ГОСТ Емтиханга дайындалуга / seidahmet_mehanikalyk_umk_kz_copy

Есеп шешу үшін нені білу керек:

·Таралған жүкті беру.

·Моментті беру.

Есепті шығару тəртібі.

Шығаратын есебінің сұлбасын таңдаңыз.

1.Түйінді, сырықты жасайтын шерітпелерді қолданып, «Вид спереди» терезеде сырықтың моделін(3 аралыққа бөліңіз) жасаңыз. Түйіндер сырықтын соңғы нүктелерінде, көлденең қима өзгерген нүктелерінде жəне қадалған күштер тұрған нүктелерінде.

2.«Сечение всем» шерітпені қолданып, сырықтарға қоставр №20 көлденең қиманы берініз.

3.«Объемные сечения» режимінде модельдің бейнесін қараңыз. Қиманың орналасуын «Ориентация сечения» режимінде қараңыз. Сырық туралы хабарды «Информация о стержне» режимінде қараңыз.

4.«Материалы» режимін қолданып, барлық сырықтарға материалдың сипаттамаларын беріңіз - болат ст.3.

5.Сол мен оң жақтағы түйінде«Опоры» шерітпесі көмегімен тіректерді беріңіз. «Установка опоры» терезеде сол жақтағы тіректе барлық орын ауыстыруларға, оң тіректе z пен x осьтер бағытында тыйым салынады.

6.Таралған күштер əсер еткен сырықтарды белгілеңіз, «Нагрузки на

стержень» шерітпені басыңыз. Менюде Нагрузки ® Тип нагрузки на стержень ® Радиальная распределенная сила таңдаймыз. «Нагрузки на стержень» терезеде қарқындылығы q = 20 Н/мм жүктемені береміз.

7.20 кН тең қадалған күшті қоямыз.

8.Расчет ® расчет меню жолын қолданып, «Расчет» терезеде статикалық есептеуді таңдаңыз.

9.Результаты ® Карта результатов меню жолын қолданып, «Параметры

вывода	результатов» терезеде		деформацияланған			конструкциядағы
кернеуді таңдаңыз.
10. Конструкция		элементтеріндегі		кернеуді	қараңыз. Сол		сияқты
қауіпсіздік еселігін қараңыз.

11.Результаты ® Реакции в опорах меню жолын қолданып, есептелінген тіректердің реакцияларының нəтижелерін қараңыз.

12.Результаты ® Силовые факторы в элементе меню жолын қолданып, көлденең күш пен июші моменттің эпюрін қараңыз.

Негізгі əдебиет 1[1-71],2[7-11]

Бақылау сұрақтары:

1.APM Structure 3D қандай сыртқы күштердің түрлері қолданылады?

2.Сырықтың локальды координаталар жүйесінде жүктемелер қалай

беріледі?

Зерханалық сабақ-4. Стол конструкциясына кернеулі-деформацияланған күйін есептеу жасау керек, егер q =80 Н/мм2, а = 1 м.

61

Əдістемелік ұсыныстар:

Есеп шешу үшін нені білу керек:

·Пластинаға таралған жүктемені беру.

·Тік бұрышты пластинаны жасау.

Есепті шығару тəртібі.

Шығаратын есебінің сұлбасын таңдаңыз.

1.Түйінді, сырықты жасайтын шерітпелерді қолданып, «Вид спереди» терезеде алдыңғы раманы салыңыз.

2.«Произвольный вид» терезеде «Вытолкнуть» шерітпені қолданып, артқы рама конструкциясының моделін жасаңыз.

3.«Сечение всем» шерітпені қолданып, сырықтарға қоставр №20 көлденең қиманы берініз.

4.«Объемные сечения» режимінде модельдің бейнесін қараңыз. Қиманың орналасуын «Ориентация сечения» режимінде қараңыз. Сырық туралы хабарды «Информация о стержне» режимінде қараңыз.

5.«Материалы» режимін қолданып, барлық сырықтарға материалдың сипаттамаларын беріңіз - болат ст.3.

6.«Опоры» шерітпесі көмегімен тіректерді беріңіз. «Установка опоры» терезеде барлық орын ауыстыруларға тыйым салынады.

7. «Прямоугольная	пластина»	шерітпесі	көмегімен	столдың төбесін
жасаңыз. «Разбить	пластину»	шерітпесі	көмегімен	пластинаны10´5
бөліңіз.

8.Орын аустырулар бірге болу үшін, төбедегі сырықтарды 10 жəне 5 бөліңіздер.

9.Таралған күштер əсер еткен пластинаны белгілеңіз жəне«Нагрузка на пластину» шерітпеге басыңыз. «Нормальная распределенная нагрузка» терезеде қарқындылығы q = 80 Н/мм2 жүктемені беріңіз.

