ГОСТ Емтиханга дайындалуга / seidahmet_mehanikalyk_umk_kz_copy

да, локальді координат жүйесінде серпімділік байланысының қатандығы енгізіледі.

3.10. Құрылым модель элементтерінің бірегей орынауыстыруды беру

Мұндай есептердің түрінің пайда , болуыегер əртүрлі модель элементтерінің түйін арқылы қатаңдық байланысын жасауы керек болғанда. Қарастырылған мысалда (9-сурет), сол жақ арқалықтың түйінің жəне барлық оң жақ түйіндерімен бірегей орынауыстыруды жасау керек.

Негізгі əдебиеттер 1[135-172 бет.] Бақылау сұрақтары:

1.АРМ STRUCTURE3D-да сырықты элементтердің қандай түрі пайдаланады ?

2.Объектің айналма көшірмесін қалай құрастыруға болады?

3.Түйініндегі сырық элементінің байланысын қалай босату керек?

4.Құрылым моделіне шоғырланған массаны қалай енгізуге болады?

5.Құрылым моделіне шоғырланған инерция моментін қалай енгізуге болады?

6.Сырықтың көлденең қимасынын біріктіру нүктесін қалай өзгертуге болады?

4 Дəріс тақырыбы. АРМ STRUCTURE3D РЕДАКТОР МОДУЛІНДЕ ПЛАСТИНАЛЫ ЖƏНЕ КӨЛЕМДІ ШЕКТІ ЭЛЕМЕНТТЕРІ, ҚҰЫЛЫМДАРДЫН МОДЕЛІН ЖАСАУ ЖƏНЕ ЕСЕПТЕУ

4.1. Қабықша модельдер, олардың ерекшеліктері жəне негізгі құрастыру ережелері

Қабықша модельдерді тек қана пластиналық элементтерден тұратынын

	есептейік.
	Мысал		1.	Суға		толып	тұрған		цилиндірлік
	резервуардағы			(болат		бөшкесі	сияқты) кернеудің
	таратылуын			есептеу.		Резервуардың			өлшемдері:
	табанының диаметрі 500 мм, биіктігі 1200 мм,								қабырға
	қалындығы 3мм			( 10 сурет).
	Бұл есепті шығарудың бірінші деңгейінде«Жоғары
	көрініс»	терезесінде			шеңбер радиусы250			мм	болатын
	резервуар табанының сырық моделін жасау.
	Шеңбер		аппроксимациясын жасайтын					сырықтардың
	саны	жеткілікті			түрде	қасиеттерін		бейнелеу . керек
	Шеңберді бөлу үшін15¸18 сырықтарды алуға болады.
	Шеңберді жасағанан кейін, вертикальдық бағытқа қарай
	итереміз.
10-Сурет	Бүйір қабырғаларын құрастыру үшін«Итеру» сұхбат
	терезесінен		«Бүйір қабырғаларын құрастыру» опциясына

жалаушаны қою керек, сосын көбейту векторының көлемін жəне бойлық бағытынын көрсету керек. Көбейтінді санынын бөлімін10-ға тең деп алып таңдаймыз, ал вектор көлеміннің көбейтіндісін-12 см деп аламыз.

21

Келесі деңгейімізде табанды қалыптастыру болады. Мұны «Еркінше пластинаның бөлінуы» режимінде жасауға болады.

Келесі қадам — резервуар қабырғасының қалыңдығын беру. Ол үшін «Қасиеттер» аспаптар панелінде «Барлығына қалыңдық беру» шерітпесіне басу қажет жəне «Пластина қалыңдығын беру» ашылған терезесіне 0,3 см мəнін беру керек.

Егер резервуар түзу жазықтықта жатсын деп болжасақ, табан шеңбері осы жазықтықпен байланысты болады. Табан шеңберінің барлық түйіндерін белгілегенен кейін, оларға барлық координаталарындағы орынауыстыруларға шек қойып, бірақ барлық координат осьтерге қатысты бұралуына рұқсат етіледі тіректерді береміз.

