиликаттар əсер етті;

- уранның кен орнының–ауданы 7760		2
		мың м , қоры 15910 т,
уранның орташа мөлшері 0,059%, орташа қалыңдыңы 5,42 м;
- уранды алу 90-97%; С:Қ-0,3-1,9 кезде;
- 1 кг уранға қышқалдың	шығыны14,9-66,6 кг;		1 т	тау-кен
масасына 3,8-10,3 кг;
- ерітіндідегі ренийдің ең жоғары мөлшері 3,8-10,3 грам.
Гидрогеологиялық шарт	бойынша	Ақдала	кен	орнындағы

уранның қоры жерасты ұңғымаларымен күкірт қышқылымен сілтілеу əдісі тиімді болып саналады.

2.2. Шетелдегі уран кен орындары

Шетелдердің дəлелденген уран қоры1 млн. т, оның 38% АҚШ, 32% - Африкада, 22% - Австралияда, қалғаны 8% Европа мен Азия (ТМД қоспағанда) елдерінде. Фосфор кенінде уран қоры(АҚШ, Алжир, Тунис, Марокко, ОАР, Бразилия) 14,7 т бар. Уран салмағы

0,001-0,003 % .

Өте ірі уран кен орындары деп Рейнжир, Джамбилука, Йилирри (Австралия) саналады. Ірі кен орындары Америкада, Канадада, Африкада жəне Йилирри кен орында40000 т уран металы бар,

44

Уран кен орындарын қазу геотехнологиясы

уранның	орта	салмақ	мөлшері0,13%. Кен	сілемінің
созылымы 6 км, ені 500 м, қалыңдығы 2 м (16-сурет).

16-сурет. Австралияның калькреттік Йилири уран кен орны:

1 – негізі; 2 – балшықты – құмды шөгінділер; 3 – калькрет; 4 – уран сілемі

60 % жақын уран қоры тым бай (супербогатые) жəне бай қорларының үлесіне келеді:

2.3. Уран кен орындарының сыныптамасы

В.Е.Бойцовтың мəліметтеріне					қарағанда/6/		осы	уран кен
орындарының		туындауының		жердің4,5-5 млрд. ж.				бұрын
жаратылысуымен байланыстырады. Жеріміздің бастапқы, 1-кезеңінде,
4,5-5 млрд. ж. бұрын оның қыртысы пайда болды да жарқыраған нұр
төгіп тұрды.
Екінші кезеңде (4,0-3,5 млрд.ж.) бұрын жердің базалттік қабатты
пайда болды. Осы кезде жанартаулардың белсенді даму кезі деп
есептелінеді.		Атмосферамыз		бұл	екі	кезеңде		жанартаулардың
газдарынан құралғандықтан (су буы, метан, көмір қышқылы, аммиак,
азот, сутегі) уранның қортпасының пайда болуына жағдай бола қойған
жоқ.
Жердің		үшінші	даму	кезеңіңде(3,8-1,6 млрд.ж.)				ең	көне
қабатының (платформасының) негізі (фундаменті) құрылды.
Бұл	кезде		уран	кен	орындары		көне		заманда	тізілг
формациялары (қабаттар) мен дұрыс пішінді ірі кембрийдің гранитті
құрылымдар пайда бола бастайды. Уранның басты минералдары
настуран, уранинит, коффинит				т.б.	басты	өндірістік шөгінділерін
қурайды. Олардың үлгілі жасы1,8-1,7 млрд. ж. Осы кездің аяғында
алтынды – уранды калилік метасомотиттер тастулалар құрылымдары
біріге бастайды. Олардың құрылымының қалыптасуы150-140									млн.
жылдар шамасында.

Көнеқабатты (платформалы) гранитті қабатының арасында пайда болған ілім (складқа) белдеуі (пояс). Бұл кезең – төртінші кезең 1600-

45

Баязит Н.Х.

240 млн. ж. қалыптасқан. Бұл кезге фосфорлы – уран жəне молибден – уран кен орындарының жаралғандығы дəлел етіледі/4/. Осы уақытқа гидротермалді уран кен орындарын жатқызады.