10.Расчет ® расчет меню жолын қолданып, «Расчет» терезеде статикалық есептеуді таңдаңыз.

11.Результаты ® Карта результатов меню жолын қолданып, «Параметры

вывода	результатов» терезеде		деформацияланған			конструкциядағы
кернеуді таңдаңыз.
12. Конструкция		элементтеріндегі		кернеуді	қараңыз. Сол		сияқты
қауіпсіздік еселігін қараңыз.

62

13. Результаты ® Реакции в опорах меню жолын қолданып, есептелінген тіректердің реакцияларының нəтижелерін қараңыз.

Негізгі əдебиет 1[1-71],2[7-11]

Бақылау сұрақтары:

1.Ойығы бар пластинаны қалай бөлуге болады?

2.Пластинаға жүктемені қалай беруге болады ?

Зерханалық сабақ-5. Активті терезеде көрініс жазықтықты беруі жəне көрсетуі

Тапсырма 1) Көрініс жазықтықты беруін жəне көрсетуін үйрену

Əдістемелік ұсыныстар: Теориядан нені білу керек: · Көрініс жазықтығы ол не?

Есепті шығару тəртібі.

1.Пирамиданың суретін салыңыз: үстінгі көрінісінде шаршыны жəне оның диагоналдарын салыңыз.

2.Үстінгі көрінісінде «Положение плоскости» шерітпені басыңыз жəне

пирамиданың	шынынан	өтетін	көрініс	жазықтығын . анықтаң
Привязканы	өшіреміз (SHIFT	басып)	жəне шыңның проекциясының
үстінде түйінді жасаймыз.

3.Барлық шыңдарды бір-бірімен байланыстырамыз.

4.2 еркін сызықтың суретін салыңыз. Олар көрініс жазықтықта жатады.

5.Пирамиданы белгілеп, буферге жазып алып, содан соң буферден енгізіңіз.

63

6. Вид ® Центр поворота® Установить менюде курсормен айналу орталығын көрсетіңіз. Пирамиданы белгілеп «Повернуть» шерітпені басыңыз. Объект бұрылады.

7.	Пирамиданы белгілеп «Симметрия» шерітпені басыңыз. Айналы
көшірме жасалынады.
8.	Түйіндерде ЛСК жасау үшін: түйіндерді белгілейміз. Рисование ® Узел

® ЛСК менюде түйінді шертеміз. Көрінген терезеде бұрылу бұрышын

береміз. Көрініс фильтрлерде «Система координат					узла»	шерітпесі
өшірілген болу керек.
9. Түйінде	топсаны	жасау	үшін: түйіндерді	белгілейміз,		менюден
Рисование	® Шарнир ® Создать выделенным. Егер				топса барлық
түйіндерде	жасалыну	керек	болса, «Шарнир	всем	узлам»	шерітпені

қолданамыз. Топсаны сырықтың соңында жасау үшін«Шарнир на конце стержня» шерітпені қолданамыз.

10.Түйінде сырықтың байланыстарын босату үшін «Освобождение связи» шерітпені қолданамыз.

11.Серпінді тіректерді беру үшін, түйіндерді белгілейміз жəне «Упругое зацепление» басылған шерітпе кезінде түйінді шертеміз. Терезеде берілген бағытта қаттылықты қоямыз.

12.Қадалған массаны беру үшін, менюде Рисование ® Узел/Масса. Терезеде массаны енгіземіз.

2)1. Серіппені жасаңыз: менюден Инструменты ® Пружина.

2.Қабаттар панелін қолданып қабаттарды жасаңыз.

3.Сырықтарды центрден тыс қосуын қарап шығың. Сызрықтарға

қималарды беріңіз. Менюде Свойства ® Точка привязки сечения.

4.«Новая упругая связь» шерітпесін қолданып, серпінді байланыс беріңіз.

5.Əртүрлі қималы сырықтарды беріңіз. Түйіндерді белгілеп жəне «Совместные перемещения» шерітпені қолданып сырықтардың бірге орын ауыстыруын қамтамасыз етіңіз.

Негізгі əдебиет 1[134-172]

Бақылау сұрақтары:

1.Көрініс жазықтығы ол не?

2.Бұрылу орталығы ол не?

Зерханалық сабақ-6. Цилиндрлік резервуарда кернеудің таралуын есептеу керек.

D = 500 мм, h = 1200 мм, t = 3 мм.

64

Тапсырма 1) Цилиндрлік резервуарда кернеудің таралуын есептеу.

Əдістемелік ұсыныстар: Теориядан нені білу керек:

·Қабықшаларды жасау

·Денелерді жасау Есепті шығару тəртібі.