11-Сурет

Эквивалентті кернеу 11-ші суретте көрсетілген.

Резервуар ішіне құйылған сұйықтың əсерінен

жүктемені	бірқалыпты	түсірілген	күшпе
модельдейміз.	Сұйықтық	əсерінен	түбіндегі
гидростатиқалық қысымы қарастырылған жағдайда
мынаған тең	болады–	0,012 Н/мм2. Бүйір

қабырғаға судын қысымы пластина қатарларының əрқайсысына əр түрлі болады. Ол су тығыздығы, еркіндік қулаудын жылдамдығы жəне сұйықтық

бағана	биіктігі	көбейтіндісіне	тең , болады
сұйықтықтың бағана биіктігі ретінде резервуардын
жоғарғы жағынан сəйкес қатар пластинасынын
ортасына дейінгі қашықтық шығады.
картасы	есептеулер	жүргізілгеннен кейінгі көрінісі

4.2. Көлемді		шекті	элементтері		бар құрылымдарының				моделін	жасау
жəне есептеу
Көлемді		модельдерді		құрастыру		жəне	бөлу		үшін	келесі
элементтердің		түрі	қолданылады: а) төрттүйінді				тетраэдр		;	б)
алтытүйінді призма үшбұрышты призма түрінде							;	с)	сегізтүйінді
гексаэдр түрінде		.
Қатты денелі модельді шекті элементтерге бөлген кездінде, көптеген
жағдайда объектің максималды жағындағы бағытында8¸12 шекті элементтер
жеткілікті,	ал	минималды		кезіндегі		минималды	жақтарынын			бағытында
(қалыңдығы) 3¸4 болғаны жеткілікті екенін ұмытпау керек
АРМ	Structure3D редакторында				күрделі модельдерді			құрастыру үшін
көлемді	элементтерді		құрастыратын			арнайы	аспатар		енгізілген: итеру,

полярлық массивті құрастыру.

22

Үлкейтілген түріндегі «Итеру» операциясы итеруды жасап шығаруға əр
масштабты коэффициентті енгізуге, түйінге байланған қандай болмасын оське
қатысты жəне тағы		да итерген объектінің бөліктеріне сол					оське	қатысты
бұрылуына рұқсат береді. Полярлық массивтегі генерация операциясы айналу
симметриясына ие болған модельдерді жасауға қолданылады, оларды кейбір
элементті	берілген	оське	қатысты	айналумен		алуға .	боладыКөлемдік
элементтер объектілердің айналу кезеңі, құрамында						пластина	элементтер
болғанда ғана пайда болады.
4.3.	Көлемді	шектелген	элементтері		бар	модельдері		есептеудегі
дайындықтын ерекшеліктері.
Көлемді шекті		элементтердің түйіндерінде			үш	еркіндік	дəрежесі. бар

Көлемді шекті элементтер түйінінде күш факторларын момент күйінде беруге болмайды, тірекке орынауыструларға ғана рұқсат берілмейді, ал бұрылуға рұқсат етіледі.

Ал енді көлемді модельді есептеуінін дайындық процессінің сипатауына келейік. Мысал ретінде дайындыққа модельдін басындағы шет жақтағы бұрандалы кілтін қарастырайық (сурет-12).

12-Сурет. 13-Сурет

Есепті жасау үшін берілген модельге жүктемелер жəне тіректер қою керек. Жүктеме ретінде төртқырлы қабырғаның жоғарғы жағына əсер ететін айналу моментті болсын, ал тіректер ішкі алтықырлы қабырғаларынын жағына орналасқан, оларға бұралып шығарылатын бұрандаға тірелетін кілт болып келеді. Айналу моментін төртқырлы қабырғаларына қарама-қарсы түйіндерге қойылған жұп күшпен ауыстырып, оның модулі айналу моменті иек ұзындығының қатынасына тең. Кернеулер картасы 13 суретте көрсетілген.