Жердің бесінші даму кезеңі240 млн. жылдан бүгінгі күндерді қамтиды. Осы кезеңде басты өндірістік уран кендері тектонды- магматика-үдірістерінің белсенді дамуымен байланысты болып келеді. Бұл кен орындарында барлық уранның 30% қоры жинақталған /6/.

Н.П.Лавровтың сыныптамасы бойынша уранның 15- өндірістік-генетикалық (1) кен орындары бар көрінеді.Олар мынадай таптарға жинақталған.

А- табы. Эндогенді уран кен орындары. Бұл топ екі топқа бөлінеді:

А.1.Магмадан кеш пайда болған УКО. А.2.Гидротермальді кен орны.

Б- табы. Экзогенді уран кен орындары. Бұл топ та екі топқа бөлінген: Б.1.Седиментациялы-диогендік.

Б.2.Эпигенетикалық (инфильтрациялық). В-табы: Метаморфизикалық уран кен орындары.

В.1.Метаморфогендік. В.2.Метаморфизиялық.

Г-табы: Полигенді. Г.1.Көпметалды.

Г.2.Қара жіктастар (сланцевые) кен орындары.

Өндірістік маңызы бар Россинг кен орнын жатқызуға болады (17 сурет) Уранның орташа салмақ үлесі0,03-0,06%. Қазылып жатқан

кеннің екі түрі кездесіп жүр-бірі бастапқы аляскиттер жіңішке ураниниттер түйіршіктерінен құрылған жəне үгілген аляскитті алты валенттік уран кен түрі.

Кен қоры ашық кен жұмыстары мен кен орнын ешбір аршусыз қазылып жатыр.

46

Уран кен орындарын қазу геотехнологиясы

17-сурет. Россинг кен орнының геологиялық картасы:

1-гранитшірінді, граниттер; 2- органикалық шірінділер; 3-пироксенмүйіз тасты шірінділер жəне Хан текті (формация) талшықтас; 4-органико-тізбекті шірінділер Россинг текті мəрмəр; 5-октас-органикалы жіктастар жəне Гус пен Вельвич текті мəрмəр; 6-пегмататты граниттер мен аляскикиттер

Бірінші таптың екінші тобы-гидротермалдік уран кен орнына Оңтүстік жəне Солтүстік Қазақстандағы Ботабұрым, Қызылсайтобы, Жиделі, Восток, Звездное, Маныбай, Шат, Глубинное жəне Грачев (18сурет) орындарын жатқызуға болады. Уран мен молибденнен басқа бұл кен орнында жоғары қоспалы фосфор, цирконий, титан, кейде торий, стронций, мышьяк кездеседі. Уранның үлес салмағы көп емес– 0,08-0,15% кейде 0,2-0,3%. Жер бетінен 100 м астам тереңдікте жатқаннан соң осы күндері олардың қоры алынбайды.

Б- тобыэкзогендік уран кен орындары Б-1. Седиментті – диагендік уран кен орындары

Скандин-сирек металды – уран фосфорлық сүйекті женттастарлы, мұхит саздарлы Маңғыстаудағы Томақ, Тасмұрун, Тайбагар, Садырын уран кен орындары белгілі. Осы топқа кіретін Меловое кен орны ашық жұмыстарымен қазылып алынды. Төрт тақтадан тұратын кеннің қалыңдығы 0,4-0,6 металден 8-10 м дейін жетеді. Созылым ұзындығы 16-18 мм, ені 1,5 км – 5-6 км дейін. Кен шоғыры (масса) қара саздан жəне балықтардың сүйегімен байытылған(30-40%) жыныстардан

47

Баязит Н.Х.