1. Шеңберді жасап оны15 бөлікке бөлеміз. Оны z оське қатысты секциялардың саны 10 тең итеріп шығарамыз. Табанында пластинаны жасау үшін «Произвольная пластина» шерітпесін қолданамыз.

2. «Задать толщину всем» шерітпені қолданып пластинаның қалыңдығын 3 мм қояйық.

Түбіне P = r g h = 0,012 Н/мм2 жүктемені береміз. Қабырға жағындағы қысым биіктікке тəуелді 0 ден 0,012 Н/мм2 өзгереді.

3. Есептеп кернеуді қараймыз.

2) Конустық төлке.

1.Алдыңғы көрініс терезесінде трапецияның суретін саламыз.

2.Трапеция сырықтарын бөліптастаймыз.

3.Еркін бөлінген пластинаны саламыз.

4.Пластинаны белгілейміз жəне «Полярный массив» шерітпені қолданып айналумен төлкені жасаймыз.

Негізгі əдебиет 1[173-198]

Бақылау сұрақтары:

65

1.Қабықшаны қандай тəсілмен жасауға болады ?

2.Дене қандай тəсілдермен жасауға болады ?

Зерханалық сабақ-7. АРМ STUDIO 3D-препроцессорды қолданып үш өлшемді модельдерді жасау, жүктеу, жəне оның шекті-элементтік торды генерациялау.

Тапсырма

1. АРМ STUDIO 3D-препроцессорды қолданып үш өлшемді модельдерді жасау, жүктеу, жəне оның шекті-элементтік торды генерациялау.

Əдістемелік ұсыныстар: Теориядан нені білу керек:

·АРМ STUDIO үш өлшемді модельдерді импорттау

·АРМ STUDIO қатты денелі үш өлшемді модельдерді жасау Есепті шығару тəртібі.

1.AutoCAD жүйесінде стаканның үш өлшемді моделін жасаңыз. АРМ STUDIO кіріп, жасалған модельді step форматында импорттаңыз.

2.Тіректерді, жүктемелерді жəне денені шекті элементтерге болу үшін

шекті элементтер	терезесіне шығып, «Конечно-элементный анализ»
шерітпені басыңыз.

3.«Закрепление» шерітпені басып, тіректерді стакан барлық төменгі шеттегі жазықтығына қондырамыз.

4.«Давление» шерітьпені басып стаканның жоғарғы айналма шетіне біркелкі қысымды қойыныз.

5.Торды генерациялау үшін«КЭ сетка» шерітпені басаңыз. «Параметры разбиения» терезеде бөлшектеу адымын 5 мм тең алу керек.

3«Передать КЭ сетку в АРМStructure3D» арнайы шерітпені қолданып, генерацияланған ШЭ - торды АРМ Structure3D модуліне жіберіңіз жəне статикалық есептеуді жасаңыз.

Негізгі əдебиет 1[199-215]

66

Бақылау сұрақтары:

1.Денені қандай тəсілмен АРМ STUDIO импорттау ?

2.Генерацияланған ШЭ – торды АРМ Structure3D модуліне қалай жіберуге болады?

Зерханалық сабақ-8. Жүктемелердің арнайы түрлері. Тапсырма

Əдістемелік ұсыныстар: Теориядан нені білу керек:

·Жылулық есептеу

·Қар жəне жел жүктемелері Есепті шығару тəртібі.

1)Түйінделдің жылжуынан (тіректердің отыруы) пайда болған жүктемелер

1.Үшбұрышты конструкцияның моделін жасаңыздар.

2.Түйіндерді белгілеп "Перемещение в узле» шерітпені басыңыз.

3.Шыққан сұқбат терезеде түйіндердің орын ауыстырулардың мəндерін таңдалған орын ауыстыруларды беру тəсілімен сəйкес коррекциялаңыз.

2)Жылулық есептеу

1. Үш өлшемді конструкцияның моделін жасаңыз, сырықтардың көлденең қималарын жəне тіректерін беріңіз.

2. Шеткі аркалардың түйіндерін таңдап, «Нагрузки»/«Температура» менюге өтіп, терезеде 400 температураны қоямыз.

3. Температураның есептеуін өткізіңіз.

3) Глобальды координаталар жүйесіне сырықтарға таралған жүктемелерді беру.

67

1. Пирамиданың жақтағы қабырғалары белгілейміз. «Нагрузки» ® «Глобальная на стержень» менюде жəне шыққан «Распределенная сила» терезеде ГСКөда осы (тік) күштің мəнін қоямыз.

3) Температуралық жүктемелерді модельдеу

1. Үш өлшемді конструкция моделінде төбедегі сырықтарды белгілейміз. «Нагрузки»/ «Температура на стержень» менюде тышқанның көрсеткішімен сырыққа шертеміз жəне көрінген терезеде температураны көрсетеміз. Содан соң есептеуді өткіземіз.