4.4. ҮШӨЛШЕМДІ МОДЕЛЬДІ АРМSTUDIO МОДУЛІН ҚОЛДАНЫП ЖАСАУ, ЖҮКТЕУ ЖƏНЕ ШЕКТІ ЭЛЕМЕНТТЕР ТОРЫН ГЕНЕРАЦИЯЛАУ

Беттік жəне қатты денелі модельдеуді режимінде АРМStudio модулімен жұмыс істеуге болады.

23

Беттік

модель,

бүйір

қалыңдығының

өлшемдері

берілген

модельге

қарағанда аз, ШЭ-торының

генерация

жəне АРМ Structure3D

жібергеннен

кейін

пластиналық

элементер көмегімен көрсетіледі. АРМ

Structure3D

модулінде ШЭ-анализін өткізу үшін элементтерге қалыңдық беру қажет. Егер

де

қатты

дене

моделі құрылғанда, ШЭ-торының құрамында көлемдік

элементтері бар болады.

Беттік

модельдер

режимінде

жұмыс

істеген

кезде

пішін-түзе

операцияларың

орындағанан

кейін, беттердің

ШЭ-тор

генерациясының

алдында беттерді қиюластыруды жəне тігуді жүргізу қажет.

STEP кеңейту *.stp, *.step, *.ste файл

форматын

АРМStudio

арқылы

импорт жасауға рұқсат етіледі. Импорт үшін меню панелінде «Файл» режимін

басамыз да, содан

кейін «Импорт...» тармағын таңдаймыз, STEP кеңейтуінде

*.slp, *.step или *.ste формат файлынде файл жолын көрсетеміз.

Бірінші—модельді ШЭ бөлеміз

де жəне алынған

ШЭ-торын АРМ

Structure3D модуліне

береміз, осыдан кейін модельдердің бекітілуін орындап

жəне оларға түсірілген

жүктемелер

береді. Содан

кейін

есептеу

жасауға

болады.

Екінші кезеңде— үшөлшемді жəне беттік модельдер элементтеріне

бекітілу жəне жүктеме беру керек, сосын ғана ШЭ-ге бөліп, алынған

генерацияланған ШЭ-торын

жүктемелер жəне тіректермен АРМ Structure 3D

модуліне береміз ШЭ-анализін алу үшін.

Жүктеме жəне тіректерді беру үшін, шекті элементтер анализ терезесіне

көшу

керек. Бұл

үшін “Файл”

аспаптар

панелінде “Шекті

элементтер

анализі”

шерітпесін басу керек. “Жүктеме” аспаптар панеліндегі «Қысым»

шерітпесіның

басқаннан

кейін“Қысым” сұхбат

терезесі

ашылады.

Берілген қысымды модельдеу үшін көлемін жəне соған əсер ететін қырын көрсету керек.

Ыдыстың төменгі жағындағы барлық жазықтығындағы тіректің орнату

режимін шақыруы “Жүктемелер”	аспаптар	панеліндегі “Бекітілу”
шерітпені	басыумен	пайда	болады. Бұдан	кейін
“Бекіту” сұхбат терезесі ашылады. Тірекке орнатылған
қырды жəне олардың типтерін көрсету керек.
Тордың генерация режиміне өту үшін“ШЭ-торы”
шерітпесіна басып, “Бөлу параметірлері” сұхбат
терезесінде	қадамын	бөлу	шамасы беріледі, яғни

	көлемді төрттүйінді шекті		элементің максималды
	жағындаға ұзындығы беріледі.
	ШЭ-торын	сақтау	үшін	менюдан«Файл»
14-Сурет	пунктінен “ШЭ-торын сақтау...” деген режимді басып
	сақтау керек.
	ШЭ-торының	генерацияланған		түрін	АРМ

24

Structure3D модуліне беру үшін, “ШЭ-торын АРМ Structure3D-ке беру” арнайы шерітпесін пайдаланамыз (14-сурет).