тұрады. Кеннің ішіндегі уран 0,03-0,07 % жату тереңдігі 2-10 м (19сурет)

18-сурет. Грачев кен орны. А-геологиялық карта. Б-геологиялық кесу:

1-аляскитті граниттер; 2-гранодиоридтер; 3-габбро; 4-диориттер, ақтасты диориттер; 5-сығылма (дайна) диориттер; 6-сазтар (аргилиттер); 7-қумайттар

(алевриттер); 8-ақтасты құмдар жəне құмайттастар; 9-тақтатасты құмдар мен ұсаққұмды жұмыртастар (конгломераттар); 10-тақтатастар (кварциттер);

11-сазтастар тақтатасты ұсаққумды жұмыртастар; 12-сазды жəне сазды серицитты жіктастар (сланцы); 13-қумтасты тақтатасты-сазды серицитто жіктастар; 14-сазды шақпатасты (кремниевые) жіктастар; 15-көмірлі-чазды

жіктастар; 16-көмірлі-шақпатасты жіктастар; 18-туффитер (жанартекті, шөгінді жыныстар); 19-көмірқышқылының (H2CO3) тұзды тобының (карбонаттық) тау жыныстарының қабаты; 20-избесті мəрмəр; 21-гранит бойындағы тастумалар (метосамиттер); 22-жарылымдар; 23тастумалар; 24-натрилі тастумалар; 25-кен сілемдерінің жоғарыдан көрінісі; С-Солтүстік, О-Оңтүстік, В-шығыс; 26-кен сілемі; 27-катаклазды (өзгеріске ұшыраған) кен аймақтары; 28қиманың жазық сызығы

19-сурет. Фосфатталған уранды суйекті детрит кен орның қимасы.

48

Уран кен орындарын қазу геотехнологиясы

1-неоген-төрттік жүйе түзілімдері; 2-4 полеогендік түзілімдер (отклонение); 3-орта сазды пиратті топтама (пачка) сүйектіде

тритімен; 4-төменгі көмір –қышқыл (H2CO3) сазды тобы; 5-детриттің суйегімен байытылған кен сілемі

Инфильтрациялық (эпигенетиқалық) уран кен (Б2) орындары

Бұл кен орындарына роллдық(қапшық пішінді) жəне қоржынды (чехлы) қуштастарда кездеседі өте күрделі топтарға жатады. ШуСарысу жəне Сырдария аймақтарында кездесетін Мыңқудық, Инқай, Мойынқум, Солтүстік жəне Оңтүстік Қарақум, Харасан (Қазақстан), Ушқудык, Сырғалы Солтүстік, Оңтүстік Букінай (Өзбекистан) уран кен орындары жатады.

20-сурет. Қазақстандағы тақталы-сіңбелі уран кен орындарының орналасу сызбасы.

1- Шығыс-Тұран уранды аймаққа кіретін шекара сызығы; Шу-Сарсу-1 жəне Шу-Сарсу- 2 аймағы; 2-6 –тақталы тотталған деңгейлердің аймақтық тексеруші шекаралар ; 2-төменгі; 3-жоғарғы туран; -каньяк-сантон; 4-кампана-моастрихта (бор жүйесінен бесінші (кампана), алтыншы (моастрихта) қабаттары; 5- жоғарғы полеоцена; 6-эоцена (сутектілер, палеоген жүйесінің ортаңғы бөлімі); 7-тақталы-сіңбелі кен орындары; 1-Уванас; 2-Канжұған; 3-Жалпақ; 4-Мыңқудық, Инқай, 6-Мойнқум;

49

Баязит Н.Х.

7-Буденный; 8-Ақдала; 9-Шолақ-еспе; 10-Солтүстік Қарамұрун; 11-Оңтүстік Қарамұрун; 12-Солтүстік Харасан; 13-Оңтүстік Харасан; 14-Еркөл; 15-Заречен; 16-Жаутқан; 17-Асаршы; 18-Қызылкөл; 19-Шаян; 20-Лунное; 21-Жетіқоңыр; 8-мезазойға дейінгі шығып жатқан жыйынтықтар ; 9-жарылымдар

	Тақталы-инфильтрационды уран кен орындары-тақталы-сіңбелі
уран	кен	орындарының	Қазақ	жерінде	орнала20-суыретте
көрсетілген.		Соның бірі	Мыңқудық	уран	кен 21орны-суретте

көрсетілген. Кен сілемдері қалың болғандықтан олардың өндірістік өнімділігі тым жоғары болып келеді. Бірақ уран кендері кедей – 0,035- 0,07% кейде 0,1-0,3%. Ұялы пішінді бай кендерде(0,3%>) кездеседі. Сондықтан орташа өндірістік өнімі тым жоғары – 3-7,5 кг/м2.

