воуд_Физ_РЭТ_каз_формулы

Сутегі тәрізді иондар үшін Бальмер-Ридберг формуласы:

мұндағы – элементтің Менделеевтің периодтық кестесіндегі реттік нөмірі.

Бальмер-Ридберг формуласында кванттық санының әрбір мәніне терм деп аталатын ең үлкен жиілікті серия шегі сәйкес келеді ( кезінде):

(суттегі үшін), (сутегі тәріздес ион үшін)

Бас кванттық саны болатын сутегі тәріздес ионның энергиясы:

Протон заряды оң және массасы

кг,

немесе, дөңгелектесек,

кг.

Нейтронның массасы протонның массасымен бірдей дерлік

кг,

немесе, дөңгелектесек,

кг.

Масса бірліктерінің арасындағы байланыс:

1 м.а.б.кгМэВ/с² ,

егер дөңгелектесек, онда

1 м.а.б. кг МэВ/с² .

Берілген нуклидті сипаттау үшін тек және сандарын көрсетсе, жетіп жатыр. Химиядық элементті

деп белгілеу қабылданған, мұндағы – химиялық элементтің символы, массалық сан, – атомдық нөмірі.

Ядродағы нейтрондар саны

Нуклондар санының сақталуы заңы радиоактивтіктің үш түрі кезінде де орындалады. -, - және -ыдыраулардың жалпы схемалары төменде келтірілген.

-ыдырау

-ыдырау

Электронды қамту:

-ыдырау

(– атомдық нөмірі және массалық саны болатын ядро. белгісі ядроның қозған күйін білдіреді).

Радиоактивтік ыдырау заңы

немесе,

Препараттағы бірлік уақытта өтіп жатқан ыдыраулар саны радиоактивті препараттың активтігі деп аталады (1 Бк 1 ыдырау/с):

Жартылай ыдырау периоды және ыдырау тұрақтысы

қатынасымен байланысты. Ыдырау тұрақтысына кері шамасы радиоактивтік атомның орташа ғұмыр уақыты деп аталады.

Егер радиоактивтік изотоп жабық ыдыста болып және оның ыдырауы кезінде радиоактивті изотоп пайда болатын болса, онда уақыт өткен соң изотопының ядролар саны

.

формуламен анықталады. Мұндағы – кезіндегі изотопы ядролары саны, және – және изотоптарының ыдырау тұрақтылары. Егер изотопының жартылай ыдырау периоды изотопының жартылай ыдырау периодынан көп үлкен болатын болса, онда

Радиоактивтік тепе-теңдік кезінде

Радиоактивтік изотоптың меншікті активтігі ыдырайтын заттың бірлік массасындағы бірлік уақыттағы өтетін ыдыраулар санымен анықталады.

Ядроның байланыс энергиясы

қатынасымен анықталады, мұндағы – ядроны түзетін бөлшектердің қосынды массасы мен ядроның өзінің массасының айырымы.

болатыны анық, мұндағы – изотоптың реттік нөмірі, – массалық сан, – протонның массасы, – нейтронның массасы, – ядроның массасы. болатындықтан, мұндағы – атомның массасы және - электронның массасы,

болады. Мұндағы – сутегі атомының изотопының массасы, – берілген атомның массасы.

Ядролық реакция кезінде энергияның өзгерісі

мұндағы – бөлшектердің массаларының реакцияға дейінгі қосындысы, – бөлшектердің масаларының реакциядан кейінгі қосындысы. Егер болса, онда реакция энергия шығару арқылы өтеді, егер болса, онда реакция энергия сіңіру арқылы өтеді.

36