Суретте көрініп тұрғандай, берілген жүктемелер жəне ыдыстың төменгі жағындағы қойылған бекітулер ШЭ-торының коректі түрде берілген.

Негізгі əдебиет 1[173-215 бет.] Бақылау сұрақтары:

1.Қандай модельдер қабықшалы деп аталады?

2.Қандай модельдер көлемді деп аталады?

3. Көлемді	модельді	құрастырғанда	шекті	элементтердің	қандай	түр
қолданылады?

4.Қандай аспаптармен АРМStructure3D көлемді модельдерді құрастыруға болады?

5.АРМ Structure3D модулінен басқа қандай модуль көмегімен көлемді элементтерді құрастыруға болады?

6.Көлемді элементтер құрастырғанда файл форматының қай түріAPM Studio импорталады?

5 Дəріс тақырыбы. АРНАЙЫ ТҮРДЕГІ ЖҮКТЕМЕЛЕР 5.1. Түйінің ығысуымен берілген (тіректі шөгу) жүктеме

Берілген жүктеме əдісі деформация құрылысы тіректің шөгі кезінде қолданылады, жəне тағы да түйіндердің қандай да бір мəжбүрлік ығысу болған кездінде қолданылады жəне т.с. Біріншіден түйіндердің ығысу орнын белгілеп қойып, белгіленген бағытта тіректегі бұрылуға жəне орынауыстыруға тыйым салу керек. Сосын керек түйінді таңдап алып, “Түйіндегі орынауыстыру”

режиміне өтіп “Жүктеме” аспаптар панеліндегі шерітпесіне басамыз. Содан кейін бұл түйінге тышқан көрсеткішімен басып “Түйіндердің орынауыстыруы” деген сұхбат терезесі ашылады. Көрсетілген сұхбаттағы енгізу өрісін сызықтық орынауыстыру жəне координат жүйесіннің осьтеріне қатысты бұрылу бұрышы мəндерімен толтырамыз.

5.2. Жылулық есептеу

Стационарлық жылуөткізгіш есебін шығару яғни бөлек түйіндердегі температураға қатысты берілген мəндердің модельдерінің өрісін анықтау. Бұл есепті шығару үшін жылулық есебін шығару керек.

Стационарлық жылуөткізгіш жəне термосерпімділік стационарлық ортақ есептің шығарылуы. Бұл есептерді шығару үшін екі түрлі есептерді біруақытта шығару керек: жылулық жəне статиқалық. Керек түйінді таңдап алып, “Жүктеме”/”Температура” менюсына өтеміз де тышқан көрсеткішімен осы түйінге басамыз, содан кейін “Температура” сұхбат терезесі ашылады. Бұл сұхбат терезесінде түйіндегі температура мəнін көрсетіледі.

Бұндай есептің қойылуында, яғни берілген шарт бойынша түйінде температура берілген, жылулық есептеудің орындалу нəтижесінде модель

25

температурасындағы тарату өрісін алу жəне термосерпімділік есептің шешімін алуға болады.

5.3. Сырық элементіне ерекше жағдайда жүктеме беру

5.3.1.Глобальді координат жүйесіндегі сырыққа əсер ететін таратылған жүктемелердң беру

АРМ Structure3D глобальді координат жүйесіндегі сырыққа əсер ететін таратылған жүктемелер режимі бар. Бұл аспап таратылған жүктемені бір немесе топтар сырыққа əсер етуді жəне оны əрбір сырықтың координат жүйесін осі бойынша бөліп қойюға рұқсат етеді. Бұл үшін таратылған жүктеме əсер ететін барлық элементтерді белгілеп, менюдан “Жүктеме” “Сырықа глобальді” пуктін таңдап, “Таратылған күш” сұхбат терезесіне глобальді координат жүйесіндегі бағыттын жəне осы күштуң мəндерін береміз. Күш əсерінің бағытты (Х,Ү,Z) вектор координаталарымен беріледі, шамалары үйлесімді өрістерге жазылады.