50

Уран кен орындарын қазу геотехнологиясы

21-сурет. Мыңқұдық кен орны. 1-барлау ұңғымалары; 2-жаралмды-шілімді (орленсура) аймақтар; 3-кен сілемдердің нобайы; 4-өндірістік қорлар

шекарасы: а) мыңқұдықтың, б) инқұдықтың, в)жалпақтының; 5-мезазойға дейінгі жоғарғы ГИПС түзілімдері;

6-геологиялық қималар; 7-сазтастар мен қумайттар; 8-өндірістік түзілмелер шекарасы; 9-урандық құрылымдар; 10-темірдің сулы тотықтандырылуы (лимонизация); 11-ұңғымалар

Төменгі Ілі жəне Солтүстік Қазақстандағы (Қорған-Павлодарский урановый пояс /1/) Семізбай (13-сурет) уран кен орындарының өндірістік маңыздылығының себептерінің бірі сусіңгіштік қабаттарда

жинақталатыны	жəне	жолай кездесетін молибден(Төменгі				Ілі уран
жəне молибден кен		орындарының ірі		қатарларыма		жатады. Бұл
аймақта 10 млрд. т. Жуық			энергетикалық		көмір	қоры ). бар
Молибденнен	басқа	селен, кобальт, никель,		рений	металдарды да

кездеседі. Осы айтылғандардың барлығы кен орындарының байлығын жерасты сілтілеу тəсілімен алуға мүмкіндік туғызып отыр.

51

Баязит Н.Х.

22-сурет. Вирджиния кен орның аймағының геологиялық картасы .

1-3- Вентерсдортптың төменгі ротерозой жүйесі: жоғарғы жанартау жыныстары; 2-тұфты жəне кваритті жіктастар; 3-төменгі жанартау жыныстары; 4-7төменгі протерозойдың Витварсранд жүйесі; 4-ақтасты жентектасты жұмыртастар; 5-ақтасты жұмыртасты алтын-уранды кендер; 6-ақтасты метақұмдар; 7-жіктастар; 8-жарылымдар; 9-изогипетер; 10-кеніштер

Батыс Австралияда əйнек тəрізді аллювий(ағын суларымен

шастыла	отырып, өзен ангарында түзілетін шөгінді	жыныстар
жиынтығы)	шөгінділерінен, эвапориттармен (ерітіндідегі	тұнбаға

түскен химиялық шөгінділер) /2/ жəне калькреттермен (усақ жəне жіңішкелі кеуекті ақ тастар) ден құрылған Ийлири уран кен орны бар. Уранды калькреттер ұзындығы 6,5 км ені 50 м, қалыңдығы 10 м дейін таспалы уран кен орны. Кен сілемдерінің морфологиясы - əйнек тəрізді жəне тақталы. Жер бетіне 15 м төмендікте.

52

Уран кен орындарын қазу геотехнологиясы

Ийлири кен орны-ірі уран кен орны(23 сурет). Уран қоры 44 000 т. Кен ініндегі уран 0,13%. Қазақстан мен ТМД

елдерінде мұндай кен орны белгісіз.

Метаморфиалақ уран кен орындары. (В табы)

Бұл тапта оның екі түрі бар – метаморфизиалық (В.1) жəне метаморфизиалық (В.2).

Бұл кен орның бірінші түрі(В.1) Орталық Украинада – Ватунин, Мичурин жəне Северинск уран кен орындары. Қазақстанда мұндай кен орын кездеспеген.