4) Қар жəне жел жүктемелерді беру

1.Үш өлшемді конструкцияның моделін жасаңыз, сырықтардың көлденең қималарын жəне тіректерін беріңіз.

2.Ангар пластиналардың жартысын белгілеңіз. Менюде «Нагрузки» ®

«Снеговая нагрузка» жолына шығыңыз. «Снеговая нагрузка» терезеде лайықты аймаққа осы жерлердің1 м2 (1,8 кПа) қар жамылғысының есептелінген салмағын, немесе «Номер снегового района» көрсету керек. Жердегі қар жамылғысының салмағы қар жүктемесіне өтетін еселігін0,75 алыңыз.

3.Статикалық есептеуді өткізіңіз.

4.Ангар пластиналарының барлығын белгілеңіз. Менюде «Нагрузки» ® «Ветровая нагрузка» жолына өтіңіз. «Ветровая нагрузка» терезеде аймақтарға келесі параметрлерді енгізіңіз: аэродинамикалық еселігі (0,5), объект орналасқан жел ауданының номері (3), жəне жер түрі (В).

5.Статикалық есептеуді өткізіңіз.

5) Модельдің көлемді элементтеріне қысымы

1. АРМ Studio модулінде конустық төлкенің ішкі цилиндрлік бетін белгілеңіз.

68

2. «Нагрузки» ® «Давление на Объемный элемент» менюсінде, терезеде 5 Н/мм2 қысым мəнін енгізіңіз.

Негізгі əдебиет 1[216-257]

Бақылау сұрақтары:

1.Түйінде жəне конструкцияның сырығында температураны қалай беруге болады?

2.Қар жəне жел жүктемелерді қалай беруге болады?

Зерханалық сабақ-9. Есептеудің басқа түрлері. Тапсырма

1. Есептеудің басқа түрлері. Əдістемелік ұсыныстар:

Теориядан нені білу керек: · Орнықтылыққа есептеу

Есепті шығару тəртібі.

1) Көрмелік тірек конструкциялның сырықтық элементтердің көтеру қабілеттегін тексеру жəне көлденең қималарды іріктеп алу

1.Көрмелік тірегінің сырықты-пластиналы моделін жасау.

2.«Конструктивные элементы» шерітпені басып, жаңа конструктивті элементті жасаңыз. Терезеде материал (болат 235) енгізіңіз, XY жəне XZ жазықтықта ұзындықтарды 1 тең, максимальды майысқыштықты 80 тең алыңыз.

69

3. Активті конструктивті элементке кіретін элементтерді белгілеңіз жəне «Поместить выделенные стержни в активный конструктивный элемент»

шерітпені басыңыз.

4. «Конструктивные элементы» терезеде «Расчет» шерітпені басыңыз. Нəтижелерді қарау үшін «Результаты» шерітпені басу керек.

2) Модельді орнықтылыққа есептеу

1.	Менюде	Расчет ® Расчет жолын, терезеде орнықтылық				есептеуін
таңдаңыз.
2.	«Результаты» менюде		«Устойчивость...»	пунктін	таңдаңыз.		у	«
т±раќтылыќ		...». Терезеде	орнықтылықтың	қауіасіздік	еселегі		шығады.
«Форма» шерітпені басқанда экранда орнықтылықты жоғалту								пішіні
көрінеді.
3) Деформациялық есептеу
1.	Менюде	Расчет ® Расчет жолын, терезеде		деформациялық		есептеуді

таңдаңыз.

4) Сызықсыз есептеу

1.Менюде Расчет ® Расчет жолын, терезеде сызықсыз есептеуді таңдаңыз. 5) Өзіндік жиіліктерін жəне өзіндік пішіндерін есептеу

1.Менюде Расчет ® Расчет жолын, терезеде «Собственные частоты» таңдаңыз.

2.Менюде «Результаты» ® «Собственные Частоты....» жолын таңдаңыз. Собственные частоты» терезеде өзіндік жиіліктерінің номерлері жəне олардың Гц өлшеміндегі мəндері, сонымен қатар оларға сəйкес рад/с өлшеміндегі айналма жиіліктердің мəндері болады.

3.Белгіленген өзіндік жиілікке сай өзіндік тербелулердің пішіндерін қарау үшін, «Форма» шерітпесіне басыңыз.

Негізгі əдебиет 1 [258-273]

Бақылау сұрақтары:

1.Контрукцияны орнықтылыққа қалай есептеуге болады?

2. Өзіндік жиілікке сай өзіндік тербелулердің пішіндерін қалай қарау болады?

70