5.3.2.Бастапқы деформацияны беру

Модельдің

сырық

элементтеріне

алдын-ала

керілу

берілу .

мүмкін

Элементтердің алдын-ала деформациясын беру режиміне өту үшін“Жүктеме”

менюсына

кіріп “Алдын-ала деформация”

режимін

таңдап

белгіленген

элементтің біреуіне курсормен басу керек. “Алдын-ала деформация” ашылған

сұхбат

терезесінің

өрістері

көмегімен

сырық

элементінін

баста

деформациясын келесі əдістермен бейнелеуге болады: dL/L салыстырмалы

деформациясын, L0 сырықтың бастапқы ұзындығын, элементе пайда болатын

күшін, сырық элементінің қөлденең қимасының кернеудің мəнін беріп.

5.3.3. Температуралық жүктемелерді модельдеу

Топты сырыққа əсер ететін бірдей температуралық жүктеменің беру үшін,

алдын-ала

осы

топты

белгілеу .

Кереккерек

сырықты

таңдап

“Жүктеме”/“Сырыққа температураның түсуі”

менюсына

өтіп осы

сырыққа

тышқан

көрсеткішімен

басамыз, бұдан

кейін “Сырыққа

температуралық

жүктеме” деген сұхбат терезесі ашылады.

Осы

сұхбат

терезенің

өрістері

көмегімен

сырық

материалын

температурасының кеңейту коэфициентінің мəнін өзгертуге болады. Жүктеме түрі тобынан сырыққа жүктеменің түрін таңдап алу керек. Температуралық жүктеме келесідей болуы мүмкін: бірқалыпты, яғни сырықтың барлық нүктелерінде бірдей; сырықтың ұзындығымен өзгеретін; Ү жəне Z осьтерімен өзгеретін; өз бетімен.

5.4. Пластиналық элементтерге жүктемелердің əсер етуі

Автоматтық режимде қар жəне жел əсер етуінен жүктемелерді тек қана пластиналық элементтерге қоюға болады.

5.4.1. Қар жүктемелері

АРМ Structure3D көмегімен жүргізілетін есептеулерде жабынға тек қана қардың салмағының вертикальды бағыттағы проекциясы есепке алынады, сол

26

уақыттағы бүйіріндегі күштің түсуі ескерілмейді. Пластина тобына əсер ететін қарлы жүктеменің беруі, осы топтың белгілеунен басталады. “Жүктеме”

менюдан “Қарлы		жүктеме”	пунктін таңдап, белгіленген			бір	пластинаға сол
тышқан шерітпесін басу керек.
Пайда	болған “Қарлы		жүктеме”	сұхбат	терезесіне,		қардың	жабу
салмағының	1м2	сəйкес есептеу өрісінің қөлденең				беттінің мəндерін сол
берілген жерге беруге болады, немесе “Қардың район номерін” түскен тізімнен
таңдап алу	керек.	Содан кейін “Қардың		жерінің	жабу	салмағынан		қардың

жабынға жүктемесіне өту коэффициенті”, қар жүктемесінің қандай бөлігі жабынға əсер ететінің көрсетеді.

5.4.2. Жел жүктемелері

Берілген ТНжЕ-ден, орташа жəне пульсациялық суммасы құрамдан жел жүктемелері анықталады. v.9.0 АРМ Structure3D нұсқасындағы орташа есептеу құрылымы жасалады. Басқалары сияқты, топтық пластиналарға əсер ететін жел

жүктемелерді	модельдеуі,	осы	пластинларды	белгілеуден	бастаймыз.
“Жүктеме” менюсынан “Жел		жүктемелері” пунктің		таңдап, сол жақ	тышқан

шерітпесімен белгіленген пластинаның біреуіне басамыз. Ол “Жел жүктемесі” деген сұхбат терезесінің ашылуына əкеледі. Пластиналық элементке желдің қарқындылық қысымы үш көлеммен : анықталадықұрылыстың аэродинамиқалық коффициентіне, ол оның пішініне байланысты, жер бетінің биіктігіне жəне желдің өзіндік қысымына байланысты. АРМ Structure3D-да жел жүктемелерінің үш əдіспен беруі арналған.