Бұл таптың екінші тобына метаморфизиалы(В.2) уран кен орындары жатады. ОАР Витватерсранд уран кен орны топтарына

кіретін	Вирджиния (22-сурет) орын			жатады. Бастапқы шөгінді кен
орны	болып	саналады. Көне		металды	конгломераттардан–
жұмыртастардан			құралған	алтынды-,урандыторий-уранды,
сирекметалды-уранды			орындарын	құрайды. Уранның		өндірістік
жиынтығы 0,2%.		Уран	минералдарының жасы-2500 млн			жыл. Кен

орның уран қоры 350 000 т, оның 100 000 т қазып, алып қойған. Басты кен сілемдерінің созылым ұзындығы 300 метрден 1 000 м дейін. Жату тереңдігі 1300 м.

53

Баязит Н.Х.

23-сурет. Йилирри кен орнының геологиялық картасы (а) жəне қимасы (б).

1-аллювиет; 2-калькреттер; 3-желдетілген қабат; 4-жарылған граниттер; 5-жасыл жіктастар; 6-граниттер-шөгінділер; 7-уран сілемдері; 8-калькреттердің болжамдық орналасу шекарасы, 9-Пилирри су қоймасының шекарасы

Полигенді уран кен орындары (Г табы)

Бұл таптың екі тобы белгілі– көп металды көне үйлемсіздік (древние несогласие) жіктастар (Г.01) жəне қара жіктастар уран кен орындары (Г.02).

54

Уран кен орындарын қазу геотехнологиясы

Бұл кен орындарының ерекшеліктері кеннің ішіндегі уранның үлес салмағы 0,2-0,3 пайыздан 1,5% дейін болады

жəне алтын (10-15 г/т), күміс жəне мыстың да (Австралия), никел мен кобальттің (Канада) көп болуы. Ең ірілері Рейнджер (100 000 т ураны бар), Джабилука (уран 70 000 т). Наборлека кен орнында уран 10-12%.

Қара жіктастар уран кен(Г.02) Европа мен Орал-Монгол орындары белдігінде кездеседі. Кендегі уран 0,001-0,005% Алмания да

Роннебург (ураны 0,1-0,3%), Өзбекстанда	Жантуар, Жастары 20 млн
жылдан кем емес кен орындары .	Осыбар ұсақ кен орындары
Қазақстанда да (Улытауда) кездеседі.

2.4. Уран кен орындарының геологиялық құрамының түрлері

Тау жыныстарының жəне кеннің құрамына қарай уран кен орны мынадай да сыныптамасы белгілі:

1)Тас құмдардағы селен-ванадий-уранды, қоры 40,5%;

2)Карбонатты жыныстардағы битумды-уранды;

3)Көмір қабатындағы уранды;

4)Тас құмдардағы уранды;

5)Сарытопырақтағы фосфор-селдіржерлі-уранды;

6)Калькреттегі анадий-уранды, қоры 3,6%.

Уран кеннің басты сапалық көрсеткіштері болып, химиялық құрамын есептемегенде, кеннің ішіндегі уран мөлшері саналады. Осы көрсеткіш бойынша (%) уран кендері бес топқа бөлінеді:

-тым бай уран кені-1% жоғары;

-бай уран кені – 1,0-0,5%;

-орта байлықты уран кені – 0,5-0,25%;

-кедей уран кені – 0,25-0,1%;

-тым кедей уран кені – 0,1% төмен.

Уран кен орнын қазғанда тек қана уранның өзі ғана осы күнгі

техника-үнемдемелік деңгейінде 0,05-0,07%, ураны	бар кен қазуға
тиімді деп саналады. Кешенді кен орындарында	алтын, фосфор,

молибден т.б. ілеспелі металдарды пайдаланса, онда бұл көрсеткішті біраз төмендетуге болады.

Кеннің ішіндегі ең төменгі уран мөлшері0,01-0,05% - ернеу мөлшері. Бұл мөлшерден ураны кем болса онда ол кен орның қоры есепке алынбайды.

УКО жату тереңдігі бойынша мына төрт топқа бөлінеді:

Бірінші топ – жер бетіне жақын(100-200м) терең емес кен орындары. Бұл топқа Уванас жəне Ақдала кен орындарын жатқызуға болады.

Екінші топорта тереңдікті кен орындары(200-300м) Қанжуған, Шығыс Мойынқұм.

55