5.5. Температуралық жүктемелерді модельдеу

АРМ Struсture3D-көмегімен құрылыс моделіндегі пластиналық элементтер мен сырықтарға температуралық жүктемелерді беріп термосерпімділік есебін шығаруға болады. Бірақ та, сырықтарға стационарлық температураның тарату картасын алуға болмайды.

5.5.1. Бірқалыпты температура жүктемесі

Керекті пластинаны таңдап алып, “Жүктеме”/”Пластинаға температура” менюсына өтеміз де, осы пластинаға тышқан көрсеткішімен басамыз, содан

кейін “Температуралық	жүктеме” сұхбат	терезесі	ашылады. Сүхбат
терезесіндегі “Сызықтық	үлкейту	кэффициенті” өрісінде		пластина

материалының температуралық үлкейтуі коэффициентінің мəні жазылып түр. Содан кейін пластинаға температуралық жүктеме түрін таңдау керек. Беру болады: пластинаның екі бетіне бірдей температураны; пластина бетіне əр түрлі температураны.

5.6. Модельдің көлемдік элементтеріне түсетін қысым

Біріншіден, қысым қырларға ғана əсер ететін көлемдік элементтерді жəне де қысым түсетін шектерде орналасқан көлемдік элементтердің түйіндерін

белгілеу	керек. Көлемді	элементке	қысымды	түсіру	режим
(“Жүктеме(/”Көлемдік элементке		қысым	түсіру” менюсына)	өтеміз	де

27

белгілеген элементке сол жақ тышқан шерітпесімен басамыз , содан кейін “Қалыпты таралған жүктеме” сұхбат терезесі ашылады.

Осы берілген сұхбат терезесінің енгізу өрісінде жүктеменің мəні Н/мм белгісімен болады.

5.7. Сейсмиқалық əрекеттер.
Сейсмиқалық		мағынаны		модельге		жер	қабатының	тербелісінен	пайда
болды əрекет ететін динамиқалық жүктеме(үдеу) деп түсінеміз. Сейсмиқалық
əрекеттерді	есептегенде		динамиқалық			жүктемелер		сейсмиқалық	əрекет
бағытына əсер ететін экиваленттік статиқалық пен ауыстырылады. Біріншіден
динамиқалық	жүктеуді		беру		керек. Менюдан		“Жүктеме”/”Динамиқалық
жүктеу...” таңдаймыз, ашылған “Динамиқалық жүктеулер” сұхбат терезесінен
“Қосу..” шерітпесін басып, ол “Жаңа динамиқалық жүктеу” сұхбат терезесінің
ашылуына əкеледі.		Көрсетілген		нормалық		құжаттарының тізімінде есептеуді

əдісті көрсеті керек: Сейсмика ТНжЕЕ-7-81 немесе сейсмиқалық ТНжЕЕ-7- 81*(2000).

5.8. Жылдамдықпен берілген күш факторы

АРМ Structure3D-да əртүрлі үдеулердің түрлері :барсызықтық жəне бұрышты болып келеді.

Сызықтық үдеудің модулін жəне бағытын енгізу өрісінен беру үшін “Сызықтық үдеу” сұхбат терезесіне кіреміз, “Жүктеме”/”Үдеу” менюсын таңдаймыз “Сызықтық үдеу...” пунктін таңдап ашамыз. Үдеу əсерінің бағыты вектор проекциясымен сипатталады. Бұрыштық үдеу беру режиміне өту үшін “Жүктеме”/”Үдеу” менюдан таңдап “Бұрыштық үдеу” пунктін таңдаймыз.

5.9. Динамиқалық жүктемелерді (уақыттың бойынша өзгермелі) модельдеу. Динамиқалық жүктемелерді жасайтын редактор

Динамиқалық жүктемелер жасау редакторына өту үшін аспаптар панелінде

“Динамиқалық жүктемелер кескіндемесі” шерітпесіне тышқанмен басу қажет, “Жүктемелер” (меню “Жүктеме”/ ”Жүктеме кескіндемесі”) жəне сонымен функциялар редакторының терезесінің ашылуын болдыру.

5.10. ЕСЕПТЕУЛЕРДІҢ БАСҚА ТҮРЛЕРІ 5.10.1. Құрылым моделінің сырықтың элементтерінің көтеруші қабілетің

тексеру жəне қөлденең қималарды таңдау

АРМ Structure3D ҚНжЕ 11-23-81 “Болат құрылымдар” сəйкес беріктік есебінен кейін элементтің көтеруші қабілетке қосымша есебінің орындау мүмкіндігі қарастырылады. Осындай есептің нəтижелеріне сүйеніп, модель элементінің өтетін қөлденең қималардың автоматандырылған таңдауышпен жүзеге асыруға болады.

АРМ Structurе3D құрылым элементті ретінде белгілі бір қажеттері бар жəне жүктеу қабілеттінің есептерін жүргізген кезде пайдаланатын сырықтың шекті элементтерінің есепгіш адаммен белгіленетін топ деп түсіндіріледі. Көтеруші

28

қабілетке есепті	жүргізу үшін бірқатар	операцияларын орындау: қажет
құрылым элементерін жасау; жасалған құрылымдық элементтерге нақты
қасиеттерді беру	жəне жүктеу қабілетінің	келесідегі есептеу нəтижесінен
алынатын қималардан тұратын қималардың		нақты библеотекасын көрсету

қажет; құрылым моделінің сырықтық элементінен жасалған құрылымдардың элементінің құрамына егізу; құрылымдық көтеруші қабілетіне есептеу жүргізу; есептеу нəтижесіне талдау жəне нақты құрылымдық элементке жаңа қиманы беру; жаңа қөлденең қималары модельге қайталап статиқалық есептеу жасау.

5.10.2. Құрылым моделін орнықтылыққа есептеу жүргізу

“Есептеу” менюсынан “Есептеу параметірлері” тармағын таңдаймыз жəне пайда болған “Орнатулар” сұхбат терезесінде, “Орнықтылық” қосымшасын аламыз.

Орнықтылыққа есептеуді жүргізгеннен кейін“Нəтижелер” менюсында “...Орнықтылығы” тармағы белсенді болады, оны таңдған кезде орнықтылықты жоғалту коэффициентінің шамасын құратын“Орнықтылық” сұбат терезесі ашылады. Құрылым модельдерінің нақты қандай элементтері орнықтылықты жоғалтатыны жөніндегі егжей-тегжейлі ақпараты алу үшін, “Орнықтылық” сұхбат терезесінен пішін шерітпесін басыңыз.

5.10.3 Деформациялық есептеу

Деформациялық есептеуді геометриялық сызықтық емес есептеу немесе жүктемелер осьтік құраушы жүктемелерді ескеріп есептеу деп атайды. Қағида бойынша, ол статиқалық есеппен салыстырғанда анағұрлым нақты нəтиже береді.

Деформациялық есептің параметрлерің“Орнатулар” сұхбат терезесінің “Деформациялық” есеп қосымшасының енгізу өрістерінде беруге болады.

5.10.4. Сызықты емес есептеу

Деформациялық есептеудің болашақтағы дамуы болып, тек қана осьтік

құрама жүктемелер жəне		бұл	кезде туатын		қосымша күштік			факторлар		ғана
емес, сонымен модельдердің өзінінің өзгертілген пішіндері табылады. v.9.0
нұсқасында сызықтық емес есептеу қазірше тек							қана	пластиналық			жəне
көлемдік шекті элементтерге ғана таралады.
5.10.5. Өзіндік жиілік жəне өзіндік пішіндерді есептеу
Есепті орындау үшін“Есептеу” сұбат					терезесінде “Өзіндік				жиіліктер”
немесе “Алдын-ала жүктелген өзіндік жиіліктер”-ге жалау белгі қою керек.
5.10.6. Құрылым модельдерінің мəжбүр тербелісінің есептеу
Модельдің	мəжбур		тербеліснің		есебі		оған	əсер		ететін	ба
жүктемелердің	уақыт	бойынша		берілген		өзгеру		заңы	кезіндегі		он
қозғалуының	талдауын	білдіреді. Бұндай			есепті,		жүктемені		“қосқан”
моментінде немесе əртүрлі			ауысу	процесстеріндегі, мысалы: жүктеменің

29

импульстік өзгеруіндегі жəне т.с.смодельдің əрекетін білу талап етілсе жүргізген мақсатқа сай.

Есептік модельді дайындап оған əсер ететін сыртқы күштік факторларды беріп оны есептеуге жібереміз“Есептеу”/”Есептеу..”. “Есептеу” ашылған терезесінде “Мəжбүрлі тербелістер” опциясын таңдаймыз.

5.10.7. Жылулық есептеу жəне термосерпімділік есебін шығару

Жылулық есептің мақсаты жергілікті жылуөткізгіштік жағдайларында температуралардың өрісін анықтау болып табылады, яғни модельдің жеке түйіндеріңде берілген температураның мəндерінде. Термосерпімділік есебін шығару үшін модельдің жеке элементтеріне температуралық жүктемені беру қажет жəне бұл кезде пайда болған кернеулерді, орынауыстыруларды, күштерді жəне т.с.с. анықтау қажет.

5.10.7.1. Жылулық есептеу

Жылулық есептеу режиміне өту үшін“Есептеу” менюсынан “Есептеу..” опциясын, ал содан кейін ашылатын “Есептеу” сұхбат терезесінде – “Жылулық есептеу” таңдаймыз. “Статиқалық есептеу” опциясындағы жалауды алып тастау керек. Жылулық есептеу аяқталғаннан кейін“Нəтижелер” менюсында “Нəтижелерінің картасы...” жəне ашылған “Нəтижелер шығару параметрлері” сұхбат терезесінде картаның бір түрін– Температураны көрсетіп оның нəтижелерін таңдауға болады.

5.10.7.2. Жылулық есептеуді жүргізген кезде термосерпімділік есебін
шығару
Температураны табумен бір уақытта термосерпімділік есебі де шығарылуы
мүмкін, яғни температуралық ұлғаю салдарынан пайда болған кернеулерді
анықтау.
«Есептеу» менюсынан «Есептеу..»	опциясын, ал	ашылған «Есептеу»–
«Статикалық есептеу» сұхбат терезесінде «Статикалық есептеу» опциясындағы
флажоктарды орнатумен бірге «Жылулық есепті» таңдаймыз.
Жылулық есептеу нəтижелерін қарау келесі тəсілдермен жүргізіледі: ең
алдымен «Нəтижелер» менюсында	«Нəтижелер	картасы...» тармағын

таңдаймыз, ал содан кейін ашылған«Нəтижелерді шығару				параметрлері»
сұхбат терезесінде бұл картаның түрін: кернеулерді, орын ауыстыруларды жəне
т.с.с. көрсетеміз. Бұдан басқа, температураны үйлестіру өрістерінің картасын
көрсетуге болады.
5.10.7.3. Температуралық жүктемені сырықтық немесе пластиналық
элементтерге салған кезде термосерпімділік есептерін шығару
Егер температуралық жүктемелер APM Structure 3D көмегімен түйіндерге
емес	сырықтық	жəне/немесе	пластиналық	элементтерге,	сал

термосерпімділік есебі ғана(жүктемелердің басқа түрлерімен байланыста) шығарылуы мүмкін. Алайда температуралар таратылуының суретін алуға мүмкіндік болу үшін, температураны модель түйіндерінде беру дұрыс.

30